Jak rozliczyć dochody z zagranicy?

Jeśli uzyskujesz zarobki za granicą, musisz wiedzieć, kiedy i jak prawidłowo je rozliczyć w Polsce. Poniżej znajdziesz najważniejsze informacje w skrócie:

• Rozliczasz dochód zagraniczny w Polsce, jeśli jesteś polskim rezydentem podatkowym – czyli masz tu centrum interesów życiowych lub przebywasz ponad 183 dni w roku.
• Potrzebujesz odpowiednich formularzy – zazwyczaj jest to PIT-36 z załącznikiem PIT/ZG, a czasem też certyfikat rezydencji podatkowej.
• Dochody przeliczasz na złotówki według kursu NBP z dnia poprzedzającego wypłatę – każdą wypłatę osobno, dokładnie.
• Brak rozliczenia może mieć konsekwencje karne i finansowe, ale możesz złożyć czynny żal i uniknąć sankcji.

Kiedy trzeba rozliczyć dochody z zagranicy w Polsce?

Rozliczenie dochodów z zagranicy w Polsce jest konieczne wtedy, gdy podlegasz w Polsce tzw. nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu – czyli mieszkasz tu na stałe lub masz tu tzw. centrum interesów życiowych (np. rodzinę, mieszkanie, działalność) albo przebywasz w Polsce przez co najmniej 183 dni w roku.

W praktyce oznacza to, że jeśli jesteś polskim rezydentem podatkowym i zarobiłeś pieniądze za granicą (np. pracując sezonowo we Francji, na etacie w Niemczech czy wykonując zlecenia w Holandii), to najczęściej musisz taki dochód wykazać w polskim zeznaniu podatkowym.

Nie oznacza to jednak, że zapłacisz podatek podwójnie – Polska zawarła z wieloma państwami tzw. umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, które określają, jak rozliczyć taki dochód.

Obowiązek rozliczenia zależy też od rodzaju dochodu – czasem nie trzeba go wykazywać w Polsce, np. gdy nie jesteś rezydentem podatkowym albo dany dochód jest całkowicie zwolniony na mocy konkretnej umowy. Jeśli masz wątpliwości, warto sprawdzić listę umów na stronie Ministerstwa Finansów lub skonsultować się z doradcą podatkowym – błędne założenie może Cię sporo kosztować.

Jakie formularze i PIT-y do rozliczenia zagranicznych dochodów?

Jeśli osiągasz dochód za granicą i musisz go rozliczyć w Polsce, nie wystarczy tylko podstawowy formularz PIT. W zależności od źródła dochodu i kraju, z którego pochodzi, potrzebne będą dodatkowe załączniki – dlatego warto wiedzieć, po które druki sięgnąć, by uniknąć błędów.

W przypadku zagranicznych dochodów najczęściej korzysta się z:

• PIT-36 – to główny formularz dla osób, które osiągają dochody opodatkowane według skali podatkowej (np. z pracy, działalności gospodarczej) i rozliczają się na zasadach ogólnych. Jest on wymagany zawsze, gdy rozliczasz dochód zagraniczny.
• PIT/ZG – to załącznik do PIT-36, który służy do wykazania dochodów uzyskanych za granicą – oddzielnie dla każdego państwa. Jeśli pracowałeś np. i w Holandii, i w Niemczech – musisz wypełnić dwa oddzielne załączniki PIT/ZG.
• PIT-36L – jeśli prowadzisz działalność gospodarczą opodatkowaną liniowo i masz dochody zagraniczne z tej działalności.
• PIT-38 lub PIT-39 – jeśli zagraniczny dochód pochodzi np. z odpłatnego zbycia papierów wartościowych lub nieruchomości.

To, jak rozliczyć dochód zagraniczny, zależy także od tego, jaka metoda unikania podwójnego opodatkowania obowiązuje w danym kraju:

• Metoda wyłączenia z progresją – dochód zagraniczny jest brany pod uwagę tylko przy ustalaniu stawki podatku dla polskich dochodów. To oznacza, że sam zagraniczny dochód nie będzie opodatkowany w Polsce, ale może podnieść stawkę podatku dla reszty dochodów. Tę metodę stosuje się m.in. w Niemczech, Austrii, Czechach, Irlandii czy Norwegii.
• Metoda proporcjonalnego odliczenia – dochód zagraniczny trzeba opodatkować w Polsce, ale można odliczyć podatek zapłacony za granicą. To bardziej skomplikowane rozwiązanie, które wymaga dokładnego obliczenia różnicy podatkowej. Obowiązuje np. przy dochodach z Wielkiej Brytanii, Holandii, USA, Belgii czy Kanady.

Certyfikat rezydencji podatkowej – co to jest i kiedy się przydaje?

Jeśli pracujesz za granicą, Twój pracodawca lub zleceniodawca może zapytać Cię o tzw. certyfikat rezydencji podatkowej. To dokument wydawany przez polski urząd skarbowy, który potwierdza, że jesteś polskim rezydentem podatkowym – czyli że rozliczasz się w Polsce.

Certyfikat ten jest szczególnie przydatny, gdy:

• chcesz skorzystać z postanowień umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania,
• zagraniczna firma chce mieć pewność, że nie musi pobierać podatku „u źródła” (np. przy wypłacie wynagrodzenia),
• rozliczasz dochód z dywidend, usług, praw autorskich czy najmu poza Polską.

Aby go uzyskać, wystarczy złożyć wniosek (druk CFR-1) w urzędzie skarbowym. Można to zrobić osobiście, listownie lub online przez e-Urząd Skarbowy. Dokument wydawany jest zazwyczaj na 12 miesięcy i warto go mieć pod ręką – to formalne potwierdzenie, że rozliczasz się według polskich przepisów.

Jak przeliczyć dochód zagraniczny na złotówki?

Rozliczając dochody uzyskane za granicą w polskim PIT, nie podajesz ich w euro, funtach czy koronach – musisz je przeliczyć na złotówki. Ale jak to zrobić poprawnie? Z jakiego dnia wziąć kurs waluty? I co z kosztami? Przeliczanie dochodu to nie matematyka z kosmosu, ale warto znać kilka zasad, by nie popełnić kosztownego błędu.

Po pierwsze – dochód uzyskany za granicą przelicza się na złote według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień uzyskania przychodu. Brzmi skomplikowanie? Przykład pomoże:

❗Ważne: przeliczasz każdą wypłatę osobno, według kursu z odpowiedniego dnia. Jeśli więc otrzymywałeś wynagrodzenie co miesiąc – masz 12 różnych kursów.

Co jeszcze warto wiedzieć?

• Dochód brutto czy netto? Do rozliczenia w Polsce bierzesz pod uwagę dochód brutto, czyli przed potrąceniem zagranicznych podatków – ale potem możesz odliczyć te podatki, jeśli stosujesz metodę proporcjonalnego odliczenia.
• Koszty uzyskania przychodu: Możesz zastosować standardowe koszty (np. 250 zł miesięcznie), ale w przypadku zagranicznych dochodów czasem korzystniej jest je udokumentować – np. dojazdy, zakwaterowanie. Wymaga to jednak dowodów (np. faktur).

Czy można łączyć dochody z różnych krajów i źródeł?

Tak, można – i często trzeba. Jeśli w danym roku uzyskałeś dochody z różnych państw albo z różnych źródeł (np. pracy najemnej i wynajmu mieszkania), to w polskim zeznaniu podatkowym łączysz je wszystkie, niezależnie od tego, gdzie zostały osiągnięte. Ale jak to zrobić dobrze?

Zacznijmy od krajów. Jeśli pracowałeś np. 3 miesiące w Norwegii, a później 6 miesięcy w Niemczech, musisz wykazać oba dochody. Każdy z nich przeliczasz na złotówki oddzielnie – według zasad, o których pisałam wcześniej (czyli kurs NBP z dnia roboczego poprzedzającego uzyskanie przychodu). Następnie uwzględniasz metodę unikania podwójnego opodatkowania, jaka obowiązuje w danym kraju:

• Dochód z Norwegii? → wyłączenie z progresją.
• Dochód z Niemiec? → także wyłączenie z progresją.

W PIT-36 dołączasz wtedy dwa załączniki PIT/ZG, po jednym dla każdego kraju.

A co ze źródłami? Jeśli poza pracą za granicą miałeś jeszcze np. dochód z wynajmu mieszkania w Polsce albo prowadziłeś działalność gospodarczą, te dochody również łączysz w jednym zeznaniu. W efekcie:

• Skala podatkowa w Polsce jest ustalana na podstawie łącznej sumy dochodów,
• A dochód zagraniczny – nawet jeśli nieopodatkowany w Polsce (metoda wyłączenia) – może podnieść stawkę podatku dla pozostałych dochodów.

🔄 Dochody sumujesz w PIT-36, a każdy kraj rozbijasz na osobne PIT/ZG. Do tego uwzględniasz zasady przeliczania walut i ewentualne ulgi (np. na dziecko, odliczenia od dochodu).

📌 Uwaga! Jeśli uzyskujesz dochody z różnych państw i na dodatek z różnych źródeł, warto robić to etapami – każdy kraj osobno, każda waluta osobno, potem sumowanie. Pomyłka w jednym miejscu może zaburzyć cały obraz i wywołać problemy z rozliczeniem.

Co grozi za brak rozliczenia zagranicznego dochodu?

W rozliczeniach podatkowych nie ma miejsca na „a może nikt się nie zorientuje”. Urząd Skarbowy ma dziś wiele narzędzi do weryfikacji informacji – w tym wymianę danych z zagranicznymi administracjami. Dlatego brak rozliczenia dochodu uzyskanego za granicą może się skończyć poważnymi konsekwencjami.

Co dokładnie Ci grozi?

• Domiar podatku – jeśli nie rozliczysz dochodu, a urząd go wykryje, może naliczyć Ci podatek „z urzędu”, często bez korzystnych odliczeń czy ulg.
• Odsetki za zwłokę – od niezapłaconego podatku naliczane są odsetki. Rosną z każdym dniem, a ich wysokość zmienia się zgodnie z przepisami.
• Kara skarbowa – brak zgłoszenia dochodu to wykroczenie skarbowe (jeśli kwota jest niższa niż pięciokrotność minimalnego wynagrodzenia) lub przestępstwo skarbowe (jeśli jest wyższa). Grozi za to grzywna, a w skrajnych przypadkach – odpowiedzialność karna.

Ale jest sposób, by wyjść z tego obronną ręką – czynny żal.

Jeśli zorientujesz się, że popełniłeś błąd lub czegoś nie zgłosiłeś, możesz złożyć tzw. czynny żal – czyli pisemne zawiadomienie do urzędu skarbowego, w którym sam przyznajesz się do błędu i zobowiązujesz się do jego naprawienia (np. zapłaty zaległego podatku).

📎 Formularz czynnego żalu znajdziesz na stronie Ministerstwa Finansów lub możesz go napisać samodzielnie – ważne, by trafił do właściwego urzędu skarbowego przed wszczęciem kontroli.

Podsumowanie

Rozliczenie zagranicznych dochodów może wydawać się skomplikowane – formularze, przeliczenia, różne metody… Ale z dobrą instrukcją to naprawdę do ogarnięcia. Pamiętaj: jeśli jesteś polskim rezydentem podatkowym, dochody z zagranicy zazwyczaj musisz wykazać w PIT – ale nie zawsze oznacza to dodatkowy podatek. Kluczem jest znajomość zasad i umów podatkowych między państwami.

Unikaj błędów, które mogą Cię słono kosztować: stosuj właściwe kursy NBP, pamiętaj o PIT/ZG, sprawdzaj, jaka metoda rozliczenia obowiązuje w danym kraju. A jeśli coś pójdzie nie tak – masz prawo złożyć czynny żal i naprawić pomyłkę bez poważnych konsekwencji. Dobrze przygotowane rozliczenie to nie tylko święty spokój, ale też wyraz kontroli nad własnymi finansami.

Dodatkowe źródła informacji:

Rozliczenie dochodów zagranicznych, https://www.podatki.gov.pl/pit/osoba-nieprowadzaca-dzialalnosci-gospodarczej/rozliczenie-osob-26-60/rozliczenie-dochodow-zagranicznych/

Gdzie płacić podatki od dochodów zagranicznych, https://www.biznes.gov.pl/pl/portal/00229

Opodatkowanie dochodów z pracy najemnej wykonywanej za granicą, https://www.e-pity.pl/cms/att/broszury2022/broszura-opodatkowanie-dochod%C3%B3w-z-pracy-najemnej-za-granic%C4%85-2021.pdf (PDF)

USTAWA z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy, https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19990830930/U/D19990930Lj.pdf (PDF)