Czym jest recesja w gospodarce i czy grozi Polsce w 2024?

Inflacja w Polsce oraz kryzys spowodowany wojną w Ukrainie i wcześniejszą pandemią doprowadziły do tego, że w kraju pojawiła się recesja. Była ona krótkotrwała. Sprawdziłam, czy grozi nam głęboka recesja, i co to właściwie oznacza?

• Rosnące PKB Polski przeczy przewidywaniom recesji w 2024 roku.
• Recesja przejawia się w zahamowaniu wzrostu gospodarczego w kraju.
• Recesja techniczna jest krótkotrwała i nie wywołuje głębokich skutków gospodarczych.
• Skutkiem recesji jest ograniczenie akcji kredytowej, w tym udzielania kredytów hipotecznych.

Czy Polsce grozi recesja gospodarcza w 2024?

Prognozy dotyczące recesji w Polsce w 2024 roku są mieszane. W 2023 roku recesja była przejściowa, dotykając głównie pierwszej połowy roku. W III i IV kwartale odnotowano wzrost PKB, co sugeruje, że najgorsze może być już za nami​ (Money.pl)​. Czy w Polsce jest recesja?

Ekonomiści z banku Pekao przewidują, że PKB Polski wzrośnie w 2024 roku o około 3%, co sugeruje stabilizację gospodarczą​ (Magazyn Przedsiębiorcy)​. Niemniej jak podaje najpopularniejszy analityk finansowy w Polsce, Piotr Kuczyński, Polska nadal zmaga się z inflacyjnym szokiem, który może wpłynąć na przyszłą koniunkturę​​. Niestety, ale powiązania pomiędzy recesją a inflacją są mocne. Jeśli pojawi się wysoka inflacja, wraz z nią możemy mieć do czynienia z recesją.

Do tego były premier, Mateusz Morawiecki, zamieścił w swoich mediach społecznościowych w sierpniu 2024 roku film, w którym powołuje się na opinie analityków twierdzących, że zbliża się recesja w Polsce:

Akcje na japońskiej giełdzie zaliczyły rekordowy spadek, a inne światowe giełdy także szorują po dnie. Analitycy na całym świecie powtarzają jedno słowo – idzie recesja. Co to oznacza dla nas? Oznacza to, że ta sytuacja na rynkach kapitałowych, na giełdach, może przełożyć się także na sytuację gospodarczą w Polsce, a w ślad za tym – przełożyć na portfele Polaków. Warto zapytać w takim momencie: co robią rządzący? [biznes.wprost.pl]

Recesja – rodzaje

Recesja może występować w różnych odmianach, takich jak:

• Recesja techniczna – występuje, gdy PKB kraju spada przez dwa kwartały z rzędu; jest lżejszą formą recesji jako takiej, ponieważ nie ma długotrwałych i głębokich skutków dla gospodarki. Przykładem recesji technicznej są krótkotrwałe spowolnienia gospodarki spowodowane sezonowymi wahaniami.
• Recesja gospodarcza – szersze pojęcie, którym mogą do pewnego stopnia sterować politycy. Nie ma jednoznacznej definicji. Wiąże się ona z tym, że mniej kupujemy, spada popyt. Często mówi się o niej jako o recesji konsumenckiej, ponieważ konsumenci pod wpływem np. kryzysu finansowego zmuszeni są do ograniczenia wydatków.
• Recesja podażowa – zjawisko to przejawia się w dalszym kupowaniu dóbr i usług, ale w wyniku stymulowania konsumpcji, co powoduje wyższe ceny i inflację. Przykładem są rządowe dodatki, np. 500+ (800+), wyprawka szkolna itp.

Recesja gospodarcza – skutki i przyczyny

Historycznie recesję gospodarczą wywoływały czynniki niezależne od człowieka, takie jak: klęski żywiołowe, nieurodzaj gleb czy epidemie. Przez to spadała skala produkcji i tym samym aktywność gospodarcza. Obecnie jednak na znaczeniu zyskują czynniki wewnętrzne i polityka międzynarodowa. Przyczyny recesji mogą być następujące:

• Konflikt zbrojny, czyli wojna w Ukrainie, która spowodowała kryzys na rynku energii i spożywczym.
• Restrykcyjna polityka monetarna państwa – co prawda RPP w związku z obniżającą się od lutego 2023 roku inflacją zmniejszyła dwukrotnie stopy procentowe, ale nie był to cykl obniżek, jaki mógłby wesprzeć wzrost gospodarczy. Koszt pieniądza w 2024 roku pozostaje wysoki.
• Kryzysy sektorowe i wzrosty cen energii – do recesji w Polsce przyczynić się mogą rosnące koszty energii elektrycznej i cieplnej po uwolnieniu ich cen w lipcu 2024 roku.
• Sytuacja międzynarodowa (inne kraje w Europie i na świecie, w tym USA również zmagają się z ujemnym wzrostem gospodarczym).
• Nadmierna ingerencja państwa w gospodarkę, która osłabia aktywność przedsiębiorstw (wysokie podatki, nowe obciążenia finansowe, rosnące koszty prowadzenia działalności).
• Rozdawnictwo pieniędzy, które skutkuje występowaniem pieniądza bez pokrycia w pracy i cały czas rosnącą inflacją.

A czym może się skończyć recesja? Skutki będą w większości negatywne, ale trzeba pamiętać, że zgodnie z cyklem koniunkturalnym zaraz po tym etapie możemy spodziewać się ożywienia. Recesja skutkuje:

• obniżeniem średnich wynagrodzeń;
• wzrostem bezrobocia;
• zmniejszeniem konsumpcji (jednak w przypadku tej recesji to najprawdopodobniej nie nastąpi ze względu na jej podażowy charakter);
• zahamowaniem wzrostu cen;
• podniesieniem podatków, aby załatać dziurę budżetową;
• spadkiem nakładów inwestycyjnych;
• zmniejszeniem poziomu wydajności pracy.

Kiedy bezrobocie przestaje rosnąć, a poziom produkcji spadać, kończy się recesja. Co oznacza taki scenariusz? Nawet po najgłębszej recesji, kiedy wielu obywateli nie ma pracy lub uzyskuje niskie wynagrodzenie, podatki są wyższe i zmniejsza się poziom wydajności pracy, PKB w końcu zaczyna powoli rosnąć.

Mimo tego, że recesja przynosi negatywne skutki, pamiętaj, że taki okres jest naturalny i gospodarce potrzebny. Dlaczego? Recesja przywraca równowagę po intensywnym okresie boomu. Sprawia, że nierentowne inwestycje i biznesy upadają, a swoje zasoby uwalniają po to, aby ktoś inny mógł wykorzystać je lepiej.

Banki ograniczają kredytowanie, więc zarówno firmy, jak i klienci indywidualni muszą ograniczyć wydatki i nauczyć się lepiej gospodarować finansami. Lepsze wykorzystanie zasobów to podwalina do kolejnego ożywienia, o ile tylko recesja nie trwa zbyt długo.

Jak recesja gospodarcza wpływa na kredyty i pożyczki?

Podczas recesji banki często zaostrzają kryteria udzielania kredytów, co utrudnia dostęp do finansowania zarówno dla konsumentów, jak i przedsiębiorstw. Dodatkowo, w warunkach wysokiej inflacji koszty zobowiązań rosną, co może dodatkowo obciążać kredytobiorców.

Zasadniczo więc recesja negatywnie wpływa na rynki kredytowe. Zaciągnięcie zobowiązania jest trudniejsze dla Polaków z uwagi na zmniejszenie zdolności kredytowej. Jeśli w czasie recesji masz już zaciągnięte takie zobowiązanie, możesz mieć problemy z regulowaniem terminowo rat.

W 2024 roku mamy do czynienia z malejącą inflacją, dlatego banki coraz chętniej udzielają kredytów i pożyczek. Ogólna zdolność kredytowa klientów rośnie. Jeśli pojawią się pierwsze sygnały dotyczące recesji, banki mogą prezentować ostrożnościową politykę. Tymczasem, jak wskazuje raport BIK o sprzedaży kredytów w Polsce z maja 2024 roku, w tym czasie w ujęciu liczbowym banki i SKOK-i udzieliły więcej o 58,6% kredytów ratalnych, o 35,1% kredytów mieszkaniowych i o 6,2% kredytów gotówkowych w porównaniu rok do roku.

Recesja – w co inwestować?

Inwestowanie podczas recesji jest ryzykowne, zwłaszcza na giełdzie, gdzie wartości akcji mogą regularnie spadać. Jednakże inwestorzy mogą przyjąć inny model i zdecydować się na:

• nieruchomości,
• złoto,
• waluty typu major, w tym dolary amerykańskie czy franki szwajcarskie.

Kluczowe jest zdywersyfikowanie portfela inwestycyjnego, aby zminimalizować ryzyko strat​.

Dodatkowe źródła:

https://tvn24.pl/biznes/najnowsze/polska-gospodarka-dane-za-ii-kwartal-2024-roku-st8042335

https://biznes.wprost.pl/opinie-i-komentarze/11782680/czy-polsce-grozi-recesja-andrzej-domanski-zabral-glos.html

https://media.bik.pl/informacje-prasowe