Rejestr dłużników – czym jest i jakie dane znajdują się w rejestrze dłużników?

Rejestr dłużników - czym jest?

Rejestr dłużników to miejsce, do którego z pewnością nie chcą trafić osoby ubiegające się o kredyt hipoteczny, a nawet zwykłą pożyczkę. Figurowanie w takiej bazie jest bowiem interpretowane przez banki jednoznacznie – że potencjalny kredytobiorca jest niewiarygodny i pożyczenie mu pieniędzy jest bardzo ryzykowne.

Publiczny rejestr dłużników jest często nazywany „czarną listą”, a trafienie do niego zazwyczaj oznacza poważne problemy nie tylko z zaciąganiem zobowiązań, ale nawet z tak prozaicznymi rzeczami jak podpisanie umowy na abonament telefoniczny.

Ale czym właściwie jest taka czarna lista dłużników? Jest to po prostu baza, w której gromadzone są informacje na temat zadłużonych osób i firm, a potem udostępniane innym podmiotom. W Polsce działa kilka takich baz i są to:

• rejestry dłużników BIG,
• rejestry bankowe (np. BIK),
• Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych,
• Rejestr Należności Publicznoprawnych.

Rejestry dłużników służą do weryfikacji osób i firm pod kątem ich wiarygodności płatniczej. Istnienie takich baz ma więc pomóc podmiotom gospodarczym, bankom i instytucjom w zapobieganiu powstawania zatorów płatniczych i problemów z odzyskiwaniem należności.

Rejestr dłużników - rodzaje instytucji

Poniżej przedstawiamy najważniejsze rejestry dłużników działające w Polsce. To właśnie z nich korzystają niemal wszystkie banki i instytucje pożyczkowe podczas weryfikacji wniosków o kredyty i pożyczki.

Rejestr dłużników BIK

BIK, czyli Biuro Informacji Kredytowej zostało stworzone przez banki i jego działalność reguluje ustawa Prawo bankowe. Gromadzi ono informacje na temat naszych zobowiązań kredytowych i tego, jak je spłacamy. Widnieją więc w nim dane nie tylko dłużników zalegających ze spłatą rat kredytów i pożyczek, ale także osób terminowo wywiązujących się z regulowania zobowiązań.

Dane BIK objęte są tajemnicą bankową, dlatego udostępniane są wyłącznie bankom, firmom pożyczkowym i niektórym instytucjom administracji publicznej.

Jest to również bankowy rejestr dłużników, z którego korzystają wyłącznie banki zrzeszone w Związku Banków Polskich. Gromadzone są w nim dane na temat niesolidnych kredytobiorców bankowych.

Rejestry dłużników BIG

Rejestry te prowadzi 5 instytucji tzw. Biur Informacji Gospodarczej: BIG InfoMonitor, ERIF, Krajowy Rejestr Długów (KRD), Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej (KBIG) oraz Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych (KIDT). Wszystkie działają na podstawie Ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.

Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych (KRDN)

Jest to rejestr dłużników KRS, który wkrótce zostanie zastąpiony Krajowym Rejestrem Zadłużonych i będzie to jawny rejestr dłużników, do którego będzie miał dostęp każdy.

Rejestr Należności Publicznoprawnych (RNP)

W tej bazie widnieją informacje o niezapłaconych podatkach i innych zobowiązaniach wobec instytucji publicznych.

Rejestr dłużników - kto może do niego trafić?

Do większości rejestrów dłużników mogą trafić zarówno osoby prywatne, jak i przedsiębiorstwa, które zalegają z płatnościami. Każda z baz specjalizuje się jednak w określonych rodzajach długów.

• Rejestr dłużników BIG – gromadzi głównie informacje na temat długów firm powstających w obrocie gospodarczym oraz zadłużenia osób fizycznych zalegających z różnymi płatnościami (z tytułu opłat za media, pożyczek, alimentów, czy opłat administracyjnych).
• Biuro Informacji Kredytowej – do BIK-u trafia każda osoba lub firma, która zaciągnie zobowiązanie w instytucji współpracującej z BIK, a więc np. w banku, SKOK-u, instytucji pożyczkowej lub leasingowej.
• Rejestr dłużników podatkowych (RNP) – mogą do niego trafić podmioty fizyczne i prawne, jeśli zalegają z zapłatą podatków, mandatów i grzywien, a także składek ZUS, czy z tytułu zobowiązań celnych i akcyzowych.
• Rejestr dłużników niewypłacalnych – trafiają do niego głównie osoby i firmy, wobec których umorzono postępowanie egzekucyjne lub ogłoszono upadłość. Jest to także oficjalny rejestr dłużników alimentacyjnych.

Jakie dane trafiają do rejestru dłużników?

Zakres danych trafiających do rejestrów dłużników zależy od rodzaju bazy. Przykładowo, w rejestrze BIG widnieją następujące informacje:

• dane identyfikacyjne dłużnika,
• podstawa prawna wierzytelności (np. faktura, sądowy nakaz zapłaty itp.),
• kwota zaległości,
• data powstania zaległości,
• daty wezwań do zapłaty wysłanych do dłużnika,
• informacje na temat działań windykacyjnych,
• ewentualne informacje o podważeniu przez dłużnika całości lub części długu.

O ile do BIG-ów trafiają informacje na temat przeterminowanych zobowiązań, o tyle BIK gromadzi dane o zobowiązaniach od początku ich powstania aż do dnia spłaty.

Właśnie dlatego w bazie BIK widnieją potem dane na temat ewentualnych opóźnień, które obniżają scoring i utrudniają ubieganie się o kolejne zobowiązanie. Są jednak gromadzone także dane na temat terminowego regulowania rat, które z kolei budują pozytywną historię kredytową.

Za co można trafić do rejestru dłużników?

Do rejestru dłużników prowadzonego przez Biuro Informacji Gospodarczej (BIG) może Cię dopisać np. dostawca energii, operator telefonii komórkowej, spółdzielnia mieszkaniowa, bank, firma pożyczkowa, leasingodawca itp.

Pamiętaj, że jako osoba fizyczna możesz być wpisany do BIG przez wierzyciela, jeśli zalegasz wobec niego na kwotę minimum 200 zł od co najmniej 30 dni i minęło również 30 dni od dnia wysłania do Ciebie wezwania do zapłaty ostrzegającego o możliwości wpisu do BIG w przypadku dalszego zwlekania z uregulowaniem należności.

Jak sprawdzić rejestr dłużników?

W większości przypadków możesz sprawdzić rejestr dłużników online. Osoby fizyczne mają jednak ograniczony dostęp do informacji.

Jak sprawdzić rejestr dłużników BIG?

W przypadku rejestrów typu KRD, InfoMonitor czy ERIF jako osoba fizyczna możesz sprawdzić albo informacje o sobie, albo na temat firm. Nie możesz natomiast pobrać danych na temat innej osoby prywatnej.

Zgodnie z przepisami możesz raz na pół roku pobrać z BIG raport o sobie bezpłatnie. Wystarczy w tym celu odwiedzić stronę jednej z instytucji prowadzącej rejestr, dokonać rejestracji w serwisie, a następnie w panelu klienta zamówić raport.

Jak sprawdzić rejestr dłużników BIK?

Jako osoba fizyczna możesz z BIK pobrać dane wyłącznie na swój temat. Zatem jak sprawdzić siebie w BIK? W ten sam sposób jak w przypadku rejestru BIG. Należy więc najpierw dokonać rejestracji w serwisie online, a potem zamówić raport o sobie. Tutaj również można liczyć na bezpłatną informację raz na pół roku – nazywa się ona „kopią danych”.

Jak sprawdzić Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych?

Z tego rejestru również możesz skorzystać jako osoba prywatna. Wystarczy w tym celu dokonać rejestracji na stronie KRDN oraz uiścić opłatę za pomocą SMS. W bazie możesz sprawdzić zarówno inną osobę fizyczną, jak i firmę.

Jak można wypisać się z rejestru dłużników?

Wypisanie się z rejestru dłużników nie jest takie proste. Co do zasady informacja o zadłużeniu powinna zostać wykreślona z bazy, gdy zostanie ono uregulowane.

Usunięcie danych z BIG

W przypadku rejestru BIG powinien to zrobić wierzyciel i to w ciągu 14 dni od otrzymania wpłaty. Jeśli tego nie zrobi, dłużnik może wystąpić samodzielnie z takim wnioskiem do wierzyciela lub bezpośrednio do BIG, przedstawiając stosowny dowód na wygaśnięcie zobowiązania.

Jeśli dług jest nieuregulowany, dłużnik może jedynie szukać porozumienia z wierzycielem, który jako jedyny może w takim przypadku usunąć wpis.

Usunięcie danych z BIK

Nieco inne zasady obowiązują w BIK. Tutaj informacje o zobowiązaniu widnieją w rejestrze do dnia jego spłaty lub dłużej, jeśli kredytobiorca wyrazi na to zgodę. Jeśli jednak kredyt był spłacany z opóźnieniami wynoszącymi powyżej 60 dni, dane na jego temat będą widoczne w bazie jeszcze przez 5 lat.

Usunięcie informacji z BIK przez kredytobiorcę możliwe jest jedynie w sytuacji, gdy są one błędne (np. zobowiązanie zostało spłacone, a widnieje jako nieuregulowane), albo gdy po terminowej spłacie kredytu nie wyrazi on zgody na dalsze przetwarzanie danych.

Usunięcie danych z KRDN

Usunięcie wpisu z Krajowego Rejestru Dłużników Niewypłacalnych jest dokonywane wyłącznie przez sąd rejestrowy. Jest to możliwe m.in. po upływie 10 lat od dokonania wpisu oraz w sytuacji, gdy tytuł wykonawczy, który stanowił podstawę wpisu, został prawomocnym orzeczeniem sądu pozbawiony wykonalności.

Jakie są konsekwencje wpisu do rejestru dłużników?

Czarne listy są prawdziwym postrachem dla osób zadłużonych, ponieważ trafienie do takich baz niesie za sobą dość poważne konsekwencje. Rejestr dłużników udostępnia bowiem zgromadzone informacje wielu instytucjom i firmom, które chcą zweryfikować swoich klientów.

Figurowanie w BIG, BIK, czy innych bazach przede wszystkim utrudnia zaciągnięcie kredytu lub pożyczki, a nawet wyrobienia karty kredytowej. Coraz częściej z rejestrów dłużników korzystają także operatorzy telefonii komórkowej i dostawcy innych usług, którzy mogą odmówić zawarcia umowy z klientem figurującym na czarnej liście.