Jakie są pozaodsetkowe koszty kredytu?

Korzystanie z kredytu zawsze kosztuje, a kluczem do sukcesu dla kredytobiorcy jest znalezienie takiej oferty, która będzie dla niego najkorzystniejsza cenowo. Ma to szczególne znaczenie przy długoterminowych zobowiązaniach, jak kredyt hipoteczny.

W poszukiwaniu najtańszej propozycji, odpowiadającej na potrzeby klienta, można wówczas sięgnąć po ranking kredytów hipotecznych. Analogicznie powinniśmy postępować także z innego rodzaju zobowiązaniami.

Pod uwagę trzeba przy tym brać nie tylko same odsetki, ponieważ nie są one jedynym kosztem obciążającym kredytobiorcę. Istnieją również pozaodsetkowe koszty. Co obejmują i na co zwrócić przy nich szczególną uwagę?

Czym są pozaodsetkowe koszty kredytu?

Koszty kredytu dzielą się na:

• odsetkowe, związane z wynagrodzeniem banku z tytułu udzielonego zobowiązania, czyli z naliczanymi odsetkami do każdej raty miesięcznej;
• pozaodsetkowe, niezwiązane z odsetkami, ale tak samo obciążające klienta.

Co to są koszty pozaodsetkowe? To wszystkie opłaty dodatkowe, których bank żąda od kredytobiorcy, poza wyznaczonym oprocentowaniem naliczanym zgodnie z ustaloną stopą procentową.

Na odsetki składają się marża bankowa oraz stopa bazowa dla kredytów, która ustalana jest rynkowo. Może być to np. WIBOR(R) 3M czy 6M albo nowy wskaźnik WIRON, który ma docelowo zastąpić WIBOR(R).

Czym więc dokładnie są pozaodsetkowe koszty kredytu? Składać mogą się z wielu elementów, dlatego nie będą identyczne w każdym banku. Najwięcej tego rodzaju opłat kryje się przeważnie w ofercie kredytów hipotecznych.

Nie oznacza to jednak, że i inne zobowiązania nie będą uwzględniały kosztów pozaodsetkowych. Niektóre banki mogą jednak rezygnować, np. w ramach realizowanej promocji, z pobierania pewnych kosztów pozaodsetkowych, np. prowizji za przystąpienie do zobowiązania.

Definicja kosztów pozaodsetkowych znajduje się w przepisach ustawy o kredycie konsumenckim. Ustawodawca wskazuje, że wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową, z wyłączeniem odsetek, są kosztami pozaodsetkowymi. Stąd też kategoria kosztów tego rodzaju obejmuje wiele różnych opłat i prowizji. Jakich?

Co składa się na pozaodsetkowe koszty kredytu?

Koszt kredytu składa się z opłat odsetkowych i pozaodsetkowych. Mogą one być naliczane w różnej wysokości, w zależności od oferty, rodzaju zobowiązania i jego zabezpieczenia czy też kwestii związanych bezpośrednio z kredytobiorcą.

Co wchodzi w pozaodsetkowe koszty kredytu? Przede wszystkim są to:

• prowizje, czyli opłaty naliczane w związku z przystąpieniem klienta do zobowiązania kredytowego;
• opłata przygotowawcza – za przygotowanie umowy kredytowej;
• ubezpieczenie;
• koszty cross-selingu, m.in. opłaty za prowadzenie konta;
• opłaty za ustanowienie zabezpieczenia spłaty.

Niektóre z nich są ponoszone w trybie jednorazowym, z góry przed wypłatą zobowiązania, inne są rozkładane na cały okres spłaty albo są ponoszone niezależnie od spłacanych przez kredytobiorcę rat. Opłata przygotowawcza jest naliczana jednorazowo, a np. ubezpieczenie płaci się często przez cały okres kredytowania.

Nie zawsze i nie wszystkie wymienione powyżej koszty pozaodsetkowe występują w danej ofercie. Wiele zależy od danej propozycji i konstrukcji umowy zawieranej z klientem.

Jakie czynniki wpływają na wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu?

Wiesz już, że koszty kredytu dzielą się na część odsetkową i pozaodsetkową. Ta pierwsza jest wynikiem wysokości oprocentowania nominalnego, druga zaś zależy od wysokości opłat przygotowawczych i innych, dodatkowych kosztów, jakie pobiera dany bank.

Istnieje wiele czynników mających wpływ na wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu. Wśród nich trzeba wymienić:

• historię kredytowania klienta w BIK-u (Biurze Informacji Kredytowej),
• zdolność kredytową potencjalnego kredytobiorcy,
• rodzaj udzielanego zobowiązania – inne są pozaodsetkowe koszty kredytu hipotecznego, a inne gotówkowego.

W dużej mierze na wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu wpływ mają pozytywna historia kredytowania oraz dobra zdolność kredytowa. Są to więc czynniki zależne od kredytobiorcy. Im lepiej wygląda Twoja sytuacja finansowa, tym mniejsze koszty dodatkowe będziesz musiał ponieść.

Znaczna część tego typu wydatków stanowi bowiem zabezpieczenie dla banku. Koszty pozaodsetkowe kredytu hipotecznego obejmują zwykle opłaty związane z koniecznością jego solidnego zabezpieczenia, np. składki na ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych czy ubezpieczenia na życie kredytobiorcy.

Do czasu uprawomocnienia się hipoteki ustanowionej na rzecz banku w księdze wieczystej pobierana jest także składka na ubezpieczenie pomostowe. Jeśli z kolei miałeś niski wkład własny, koszty powiększą się o składkę na ubezpieczenie niskiego wkładu.

Warto zliczyć wszystkie takie opłaty – odsetkowe i pozaodsetkowe – związane z hipoteką, by wiedzieć, jakim obciążeniem będzie dla klienta taki kredyt. Pomocny w szacunkach okazuje się kalkulator raty kredytu hipotecznego, który pozwoli odpowiedzieć na pytanie, jakie orientacyjne raty będzie trzeba spłacać.

Natomiast w przypadku zobowiązania gotówkowego, np. prostego kredytu na 15 tys. zł z krótkim okresem kredytowania, klient nie jest najczęściej obciążany jakimikolwiek kosztami ubezpieczenia spłaty.

Jaka jest maksymalna wysokość kosztów pozaodsetkowych?

Nie jest tak, że bank może w dowolny sposób kształtować wysokość pozaodsetkowych kosztów przy m.in. kredytach konsumenckich czy kredycie hipotecznym. Obowiązuje określone maksimum.

Kalkulator kredytowy pozwoli na ich oszacowanie, jeśli takie jest życzenie klienta. W przypadku kredytów spełniających warunki uznania ich za konsumenckie obowiązują maksymalne pozaodstekowe koszty wyszczególnione w ustawie o kredycie konsumenckim.

Art. 36a stanowi, że maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów dla kredytów o okresie spłaty nie krótszym niż 30 dni powinna wynieść 10 proc. całkowitej kwoty zobowiązania plus 10 proc. za każdy rok kredytowania. Jednocześnie nie mogą one wynieść więcej niż 45 proc. całkowitej kwoty kredytu. Jeszcze do niedawna było to 25 proc. całkowitej kwoty kredytu i 30 proc. kwoty zmiennej, uzależnionej od okresu kredytowania.

Tarcza Antykryzysowa a zapisy maksymalnych kosztów pozaodsetkowych

W marcu 2020 roku czasowo wprowadzono nieco inne maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu. COVID i rozwijająca się w związku z wirusem pandemia uderzyły w sytuację finansową wielu polskich rodzin.

Dlatego wówczas Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zaproponował, by uwzględnić w przepisach Tarczy Antykryzysowej nowe, niższe, maksymalne pozaodsetkowe koszty zobowiązania. Ustawa wprowadzona na czas pandemii powodowała ich zmniejszenie, co miało wpłynąć na korzystniejsze warunki i utrzymanie płynności finansowej gospodarstw domowych.

Przy projektowaniu Tarczy Antykryzysowej rządzący wzięli pod uwagę wskazówki ze strony prezesa UOKiK, w wyniku czego przez 15 miesięcy obowiązywały nadzwyczajne zasady wyliczania maksymalnych pozaosdsetkowych kosztów.

Ustawa zakładała inną graniczną wysokość dla pożyczek krótkoterminowych, udzielanych do 30 dni, a inną dla zobowiązań mających dłuższy okres spłaty, tj. kredytów i pożyczek.

W przypadku pożyczek krótkoterminowych, w tym chwilówek udzielanych przez firmy pozabankowe, obowiązywały koszty pozaodsetkowe w wysokości nieprzekraczającej 5 proc. wartości udzielonego finansowania. Natomiast dla zobowiązań długoterminowych:

• 15 proc. pożyczonej kwoty,
• 6 proc. za każdy rok kredytowania.

Łączne koszty pozaodsetkowe nie mogły przekraczać 45 proc. kwoty kapitału. Wskazane powyżej stawki przestały ostatecznie obowiązywać z dniem 1 lipca 2021 roku.

Jak wyliczyć pozaodsetkowe koszty kredytu?

Chcesz wiedzieć, jak obliczyć pozaodsetkowe koszty kredytu? Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu wyraża wzór:

MPKK = (K x 10%) + (K x n/R x 10%), przy czym:

• MPKK – maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu,
• K – całkowita kwota kredytu,
• n – okres spłaty wyrażony w dniach,
• R – liczba dni w roku.

Sprawdźmy więc na przykładzie, jak wyliczyć pozaodsetkowe koszty kredytu. Kalkulator wymaga, by wskazać kwotę zobowiązania i okres spłaty. Załóżmy, że chcesz pożyczyć 1500 zł na okres 30 dni. Maksymalny koszt pozaodsetkowy wyliczamy zatem na podstawie wzoru:

(1500 zł × 0,10) + (1500 zł × 30/365 × 0,10)

150 + 12,33 = 162,33 zł*

*kwoty podane w zaokrągleniu

Oznacza to zatem, że dla pożyczki gotówkowej na sumę 1500 zł na okres 30 dni maksymalne koszty pozodsetkowe mogą wynieść ok. 162 złotych.

RRSO a pozaodsetkowe koszty kredytu

Skoro wiesz już, że wysokość odsetek nie stanowi o całkowitym koszcie zaciągniętego zobowiązania finansowego, musisz przyjrzeć się także innym liczbom. Gdzie jednak masz ich szukać?

Nie musisz samodzielnie dokonywać wyliczeń, wystarczy, że zwrócisz uwagę na RRSO czy rzeczywistą roczną stopę oprocentowania. Uwzględnia ona wszystkie koszty pożyczki, w tym koszty dodatkowe.

Nie myl jej jednak z RSO, czyli roczną stopą oprocentowania. RSO nie bierze bowiem pod uwagę pozaodsetkowych kosztów. Zapewne dlatego banki najczęściej wspominają o RSO, a nie o RRSO.

Niemniej z pewnością bez problemu znajdziesz obie te wartości, nawet jeśli podane są małym druczkiem. Za każdym razem, gdy skusi Cię oferta pożyczkowa, przyjrzyj się dokładnie wszystkim kosztom zobowiązania.

Fakt, że oprocentowanie wydaje się atrakcyjne, nie oznacza, że spłacisz niewielką kwotę. Zdecydowana większość banków pobiera koszty dodatkowe, dlatego też trudno ich uniknąć.

Jak nie przepłacić na kosztach pozaodsetkowych?

Przed zaciągnięciem jakiejkolwiek pożyczki czy kredytu powinieneś zawsze skrupulatnie przeanalizować wszystkie warunki oferty, a szczególną uwagę poświęcić nie tylko samym odsetkom, lecz także pozaodsetkowym kosztom zobowiązania.

One same mogą znacznie zwiększać wysokość kosztów całkowitych, jakie spoczywają na kredytobiorcy. Właściwie odsetki od kredytowanych kosztów kredytu różnią się tym, że zwykle bez trudu obliczysz je od zobowiązania, a koszty pozaodsetkowe mogą być sprytnie „ukryte” w umowie.

Jeśli cokolwiek jest niezrozumiałe lub zdaniem klienta koszty pozaodsetkowe przekraczają ujęte w ustawie o kredycie konsumenckim granice, warto zwrócić się do zewnętrznego doradcy po fachową pomoc w tym zakresie.