8/27/2018 | 12:00 AM
3 min. czytania
Zawierając umowę z firmą telekomunikacyjną, bankiem, szkołą językową czy jakąkolwiek inną instytucją, jako konsumenci rzadko mamy możliwość negocjowania jej – godzimy się na proponowane przez przedsiębiorcę warunki lub nie. Oczywiście, warunki te nie mogą być dowolne – wszelkie wzorce umowne, czyli postanowienia, które nie podlegają negocjacjom, muszą być zgodne z prawem i chronić konsumenta, który jest słabszą stroną umowy.
Wyrazem tej troski o dobro konsumenta jest zasada, że przedsiębiorca nie może zmienić postanowień umowy (regulaminu) w trakcie jej obowiązywania bez umożliwienia konsumentowi bezkosztowego odstąpienia od niej.
Kara dla Alior Banku
Boleśnie przekonał się o tym Alior Bank, na który prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów nałożył karę w wysokości ponad 3,3 mln zł. Jak do tego doszło? W trakcie obowiązywania umów dotyczących lokat terminowych we franku szwajcarskim, bank jednostronnie wprowadził zmiany do regulaminu, wycofując możliwość wypłaty środków w walucie, w której lokata była prowadzona. Klienci dostali wybór: albo zgodzą się na to, że środki wraz z odsetkami zostaną im wypłacone w złotówkach, albo umowa zostanie rozwiązana i otrzymają wpłacone pieniądze, ale już bez odsetek. UOKiK przypomniał, że warunki umowy zawartej na czas oznaczony mogą zostać zmienione tylko za zgodą obu stron. Jeśli konsument nie wyraża zgody na nowy regulamin, a jednocześnie możliwość dokonania zmiany nie została wcześniej przewidziana w tzw. klauzuli modyfikacyjnej, to ma prawo do dalszego wykonywania jej na dotychczasowych warunkach.
Alior Bank naraził się prezesowi UOKiK jeszcze jednym naruszeniem: w niewystarczający sposób informował klientów o zmianach. Powinien był doręczyć im zmienione postanowienia regulaminu, a ograniczył się do opisania zmian (w korespondencji tradycyjnej lub mailowej).
UOKiK uznał, że bank naruszył interesy konsumentów, bo ograniczył ich prawo do swobodnego dysponowania własnym kapitałem. Urząd stwierdził, że gdyby klienci wiedzieli, że wypłata środków będzie możliwa tylko w złotówkach, zapewne by z oferty nie skorzystali. Trzeba dodać, że UOKiK podjął tę decyzję 30 grudnia 2014 r., a Alior Bank odwołał się od niej 20 stycznia 2015 r. Zatem kara nałożona przez UOKiK nie jest prawomocna.
Zmiana regulaminu – jak to zrobić?
W jaki sposób firma powinna prawidłowo zmienić regulamin w trakcie obowiązywania umowy? Prześledźmy to na przykładzie firmy telekomunikacyjnej.
O zmianach operator powinien poinformować konsumenta z co najmniej miesięcznym wyprzedzeniem i jednocześnie poinformować go o możliwości wypowiedzenia umowy, jeśli nie zgadza się na zmianę. Jeśli konsument nie wypowie umowy w najbliższym możliwym terminie wypowiedzenia, to oznacza to, że akceptuje zmiany i od tej pory jest związany nowym regulaminem.
Jeśli jednak konsument nie zechce kontynuować współpracy, może wypowiedzieć umowę bez ponoszenia dodatkowych kosztów. Od tej zasady jest jeden wyjątek: klient nie może bezkosztowo wypowiedzieć umowy, powołując się na zmianę regulaminu, jeśli ta zmiana była podyktowana dostosowaniem się operatora do zmiany prawa lub uznaniem któregoś z dotychczasowych postanowień za niedozwolone.
Firmy często łamią prawa konsumentów
Zasady wydają się proste, a mimo to UOKiK dość regularnie dyscyplinuje firmy, które naruszają prawa konsumentów poprzez nieprawidłową zmianę regulaminów. Nieprawidłowości spotyka się nawet w bardzo dużych firmach, które powinny być szczególnie wrażliwe na przestrzeganie praw konsumentów. Przed kilkoma miesiącami urząd uznał, że Orange (a tak naprawdę Telekomunikacja Polska, która później została włączona do spółki Orange) naruszył zbiorowe interesy konsumentów poprzez to, że dokonał jednostronnej zmiany sposobu dostarczania faktur dla 90 tys. abonentów. Takie zmiany w świadczeniu usług powinny wymagać zgody klienta. Skoro w umowie znajduje się zapis, że faktury będą przesyłane tradycyjnym listem, to firma nie może zmusić klientów, by zgodzili się na ich otrzymywanie drogą elektroniczną, to ma obowiązek poprosić ich o zgodę.
