Bank postawiony w stan upadłości

Po przełomie roku 1989 Polska przechodziła cały szereg reform, które nie ominęły także obszaru finansowego. Uchwalona w styczniu 1989 r. Ustawa Prawo Bankowe stała się przy tym podwaliną powstania krajowego sektora bankowego. Jego gwałtowna transformacja, zmiany otoczenia społeczno – gospodarczego, a także brak wykwalifikowanego grona specjalistów były powodem wystąpienia wyjątkowej niestabilności sektora. Jej poziom odzwierciedla niezwykle wysoki wskaźnik upadłości banków notowany w pierwszej dekadzie funkcjonowania tworzącego się sektora bankowego. Banki, z racji swego niedostatecznego przygotowania (w tym: nieznajomości metod oceny ryzyka kredytowego, niedostatku wykwalifikowanej kadry lub niewłaściwie obranej strategii), często notowały w tym okresie  straty, a niska wartość ich kapitału i jakość aktywów uniemożliwiały utrzymanie płynności finansowej na poziomie koniecznym do prawidłowego działania.  Dodatkowo, jeszcze przed wyodrębnieniem Komisji Nadzoru Bankowego (stanowiącej były odpowiednik dzisiejszej Komisji Nadzoru Finansowego), banki celowo wprowadzały w błąd organ odpowiedzialny za ich nadzór, czyli Narodowy Bank Polski. Naginały one prawo i nie przestrzegały regulacji ostrożnościowych, przez co uniemożliwiały NBP podjęcie odpowiednich działań prewencyjnych -  mających prowadzić do poprawy ich kondycji finansowej.

Spis upadłych

Pierwszym bankiem postawionym w stan upadłości w Polsce po roku 1989 był Bank Spółdzielczy w Śremie. Jego upadłość ogłoszono 10 września 1992 r., przy czym bank wznowił swoją działalność w maju 1995 r. Największa fala upadłości banków spółdzielczych przypadła jednak na lata 1993 – 1996. W tym okresie wykazano łącznie 120 upadłości. Było to odpowiednio 10, 23, 57, 30 banków w skali roku. W kolejnych latach odnotowano jeszcze w sumie 11 upadłości banków spółdzielczych, z czego na rok 1997 przypadło ich 6, na 1998 – 4 a na 2001 – 1.  Wszystko to sprawiło, że łącznie, po roku 1989, w stan upadłości postawiono 132 banki spółdzielcze. Znacznie mniejsza liczba upadłości notowana była w tym okresie wśród banków komercyjnych. W sumie było to sześć banków, przy czym pierwszy z nich – Bank Komercyjny Posnania SA – postawiony został w stan upadłości w styczniu 1995 roku. Właśnie w roku 1995 upadło najwięcej banków komercyjnych. Po styczniowym upadku banku Posnania, w kwietniu plajtę ogłosił także warszawski Agrobank SA a w lipcu Bank Promocji Eksportu Animex Bank. W latach kolejnych upadły jeszcze trzy banki: Bydgoski Bank Budownictwa SA (1996 r.), Savim Bank Depozytowo – Kredytowy SA (1999 r.) oraz poznański Bank Staropolski SA (2000 r.). Ten ostatni w chwili upadku odpowiadał za ponad 770 milionów złotych depozytów przekazanych bankowi przez grono niespełna 150 tysięcy jego klientów. 

Gwarancje bankowe

Przypadek głośnego upadku Banku Staropolskiego SA pokazuje, jak istotne jest funkcjonowanie Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (BFG), działającego w Polsce od 1995 roku. Kwota gwarancji wypłacona klientom Banku Staropolskiego wyniosła bowiem ponad 625 milionów złotych. Stanowi to lwią część całości wypłat zrealizowanych w ramach BFG, ponieważ ich łączna wysokość to około 815 mln zł. Należy przy tym zaznaczyć, że wartość gwarancji BFG ulegała zmianie na przestrzeni lat dzialania Funduszu. Początkowo stuprocentowy zwrot depozytów gwarantowany był jedynie dla kwot nieprzewyższających równowartości 1 000 euro. Dla porównania, obecnie wartość gwarancji BFG to odpowiednik  100 000 euro w złotych. Od momentu zainicjowania pracy Funduszu, gwarancje zrealizowane zostały przy tym na rzecz klientów dokładnie 94 upadających banków. Co za tym idzie, wypłaty w odpowiedniej wysokości otrzymało dotychczas blisko 319 tysięcy deponentów. Miejmy nadzieje, że ich grono nie szybko się powiększy.

Polski sektor bankowy jest stosunkowo młody – nie ma jeszcze 25 lat. Pierwsze banki komercyjne – powstałe na bazie ok. 400 pozamiejscowych jednostek NBP – rozpoczęły działalność w 1989 r. Mimo, że polski sektor bankowy jest młody, można uznać go za dojrzały. Ma za sobą okres „chmurnej młodości”, przejawiający się zarówno dużą liczbą powstających instytucji, jak również sporą liczbą banków, które zmuszone były ogłosić upadłość. Pozostaje mieć nadzieję, że ta dobra passa będzie trwała nadal i grono banków działających na terenie Polski nie ulegnie zmianie (za wyjątkiem zmian związanych z łączeniem się banków posiadających tego samego właściciela).