Co to jest stopa procentowa i jak wpływa na raty kredytów?

Stopy procentowe w Polsce mają szczególne znaczenie dla kredytobiorców, ponieważ to od nich w dużej mierze zależy, jakie oprocentowanie mają kredyty hipoteczne i kredyty gotówkowe. Z artykułu dowiesz się wszystkich najważniejszych informacji na ich temat, a przede wszystkim tego, że:

• Stopy procentowe NBP w 2025 roku zaczęły ponownie spadać – po kilku miesiącach stabilizacji Rada Polityki Pieniężnej zdecydowała się na dwie obniżki: w maju i lipcu.

• Największy wpływ na oprocentowanie kredytów ma stopa referencyjna, która po lipcowej decyzji wynosi obecnie 5,25%. To właśnie ona wpływa na poziom stawek WIBOR®, a te – w połączeniu z marżą banku – determinują oprocentowanie kredytów, a więc i wysokość miesięcznych rat.

• Choć jeszcze na początku roku prognozy zakładały obniżki dopiero w drugiej połowie 2025, rzeczywistość okazała się bardziej dynamiczna. Jeśli inflacja dalej będzie spadać, nie można wykluczyć kolejnych cięć w najbliższych miesiącach.

Co to są stopy procentowe?

Stopy procentowe to nic innego jak cena, którą płacisz za pożyczenie pieniędzy. Kiedy bierzesz kredyt, bank nalicza Ci oprocentowanie, które określa, ile będziesz musiał zapłacić za korzystanie z pożyczonych środków. Stopa procentowa wpływa również na wysokość zysków, jakie otrzymujesz od banku za trzymanie swoich oszczędności, np. na lokacie.

Stopy procentowe są ustalane przez bank centralny, który reguluje je w zależności od sytuacji gospodarczej. Bank centralny podnosi lub obniża stopy, aby kontrolować inflację i wpływać na tempo wzrostu gospodarki.

Wysokie stopy procentowe mogą ograniczać konsumpcję i inwestycje, a niskie stopy zachęcają do wydawania i inwestowania pieniędzy, co stymuluje rozwój gospodarki. Stopy procentowe mają więc ogromne znaczenie, nie tylko dla kredytobiorców i oszczędzających, ale także dla całej gospodarki.

Na poniższym wykresie zobaczysz, jak zmieniała się wysokość stopy referencyjnej w ostatnim roku. 

Jakie są rodzaje stóp procentowych?

Stopy procentowe dzielą się na kilka typów, z których każdy pełni inną funkcję:

• Stopa referencyjna – Jest to podstawowa stopa procentowa ustalana przez bank centralny. Określa, jak drogo banki mogą pożyczać pieniądze między sobą, a jej wysokość wpływa na oprocentowanie kredytów i depozytów oferowanych przez banki.
• Stopa lombardowa – Określa oprocentowanie pożyczek, które banki mogą brać od banku centralnego pod zastaw swoich papierów wartościowych. Jest to stopa, która wpływa na koszt kredytów krótkoterminowych.
• Stopa depozytowa – To stopa, którą banki otrzymują za przechowywanie swoich nadwyżek finansowych w banku centralnym. Im wyższa stopa depozytowa, tym więcej banki mogą zarobić na swoich oszczędnościach.
• Stopa redyskonta weksli – Ustalana przez bank centralny, dotyczy operacji z rynkiem papierów wartościowych, w tym weksli, które banki mogą sprzedać lub kupić. Wpływa na płynność finansową banków.
• Stopa procentowa nominalna – To stawka oprocentowania, którą widzisz w umowach kredytowych. Jest to oprocentowanie, które bank pobiera od kredytobiorcy, ale nie uwzględnia inflacji.
• Stopa procentowa realna – To stopa procentowa, która uwzględnia inflację. Pokazuje, ile rzeczywiście zarabiasz lub płacisz za pożyczone pieniądze, biorąc pod uwagę wzrost cen towarów i usług.

Każdy z tych rodzajów stóp procentowych wpływa na różne aspekty gospodarki i codziennych decyzji finansowych, takich jak kredyty, oszczędności czy inwestycje.

Jakie czynniki wpływają na decyzję o zmianie stóp procentowych?

Na decyzje Rady Polityki Pieniężnej o zmianie stóp procentowych wpływa wiele czynników:

• Poziom inflacji – znacznie ma zarówno jej aktualny poziom, jak i prognozy dotyczące kształtowania się poziomu cen dóbr i usług w gospodarce; przy wysokiej inflacji stopy są podwyższane, natomiast gdy inflacja jest zbyt niska, poziom stóp jest obniżany;
• Sytuacja gospodarcza w kraju – znaczenie ma m.in. tempo wzrostu gospodarczego, bo jeśli jest ono zbyt wolne, RPP może obniżyć stopy procentowe, aby je pobudzić;
• Sytuacja gospodarcza na świecie – w szczególności w gospodarkach, z którymi Polska powiązana jest ekonomicznie, czyli strefie euro oraz Stanach Zjednoczonych;
• Polityka fiskalna państwa – przykładowo zwiększanie wydatków budżetowych może spowodować wzrost inflacji, a więc w takiej sytuacji nie zawsze wskazane jest obniżanie stóp procentowych;
• Kurs waluty – przy wysokich stopach umacnia się złotówka, co pomaga w walce z inflacją i jest korzystne dla importerów, jednak negatywnie wpływa na eksport towarów, bo ich ceny są mniej konkurencyjne;
• Polityka monetarna banku centralnego – działania banku centralnego, takie jak zmiany w stopach procentowych, mające na celu kontrolowanie inflacji, stabilizację gospodarki i wspieranie wzrostu gospodarczego. Polityka ta może wpływać na decyzje RPP, w zależności od celów makroekonomicznych, które są realizowane przez bank centralny.

Każdy z tych elementów odgrywa istotną rolę w kształtowaniu decyzji Rady Polityki Pieniężnej o zmianach stóp procentowych, które mają bezpośredni wpływ na gospodarkę i sytuację finansową obywateli.

Jak zmieni się rata kredytu z kolejną podwyżką stopy procentowej?

Poniżej zobaczysz symulację, jak zmieni się rata kredytu z kolejną podwyżką lub obniżką stopy procentowej. Dla uproszczenia nie wzięliśmy w niej pod uwagę rodzaju stawki referencyjnej, a jedynie ogólnie wysokość oprocentowania kredytu.

Jeśli chcesz samodzielnie obliczyć, o ile zmieni się rata Twojego kredytu w wyniku zmiany stóp procentowych, wykorzystaj do tego proste narzędzie, jakim jest kalkulator raty kredytu gotówkowego lub kalkulator rat kredytu hipotecznego.

Jak uchronić się przed wzrostem raty kredytu powodowanej podnoszeniem stóp procentowych?

Najlepszym sposobem na uniknięcie skutków podwyżek stóp procentowych jest wzięcie już na samym początku kredytu ze stałym oprocentowaniem lub przejście z oprocentowania zmiennego na stałe. Jeśli wówczas wysokość stopy procentowej wzrośnie i wzrośnie także WIBOR®, stałe oprocentowanie nie ulegnie zmianie i nie zmienią się Twoje raty kredytowe.

Istnieją też inne sposoby na uchronienie się przed wzrostem rat kredytowych:

• renegocjacja marży – jest to obok WIBOR® drugi istotny składnik oprocentowania, a więc jego obniżenie zmniejszy także oprocentowanie kredytu,
• wydłużenie okresu kredytowania – powoduje to automatycznie obniżenie rat, zatem kolejne podwyżki stóp procentowych mogą być mniej odczuwalne,
• nadpłata kredytu hipotecznego – nadpłacając kredyt w okresie niższych stóp procentowych, zmniejszysz jego kapitał, a więc także wysokość kolejnych rat,
• refinansowanie kredytu – polega to na przeniesieniu kredytu do innego banku i warto o tym pomyśleć, jeśli np. pojawi się oferta z niższą marżą.

Stopy procentowe i ich wpływ na oszczędności

Podsumowanie

Stopy procentowe odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu sytuacji gospodarczej, wpływając na decyzje konsumentów, przedsiębiorstw oraz całe rynki finansowe. Zmiany w stopach procentowych mogą mieć szerokie konsekwencje zarówno dla poziomu inflacji, jak i dla kondycji gospodarki.

• Wpływ na kredyty i pożyczki: Wyższe stopy procentowe sprawiają, że kredyty stają się droższe, co może ograniczyć dostępność finansowania dla konsumentów i firm.
• Wpływ na konsumpcję: Wyższe raty kredytowe zmniejszają wydatki konsumentów, natomiast niższe stopy procentowe mogą zwiększyć konsumpcję, ponieważ kredyty stają się tańsze.
• Wpływ na inwestycje: Podwyżka stóp procentowych zniechęca firmy do inwestowania, ponieważ pożyczki stają się droższe. Obniżenie stóp sprzyja inwestycjom, ułatwiając dostęp do tańszego kapitału.
• Wpływ na inflację: Podwyżka stóp procentowych jest narzędziem w walce z inflacją, ponieważ wyższe stopy zmniejszają popyt na kredyty i ograniczają wydatki, co pomaga spowolnić wzrost cen. Z kolei obniżenie stóp procentowych może zwiększyć inflację, ponieważ pobudza konsumpcję i inwestycje.
• Wpływ na gospodarkę: Zmiany stóp procentowych wpływają na tempo wzrostu gospodarczego. Wyższe stopy mogą spowolnić gospodarkę, a niższe stopy mogą ją ożywić, stymulując większe wydatki i inwestycje.