Czym jest stopa referencyjna NBP, na co wpływa i ile wynosi?

Oprocentowanie kredytów hipotecznych oraz innych zobowiązań ze zmienną stopą procentową składa się z dwóch części. Jedną z nich jest marża kredytowa, czyli zysk, jaki osiągnie bank za udzielenia nam kredytu, a drugą — stopa referencyjna. Ma ona zatem duży wpływ na koszt kredytu, dlatego warto wiedzieć, w jaki sposób jest ustalana.

Aktualna stopa referencyjna na styczeń 2024 wynosi: 5,75 %%

Stopa referencyjna – definicja

Mówiąc o stopach procentowych, warto wiedzieć, że są różne rodzaje stóp, a każda z nich dotyczy czegoś innego. Depozytowa, lombardowa, redyskontowa czy referencyjna – wszystkie normowane są przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP), czyli organ decyzyjny Narodowego Banku Polskiego (NBP). Aby lepiej zrozumieć, co to jest stopa referencyjna i dlaczego ma istotny wpływ na wysokość zobowiązań finansowych, warto sprawdzić, jak brzmi jej definicja.

Stopa referencyjna to wskaźnik rentowności bonów pieniężnych emitowanych przez NBP w trakcie podstawowych operacji otwartego rynku, takich jak: zakup lub sprzedaż krótkoterminowych bonów pieniężnych na rynku międzybankowym.

Wykorzystywana jest również do obliczenia wartości pomocy publicznej w formie m.in. pożyczek czy odroczenia terminu płatności. W Polsce od 6 lutego 1998 roku stopa referencyjna NBP należy do podstawowych stóp procentowych normowanych przez RPP.

Warto wspomnieć, że w praktyce podstawą do obliczania wszelkich stosowanych odsetek jest referencyjna stopa procentowa, której wysokość podawana jest publicznie. Dzięki temu może być ona zweryfikowana przez obydwie strony umowy.

Z kolei podstawą do wyznaczenia oprocentowania kredytów jest stopa bazowa. Dla zobowiązań o zmiennym oprocentowaniu stawką referencyjną są rynkowe stopy procentowe (WIBOR®) W przypadku kredytów o oprocentowaniu stałym stopą bazową może być stopa referencyjna NBP.

Stopa referencyjna odgrywa dużą rolę przy szacowaniu wartości pomocy de minimis, dokładnego określenia wysokości oprocentowania kredytów, czy też decyduje o wysokości odsetek za ewentualną zwłokę w terminie płatności.

Jeśli chcemy wiedzieć po jakiej minimalnej cenie, banki organizują operacje otwartego rynku, wystarczy spojrzeć na wykres stopy referencyjnej, który zawiera aktualne i historyczne dane wraz z informacją, kiedy uległy aktualizacji.

Stopa referencyjna NBP – od czego zależy jej wysokość?

Stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego to jeden z instrumentów, który pośrednio wpływa na politykę pieniężną gospodarki krajowej. Regulując jej wysokość, NBP może wpływać m.in. na poziom inflacji czy koszt kredytów pieniężnych. Podnosząc stopę referencyjną NBP, Bank Centralny zmniejsza ogólny wzrost cen na rynku, tym samym spowalniając rozwój gospodarczy.

Co w takim razie spowoduje obniżenie stopy referencyjnej NBP? Taki krok ma za zadanie przede wszystkim ożywić gospodarkę. Zabieg zwany polityką taniego pieniądza, stosowany jest w czasach recesji, gdy chcemy zwiększyć dostępność kredytów oraz pobudzić inwestycje i konsumpcję.

Stopa referencyjna NBP a inflacja

Jedna z metod powstrzymywania procesu powszechnego wzrostu cen w całej gospodarce polega na podnoszeniu głównych stóp procentowych banku centralnego. Opcja ta niestety ma też swoją złą stronę, albowiem przekłada się na droższe kredyty gotówkowe czy hipoteczne. Podczas inflacji banki zabezpieczają też swoją działalność, stosując wyższą marżą kredytową bądź zwiększają minimalny wkład własny. Jak widzisz, inflacja oraz kredyty mają ze sobą wiele wspólnego, ale aby dowiedzieć się bardziej szczegółowych informacji na ten temat, zapraszamy do poniższego artykułu:

Wysokość stopy referencyjnej 2024

Od wiosny 2020 r., czyli momentu ogłoszenia pandemii koronawirusa, do jesieni 2021 roku stopa referencyjna w Polsce utrzymywała się poniżej 1%, co można śmiało określić jako wyjątkowo niski wynik. Działanie to miało zapobiec spowolnieniu gospodarczemu spowodowanego pandemią. Dzięki temu staniały kredyty, a banki odnotowały ich rekordową sprzedaż w porównaniu do lat ubiegłych.

Od października 2021 roku, z miesiąca na miesiąc inflacja zaczęła rosnąć, której wzrost planowano osłabić, poprzez podniesienie stopy referencyjnej. W grudniu 2021 r. inflacja wynosiła 8,9%, a po styczniu 2022 r. doszła do poziomu 9,2%, by w marcu osiągnąć już 10,9%. W ten sposób w październiku i listopadzie stawka referencyjna prawie zbliżyła się do wartości sprzed pandemii, aby obecnie wynosić już 6,00%. Jej wysokość przedstawiała się następująco:

• 6 października 2021 roku: 0,50%,
• 4 listopada 2021 roku: 1,25%,
• 8 grudnia 2021 roku: 1,75%,
• 4 stycznia 2022 roku: 2,25%,
• 8 lutego 2022 roku: 2,75%,
• 8 marca 2022 roku: 3,50%,
• 9 marca 2022 roku: 4,50%,
• 6 maja 2022 roku: 4,50%,
• 8 czerwca 2022 roku: 5,25%,
• 7 lipca 2022: 6,00%,
• 7 września 2022: 6,75%,
• 5 października 2022: 6,75%,
• 9 listopada 2022: 6,75%,
• 8 grudnia 2022: 6,75%,
• 4 stycznia 2023: 6,75%,
• 8 lutego 2023: 6,75%,
• 8 marca 2023: 6,75%.
• 6 kwietnia 2023: 6,75%.
• 10 maja 2023: 6,75%.
• 7 czerwca 2023: 6,75%.
• 7 lipca 2023: 6,75%.
• 7 września 2023: 6,00%.
• 5 października 2023: 5,75%.

Powyższe zestawienie wskazuje, że podwyżka stopy referencyjnej następowała aż w 8 miesiącach 2022 roku. W środowiskach bankowych i finansowych krążą opinie, że rok 2022 był końcem taniego pieniądza w Polsce. 

Stopa referencyjna – na co wpływa?

Na co wpływa stopa referencyjna? Stopy na rynku międzybankowym w pośredni sposób decydują o tym, ile będzie wynosiło oprocentowanie kredytów, lokat terminowych, kart kredytowych czy innych produktów bankowych, z których korzystają zarówno klienci indywidualni, jak i firmy. Ma ona pośredni wpływ na wysokość stawki WIBOR®, która stanowi podstawę przy ustalaniu oprocentowania ww. zobowiązań.

Natomiast zmiana wartości stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego wpływa m.in. na poziom inflacji oraz koszt kredytów. Przy tendencji wzrostowej stopy bazowej, znaną też pod nazwą stawka preferencyjna, kredyt hipoteczny staje się droższy z uwagi, na większy koszt miesięcznej raty.

Stopa referencyjna ma też wpływ na wysokość pomocy publicznej udzielanej przedsiębiorcą w ramach tzw. pomocy de minimis. W tym przypadku stopa referencyjna w ZUS składa się ze stopy bazowej ustalanej przez Komisję Europejską indywidualnie dla każdego kraju Unii Europejskiej oraz marży. Bazowa stopa referencyjna ZUS od 1 marca 2022 roku wynosi 2,85%.

Prognozy dla stopy referencyjnej NBP na najbliższe miesiące

Na początku września 2023 r. RPP zdecydowała się na pierwszą obniżkę stopy referencyjnej do 6,00%. Z uwagi, że jest to najniższy poziom od lipca 2022 roku, każdy wskaźnik referencyjny (np. WIBOR, EURIBOR) również obniży swoją wartość. W ten sposób, w kredytach o oprocentowaniu zmiennym dojdzie do obniżenia spłacanych przez kredytobiorców rat. 

Wojna na terytorium Ukrainy, panująca pandemia koronawirusa, czy też galopująca inflacja, spowodowały kryzys w wielu branżach na całym świecie. Niestety warunki te nie sprzyjają szybkiej stabilizacji ani gospodarczej, ani finansowej. Co mocno odbiło się na polityce pieniężnej zarówno także w Polsce.

Analitycy zgodnie przewidywali obniżkę stóp procentowych na polskim oraz światowych rynkach w 2023 roku. Aktualnie, mówi się jednak o tym, że kolejne obniżki stóp procentowych mogą być możliwe dopiero w 2024 roku.

Stopa referencyjna a WIBOR(R)

Stopa referencyjna a WIBOR(R) – o tym, jak stopa referencyjna wpływa na WIBOR(R), dowiadujemy się podczas ustalania oprocentowania zobowiązań kredytowych.

Wysokość stawki WIBOR(R) ustalana jest codziennie podczas tzw. fixingu, na podstawie poziomu oprocentowania podawanego przez banki komercyjne funkcjonujące na krajowym rynku i jednocześnie wchodzące w skład panelu WIBOR(R).

Stopa referencyjna WIBOR(R) zazwyczaj jest bardzo zbliżona do referencyjnej stopy procentowej, a ta zawsze jest wyższa od stopy depozytowej i niższa od lombardowej. 

Jeśli więc chcesz dowiedzieć się, w jaki sposób może zmienić się wysokość raty kredytu hipotecznego, powinieneś zwrócić uwagę przede wszystkim na ewentualne zmiany wysokość stóp referencyjnych, lombardowych oraz depozytowych.

Jak ustalana jest stopa referencyjna?

Stopa referencyjna ustalana jest przez Radę Polityki Pieniężnej na podstawie analiz szeregu wskaźników ekonomicznych, czy też czynników gospodarczych.

Adam Glapiński pełniący jednocześnie funkcję prezesa NBP oraz przewodniczącego RPP oświadczył wprost, że dalszy wzrost jest jak najbardziej możliwy. W swej wypowiedzi z 2022 roku nie określił też żadnej granicy.

Stopa referencyjna a pozostałe stopy procentowe

Referencyjna stopa procentowa jest jedną z pięciu stóp normowanych przez Radę Polityki Pieniężnej. Każda z nich służy regulowaniu ilości pieniądza znajdującego się na polskim rynku.

Oprócz ogromnego wpływu, jaki wywierają na rynek finansowy, stopy procentowe, oddziałują też na nasze codzienne życie. Ich wartość reguluje cenę kredytów, ale ma również znaczący wpływ na to, jaki dochód otrzymamy z lokat bankowych. Stopy procentowe nie pozostają też obojętne na inflację, czyli na wzrost lub spadek cen produktów.

Jak widać, warto interesować się tym, co dzieje się na rynku finansowym. Aktualne informacje pozwolą nam przewidzieć jakie zmiany w niedługim czasie przejdą nasze domowe budżety.