Biznes na licencji: czy to się opłaca?

Chcesz mieć własną pizzerię pod znaną marką, np. Telepizza lub DaGrasso? A może stację paliw Orlen albo sklep spożywczy Carrefour? To możliwe. Bowiem każda z tych sieci rozwija się poprzez franczyzę. Oznacza to, że zainteresowani przedsiębiorcy mogą wykupić licencję na działalność pod wybraną marką.

Oczywiście franczyza to nie tylko marka. Właściciel sieci (franczyzodawca) udostępnia franczyzobiorcy także pełne know-how, organizuje szkolenia, zapewnia wsparcie pozwalające zachować odpowiednie standardy i powtórzyć sukces jego biznesu w kolejnej lokalizacji. Brzmi kusząco, ale czy rzeczywiście franczyza gwarantuje sukces? Jakie są plusy i minusy takiego rozwiązania?

Franczyza dla każdego

Sieci franczyzowe od dawna podbijają światowe rynki, a od kilkunastu lat prężnie rozwijają się także w naszym kraju. Jak podaje Akademia Rozwoju Systemów Sieciowych, obecnie działa u nas ok. 500 sieci franczyzowych (mających już franczyzobiorców, a nie tylko deklarujących plany rozwoju w tej formule). Są to zarówno sieci międzynarodowe, np. McDonald's, 5 à Sec, Yves Rocher, Triumph, jak i sieci rodzime, np. Sphinx, 5.10.15., Kosmetyczny Instytut Dr Irena Eris czy Komfort.

Przekrój branż jest bardzo duży – od usług finansowych przez szkoły językowe po gastronomię aż po sklepy odzieżowe czy spożywcze. A w przypadku braku interesującego konceptu działającego już na polskim rynku zawsze można sięgnąć po licencję zagraniczną i zostać masterfranczyzobiorcą, tak jak to zrobiła np. firma Varsovia Food Comapny, która niedawno uruchomiła w naszym kraju pierwsze placówki amerykańskiej sieci Dunkin' Donuts oferującej pączki. Grono potencjalnych licencjodawców działających już w Polsce bądź też zainteresowanych tym, by dzięki franczyzie tu zaistnieć, jest na tyle duże, że większość przedsiębiorców planujących otworzyć nowy biznes mogłaby bez trudu znaleźć koncept adekwatny do swojego doświadczenia i zainteresowań, a także możliwości finansowych.

Dołączenie do niektórych sieci wymaga zainwestowania zaledwie kilku lub kilkunastu tysięcy złotych (np. mobilna szkoła językowa czy biuro tłumaczeń), podczas gdy w przypadku innych franczyz może być to nawet milion lub kilka milionów złotych (dotyczy to zwłaszcza dużych sieci międzynarodowych).

Rok do roku w naszym kraju wzrasta zarówno liczba franczyzodawców, jak i franczyzobiorców licencji. Warto jednak zdawać sobie sprawę z tego, że franczyza to nie jest przepis na łatwy biznes. I choć wielu franczyzobiorców jest związanych z wybranymi sieciami od lat, dorobili się w ten sposób mniejszych bądź większych majątków i bardzo sobie tę współpracę chwalą, to nie brakuje też takich, którzy ponieśli porażkę. Przypadki zamknięć lokali czy też rezygnacji franczyzobiorców z biznesu ma na swoim koncie niemal każda sieć. Od czego to zależy? Co musimy wiedzieć o franczyzie, jeśli rozważamy uruchomienie biznesu na licencji?

Minusy franczyzy

Rynek franczyzowy w Polsce jest wciąż rynkiem dojrzewającym, charakteryzującym się tym, że poprzez franczyzę próbują rozwijać się tu także firmy, które nie powinny tego robić, gdyż mają za małe doświadczenie, a co za tym idzie – za słabo rozpoznawalną markę oraz nieprzetestowany w różnych lokalizacjach i warunkach rynkowych pomysł na biznes. Właściwy wybór franczyzodawcy to znaczna część sukcesu, dlatego należy umieć odróżnić dobre systemy franczyzowe od tych słabych. Nie należy oczywiście stronić od firm, które dopiero zaczynają rozwijać się poprzez franczyzę. Warto jednak zwrócić uwagę na to, jak długo działa dana firma, ile ma własnych punktów i w jaki sposób przygotowała się do roli franczyzodawcy.

Kolejnym minusem franczyzy jest brak swobody w prowadzeniu biznesu. W sieci franczyzowej nie ma zbyt wiele miejsca na własną inwencję franczyzobiorcy. To franczyzodawca decyduje o ofercie, wystroju wnętrza lokalu czy strategii marketingowej. Ma to na celu zachowanie jednolitych standardów w całej sieci. Ze standaryzacją wiąże się także często narzucanie źródeł zaopatrzenia.

Jednak jako największa wada franczyzy najczęściej postrzegane są opłaty licencyjne. Pobierane są one zazwyczaj i na starcie (jednorazowa opłata w wysokości od kilku do nawet kilkuset tysięcy złotych, w zależności od sieci), i w trakcie prowadzenia działalności (najczęściej co miesiąc jako procent od obrotów). To właśnie konieczność dzielenia się zyskami często powstrzymuje przedsiębiorców przed skorzystaniem z franczyzy. Opłaty z pewnością będą jednak łatwiejsze do przełknięcia, jeśli w zamian franczyzobiorca będzie otrzymywał wsparcie ze strony sieci przekładające się na lepsze wyniki finansowe. Przed podpisaniem umowy warto więc z pewnością zwrócić uwagę nie tylko na to, ile wynoszą opłaty licencyjne, lecz także na to, co w zamian otrzymuje franczyzobiorca.

Plusy franczyzy

Każda opisana powyżej cecha franczyzy ma jednak także drugą stronę i w dobrze funkcjonujących systemach franczyzowych może się zmienić w zaletę. O ile należy uważać na niedopracowane koncepty i niedoświadczonych franczyzodawców, o tyle związanie się z odpowiednią firmą daje szereg benefitów. Taki franczyzodawca powinien mieć bowiem spisane całe swoje know-how w formie podręcznika operacyjnego, do którego dostaniemy dostęp po podpisaniu umowy. Powinien również pomóc w oszacowaniu dokładnych kosztów inwestycji, zaplanowaniu kosztów stałych oraz prognozowaniu przychodów.

Minus w postaci braku swobody w prowadzeniu działalności także można przekuć w plus. Oznacza to bowiem mniej pracy i dostęp do gotowych rozwiązań podanych na tacy. Co więcej, są to sprawdzone rozwiązania, a więc możemy dzięki nim uniknąć uczenia się metodą prób i (kosztowych) błędów.

Dzięki franczyzie dostajemy też możliwość działania pod znaną marką, korzystania z renomy sieci i jej ogólnopolskiej reklamy. To szczególnie ważne w dobie konsolidacji postępującej w większości branż oraz ekspansji sieci. Pojedyncze, niezrzeszone podmioty mają coraz trudniejsze warunki do konkurowania o klienta. Dotyczy to np. branży sklepów spożywczych czy odzieżowych. 

Działanie w sieci to też rabaty u dostawców, np. sprzętu, wyposażenia, produktów handlowych etc. Uruchomienie i prowadzenie działalności może być dzięki temu tańsze.

Bez gwarancji zysku

Podejmując decyzję o przystąpieniu do sieci franczyzowej, należy z pewnością mieć na uwadze mankamenty tego rozwiązania, takie jak konieczność dzielenia się zarobionymi pieniędzmi z franczyzodawcą czy brak możliwości wdrażania własnych rozwiązań. Działanie w sieci jest niewątpliwie bezpieczniejsze, daje większe szanse na sukces, z badań rynkowych wynika bowiem, że firmy na licencji rzadziej bankrutują niż inne start-upy. Niemniej zdarza się, że bankrutują. I warto zdawać sobie sprawę z tego, że zakupienie licencji nie chroni przed stratą finansową. Prowadzenie biznesu działającego na zasadzie franczyzy wymaga tak samo dużego zaangażowania jak w przypadku każdej innej działalności.