Wyłudzenie kredytu. Jak zabezpieczyć się przed niechcianym kredytem?

Związek Banków Polskich podał, że w 2023 roku zanotowano rekordową liczbę prób wyłudzeń kredytów gotówkowych i innych na skradzione dane. Sprawdziłem, jak skutecznie bronić się przed takimi sytuacjami. W moim artykule przeczytasz:

• Wyłudzenie kredytu polega zwykle na jego zaciągnięciu na cudze dane, bez wiedzy danej osoby.
• W BIK-u sprawdzisz, czy ktoś zaciągnął kredyt na Twoje dane.
• Alerty BIK, zastrzeżenie PESEL i codzienna rozwaga to metody, jak zabezpieczyć się przed oszustami.
• Zgłoś na Policję, do banku oraz do BIK-u wyłudzenie kredytu.

Na czym polega wyłudzenie kredytu?

Wyłudzenie kredytu jest przestępstwem, które polega na wykorzystaniu danych osób trzecich w celu zaciągnięcia kredytu czy pożyczki albo innego zobowiązania. Jak sprawdzić, czy ktoś wziął na mnie kredyt? Sprawdź historię kredytowania w BIK-u.

Wyłudzenie ma miejsce np. wtedy, gdy dana osoba kradnie czyjś dowód osobisty, a następnie przy użyciu tego dokumentu zaciąga chwilówkę.

Wyłudzenia kredytów zdarzają się również w sieci i wtedy sprowadzają się do kradzieży danych osobowych. Wbrew pozorom nie jest to takie trudne. Osoby, które zastanawiają się, jak wyłudzić kredyt, mogą znaleźć na to całe mnóstwo sposobów. Właśnie dlatego tak ważne jest zachowywanie czujności i zdrowego rozsądku. Chroń swoje dokumenty i dane osobowe.

Na gruncie prawa karnego wyłudzenie pieniędzy jest oszustwem. Od jakiej kwoty może być to czyn podpadający pod art. 286 Kodeksu karnego i podlegający określonej karze z tego tytułu? Karalność oszustwa jest właściwie niezależna od wartości szkody.

Art. 297 Kodeksu karnego wskazuje, że kto w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego od banku lub innego podmiotu:

• kredytu,
• pożyczki pieniężnej,
• poręczenia,
• gwarancji

przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający nieprawdę albo nierzetelny dokument, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. 

Dowiedz się, jak zabezpieczyć się przed wyłudzeniem pożyczki online lub kredytu bankowego.

Jak sprawdzić, czy ktoś wziął na nas kredyt lub pożyczkę?

Aby sprawdzić, czy ktoś nie wziął na Ciebie kredytu, sprawdź swoją historię kredytowania w BIK-u. Wejdź na stronę www.BIK.pl i wybierz odpowiednią usługę, np. dla klientów indywidualnych będzie to Raport BIK. Pojedynczy Raport BIK kosztuje 54 zł. Możesz sprawdzić na jego podstawie, czy oszust posłużył się Twoimi danymi, aby wyłudzić kredyt w banku lub pożyczkę.

Wykupując Pakiet BIK za 139 zł, uzyskujesz 6 raportów BIK, a także Alerty BIK na cały rok. To oznacza, że dostaniesz na wskazany numer telefonu SMS za każdym razem, gdy ktoś złoży wniosek o kredyt na Twoje dane.

Raport BIK pobierzesz po założeniu konta na stronie www.BIK.pl oraz zweryfikowaniu go np. przez przelew na 1 zł. Przelew musisz wykonać z konta zarejestrowanego na dane podane w formularzu elektronicznym. Po aktywacji i opłaceniu raportu możesz go pobrać.

Jak sprawdzić, czy ktoś użył Twojego dowodu? Zweryfikuj w bazach biur informacji gospodarczej, czy nie znajdują się tam zapisy dotyczące zaciągniętych na Twoje dane zobowiązań. Uzyskasz takie informacje w BIG InfoMonitor, KRD (Krajowym Rejestrze Długów), a także w bazie ERIF.

Jak zabezpieczyć się przed wyłudzeniem kredytu?

Przed wyłudzeniem kredytu możesz chronić się na co najmniej 6 sposobów:

• Postaraj się wyrobić nawyk sprawdzania przynajmniej raz dziennie, czy masz przy sobie dowód osobisty bądź inny dokument tożsamości. Jeśli tylko zauważysz, że go nie ma, niezwłocznie go ostrzeż. 
• Chroń swoje dokumenty podczas podróży, zwłaszcza w zatłoczonych miejscach, do których zaliczyć można m.in. lotnisko czy środki komunikacji publicznej.
• Zachowaj szczególną ostrożność w sieci, nie wchodź na podejrzane strony, zwłaszcza gdy antywirus informuje o infekcji na niej. Jeśli w formularzu musisz podać zbyt dużo danych osobowych, powinna Ci się zapalić czerwona lampka.
• Ustaw bezpieczne logowanie do konta w banku przez internet, np. za pomocą kodu przesyłanego SMS-em, aby mieć pieczę nad przelewami online.
• Skorzystaj z tzw. alertów BIK. Usługę możesz wykupić w Biurze Informacji Kredytowej za 42 złote rocznie. Pomaga ona bronić się przed wyłudzeniem kredytu, ponieważ powiadamia SMS-owo o każdej próbie zaciągnięcia zobowiązania na dane konsumenta. Przy aktywnych Alertach BIK możesz skorzystać także z zastrzeżenia kredytowego. Tym samym informujesz uczestników systemu zastrzeżeń – banki i firmy pożyczkowe – że nie wyrażasz zgody na udzielanie kredytów i pożyczek na Twoje dane. Jeśli więc chcesz wiedzieć, jak zablokować możliwość wzięcia zobowiązania, zastrzeżenie kredytowe jest dobrym sposobem.
• Zastrzeżenie PESEL – w aplikacji mObywatel możesz bardzo szybko dokonać zastrzeżenia swojego numeru PESEL. Zaloguj się na swój profil w aplikacji i wybierz bezpłatną usługę zastrzeż PESEL.

Znasz już kilka sposobów na to, jak zabezpieczyć się przed fałszywym kredytem i jak uchronić się przed wyłudzeniem kredytu.

Jeśli jednak okażesz się ofiarą takiego przestępstwa, wiedz, gdzie zgłosić wyłudzenie kredytu. W przypadku gdy doszło do oszustwa, zgłoś sprawę na Policji i w dowolnym banku.

Co zrobić, gdy padłeś ofiarą wyłudzenia kredytu?

Powinieneś zgłosić do BIK-u ten fakt oraz zawiadomić Policję, że doszło do przestępstwa. Sprawdź, co zrobić, gdy ktoś wziął na Ciebie kredyt.

Czas działa na Twoją niekorzyść. Podejmij następujące kroki:

• Zastrzeż dwoje dane osobowe – skorzystaj z systemu „Dokumenty zastrzeżone”. Wystarczy, że pójdziesz do dowolnego banku i zgłosisz np., że zgubiłeś dokumenty czy został skradziony Ci dowód osobisty. Informacje o tym fakcie trafią do systemu „Dokumentów zastrzeżonych”, a korzysta z niego zdecydowana większość instytucji w Polsce. Co prawda nic to nie zmieni w kwestii kredytu, który już został udzielony oszustom na Twoje dane. Jednak nie narażą Cię na jeszcze większe kłopoty. Możesz też udać się do urzędu gminy i zastrzec tam swoje dane albo zalogować się na konto klienta w BIK-u i zastrzec tam dowód.
• Nawiąż kontakt z Centrum Obsługi Klientów BIK – doradca BIK-u zweryfikuje, czy rzeczywiście w Twoim przypadku doszło do wyłudzenia kredytu, a jeśli tak, otrzymasz pomoc. Pokieruje Cię, co dalej zrobić i pomoże w zgłoszeniu sprawy na Policji i w instytucji finansowej, w której w istocie doszło do oszustwa.
• Złóż zawiadomienie na Policji – na dowolnym komisariacie możesz zgłosić podejrzenie popełnienia przestępstwa.
• Skontaktuj się z firmą pożyczkową bądź z bankiem, który udzielił kredytu lub pożyczki na Twoje dane. Wyjaśnij sprawę możliwie jak najszybciej. Jeżeli zgubiłeś dowód tożsamości i okazało się, że padłeś ofiarą wyłudzenia kredytu, musisz napisać do banku stosowne odwołanie, w którym opiszesz, co się stało. Wskaż wszystkie okoliczności kradzieży dokumentu, dołącz zgłoszenie przestępstwa, a także opisz, jak dowiedziałeś się o wyłudzeniu. Sprawa zostanie skierowana do sądu, a Ty otrzymasz informację o dniu rozprawy, na którą musisz się zgłosić. Niestety, zanim Twoja niewinność zostanie udowodniona, może minąć trochę czasu, co oznacza, że będziesz musiał spłacać raty. Nie martw się jednak na zapas, po ogłoszeniu wyroku odzyskasz pieniądze.

Jak może dojść do wyłudzenia kredytu?

Wyłudzenie kredytu gotówkowego przez osobę trzecią może przytrafić się każdemu. Kiedy mówimy o wyłudzeniu kredytu? Mamy z nim do czynienia, gdy osoba trzecia wykorzystuje Twoje dane osobowe w celu zaciągnięcia zobowiązania w banku lub firmie pożyczkowej.

Współcześnie najczęściej zdarza się wyłudzenie kredytu przez internet. Oszuści mają w sieci spore pole do popisu i są w stanie tak zaplanować swoje działania, aby pod nieoczywistym pretekstem wyłudzić Twoje dane osobowe.

Oszuści najczęściej posługują się uzyskanymi w drodze przestępstwa danymi wrażliwymi różnych osób – pozwala im to na sfinalizowanie transakcji zaciągnięcia kredytu lub pożyczki. Wśród tych danych wymienia się:

• numer PESEL,
• numer dowodu osobistego,
• numer paszportu,
• datę urodzenia,
• dane osobowe,
• dane teleadresowe.

Czasami dowód osobisty czy paszport i inne dokumenty nie są kradzione oszukiwanym osobom, ale kopiowane lub wyłudzane w inny sposób, głównie przez internet.

Wyłudzenie kredytu przez internet

Wyłudzenie kredytu przez internet zdarza się coraz częściej, najprawdopodobniej ma to związek z faktem, że obecnie praktycznie każdy ma nieograniczony dostęp do sieci, a przy tym niewiele osób realnie obawia się związanych z tym zagrożeń.

To duży błąd, bardzo często zachowujemy się bowiem nieroztropnie, dzieląc się naszymi danymi z obcymi ludźmi i wyrażając różne zgody, których nawet nie czytamy. Nierzadko wchodzimy również na podejrzanie wyglądające strony internetowe i ignorujemy zabezpieczenia w postaci antywirusów.

Zaciągnięcie kredytu gotówkowego online jest złożonym procesem, który nie kończy się na wypełnieniu formularza przez internet. Konieczne jest na ogół także przedstawienie zaświadczenia o naszych zarobkach czy przeprowadzenie rozmowy telefonicznej z konsultantem, a nawet realizacja przelewu weryfikacyjnego. Dlatego trudniej go wyłudzić.

Nieco inaczej wygląda ta kwestia w przypadku pożyczek online, np. popularnych chwilówek, których przyznanie nie wymaga dopełnienia tak wielu formalności. W większości przypadków potrzebny będzie jedynie dowód osobisty, a to może już stwarzać większe możliwości dla oszustów.

Wystarczy, że oszust skopiuje dokument tożsamości i uzyska dane do logowania się w bankowości internetowej, by właściwie bez przeszkód wyłudzać pożyczki online, a coraz częściej – również kredyty.

Wyłudzenie na słupa

Nadal powszechnie stosowana forma przestępstwa kredytowego to tzw. kredyt na słupa. Próba wyłudzenia w taki sposób wymaga podania danych osoby (poszkodowanego) na podstawie sfałszowanych dokumentów. Mogą to być także prawdziwe, np. w przypadku, gdy bezdomny oddaje je chwilowo do dyspozycji innej osoby bądź też idzie wraz z nią do banku i zaciąga kredyt, chociaż sam z niego nie korzysta.

Co istotne, najczęściej nie poznaje ona tożsamości prawdziwych sprawców, dlatego też gdy funkcjonariusze policji do niej dotrą, to nie będzie w stanie doprowadzić ich do realnych przestępców. Zdarza się, że w ten sposób działają całe grupy przestępcze.

Wyłudzenie kredytu na cudzy dowód

Najczęściej spotykana forma oszustwa polegającego na wyłudzeniu kredytu czy chwilówki polega na wykorzystaniu cudzego dowodu. Zazwyczaj dokument zostaje po prostu skradziony, a dane wykorzystane do zaciągnięcia pożyczki.

Wyłudzenie kredytu na dowód wiąże się najczęściej z podrabianiem dokumentów zawierających informację o dochodach, co tylko pokazuje, że ten proces bywa dokładnie zaplanowany.

Przykładowo po kradzieży dowodu oszust przedstawia jego zdjęcie do weryfikacji tożsamości przy zaciąganiu zobowiązania kredytowego czy pożyczkowego w trybie online.

Niewykluczone, że konieczne jest jeszcze dokonanie przelewu weryfikacyjnego z konta zarejestrowanego na takie same dane jak te przedstawione w dokumencie tożsamości. Założenie konta na cudze dane także nie powinno sprawić oszustom problemu.

Czy wyłudzenie kredytu ulega przedawnieniu?

Zastanawiasz się, czy kara za wyłudzenie kredytowe ulega przedawnieniu? Spieszymy z odpowiedzią. Zgodnie z zapisami polskiego prawa kara za popełnione wyłudzenie kredytowe może ulec przedawnieniu. Zależy to jednak od wielu kwestii w tym m.in. od szczegółów zarzutów postawionych sprawcy.

Jeśli został on skazany za oszustwo kredytowe w ścisłym tego słowa znaczeniu, to kara ulega przedawnieniu dopiero po 30 latach. W przypadku, gdy zarzut dotyczył oszustwa niekorzystnego rozporządzenia cudzym mieniem, okres ten skraca się do lat 15.

Na przedawnienie wyłudzenia kredytu trzeba czekać przynajmniej 15 lat także wtedy, gdy skazany otrzymał wyrok za oba te przestępstwa jednocześnie.

Źródła:

https://zbp.pl/Aktualnosci/Wydarzenia/Konferencja-prasowa-Raport-InfoDOK-I-kw-2024

https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kodeks-karny-16798683/art-297

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970880553/U/D19970553Lj.pdf