Zastrzeżenie PESEL - co warto wiedzieć?

W 2023 roku, jak podaje Związek Banków Polskich, doszło do 9,7 tys. przypadków prób wyłudzenia kredytu na cudze dokumenty, na łączną kwotę aż 291 mln zł. Sprawdziłam, jak ustrzec się sytuacji, w której stajesz w obliczu konieczności spłaty kredytów gotówkowych, których sam nie zaciągnąłeś. Zobacz:

• Zastrzeżenie numeru PESEL to bezpłatna usługa pozwalająca na ochronę przed kradzieżą danych osobowych i wyłudzeniem np. kredytu.
• W aplikacji mObywatel przez rządową stronę internetową lub w urzędzie gminy dokonasz zastrzeżenia numeru PESEL.
• Możesz w dowolnej chwili zastrzec i cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL.
• Takie działanie nie wpływa na korzystanie z dokumentów tożsamości w urzędach, podczas wyborów czy w przychodniach i szpitalach.

Czym jest usługa Zastrzeż PESEL?

Dzięki usłudze zastrzegania numeru PESEL możesz zabezpieczyć się przed oszustami, którzy posługując się Twoimi skradzionymi dokumentami lub danymi, mogliby zaciągnąć w Twoim imieniu zobowiązania. Zastrzeżenia numeru PESEL może dokonać każdy za pośrednictwem usługi mObywatel.

Co to znaczy zastrzec PESEL? To zabezpieczenie pozwalające na ochronę jednych z Twoich najważniejszych danych osobowych, a tym samym uniemożliwiające na ich podstawie wyłudzenie kredytu. Jeśli dokonasz tzw. blokady numeru PESEL, informacja ta pojawi się w Rejestrze Zastrzeżeń Numerów PESEL.

Jeśli chcesz chronić PESEL, możesz zrobić to w dowolnym momencie, ale też w każdej chwili cofnąć zastrzeżenie numeru.

Kto może skorzystać z usługi Zastrzeż PESEL?

Jeśli jesteś osobą pełnoletnią, możesz skorzystać z usługi Zastrzeż PESEL i mieć pewność, że nawet przy udanej próbie wyłudzenia kredytu na Twoje dane, nie stracisz pieniędzy. Mając bezpieczny PESEL, masz też zapewnioną ochronę.

Ponadto zastrzeżenia numeru PESEL podopiecznego lub innej osoby dokona także:

• opiekun prawny,
• kurator,
• pełnomocnik.

Działając jako pełnomocnik, możesz wyłącznie dokonać zabezpieczenia numeru PESEL osoby, którą reprezentujesz. Nie masz jednak prawa do cofnięcia zastrzeżenia. Inaczej jest w przypadku posiadania pełnomocnictwa szczególnego.

Gdzie można zastrzec numer PESEL?

Istnieją trzy sposoby na ochronę swoich danych przed wyłudzeniem na nie kredytu. Gdzie można zastrzec PESEL? Możesz to zrobić:

• przez aplikację mobilną mObywatel 2.0,
• przez serwis internetowy mObywatel,
• w dowolnym urzędzie gminy.

Najwygodniej zrobisz to przez serwis lub aplikację mObywatel. Możesz tak również cofnąć zastrzeżenie PESEL czy dowiedzieć się, jaka firma lub instytucja sprawdzała Twój Numer i dlatego. Sprawdzisz też historię swoich zastrzeżeń.

Niektóre banki, np. mBank czy PKO BP, deklarują, że w przyszłości będą umożliwiały zastrzeżenie numeru PESEL w swoich systemach bankowości. Jednak na to przyjdzie Ci jeszcze poczekać.  

Dla osób, które wolą osobiście załatwić kwestie zastrzeżenia swojego numeru PESEL, pozostaje wizyta w urzędzie gminy i złożenie tam pisemnego wniosku.

Kiedy i jak zastrzeżenie numeru PESEL będzie sprawdzane?

Banki czy instytucje pożyczkowe mogą sprawdzić, czy Twój PESEL jest zastrzeżony w takich sytuacjach, jak:

• zawarcie umowy rachunku oszczędnościowego;
• zawarcie umowy rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego (ROR);
• zawarcie umowy kredytowej;
• zawarcie umowy pożyczki;
• zmiana warunków umowy, polegająca na zwiększeniu limitu zadłużenia;
• wypłata w placówce gotówki w kwocie przekraczającej 3-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę w Polsce.

Instytucje bankowe i pożyczkowe będą sprawdzać w takich sytuacjach klientów w Rejestrze Zastrzeżeń numerów PESEL, czyli w państwowej bazie, w której gromadzone są takie informacje.

Kiedy cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL?

Cofnięcie zastrzeżenia swojego numeru PESEL będzie potrzebne, jeśli chcesz:

• wziąć kredyt w banku,
• zaciągnąć pożyczkę w firmie pozabankowej,
• założyć konto osobiste czy rachunek oszczędnościowy,
• zwiększyć limit zadłużenia w koncie czy na karcie kredytowej,
• zawrzeć notarialną umowę kupna-sprzedaży nieruchomości,
• otrzymać kopię karty SIM,
• dokonać zakupu z płatnością ratalną,
• podpisać umowę leasingową.

W każdej chwili możesz cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL.

Jak zablokować numer PESEL? Poradnik

W usłudze mObywatel (w serwisie internetowym https://www.gov.pl/web/gov/zastrzez-swoj-numer-pesel-lub-cofnij-zastrzezenie lub w aplikacji mobilnej na swoim telefonie) kliknij przycisk „zastrzeż numer PESEL”, a następnie:

• zaloguj się wybraną metodą do usługi mObywatel – np. przez Profil Zaufany, bankowość elektroniczną, e-Dowód;
• kliknij „Twoje dane” i „Rejestr zastrzeżeń PESEL”;
• wybierz „zastrzeż PESEL”.

W jednym miejscu zapoznasz się z historią zmian i zobaczysz, kto ostatnio sprawdzał numer PESEL.

Żeby zastrzec numer PESEL w urzędzie gminy, przyjdź do wybranej placówki z dowodem osobistym lub paszportem. Możesz skorzystać również z e-dowodu i przedstawić dokument w aplikacji mObywatel.

Jak cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL?

W każdej chwili możesz cofnąć zastrzeżenie numeru PESEL. Skorzystaj w tym celu z usługi mObywatel lub przyjdź do urzędu gminy. W pierwszym przypadku wybierz Cofnij zastrzeżenie. Możesz to zrobić bezterminowo albo określić datę i godzinę, kiedy system ponownie zastrzeże Twój numer.

Zalety i wady usługi Zastrzeż PESEL

W tabeli zgromadziłam zalety i wady zastrzeżenia numeru PESEL. Skutki w banku, firmie pożyczkowej czy np. u notariusza są podobne.

Właściwie wszystkie wymienione wady zastrzegania numeru PESEL są względne. Otóż szybkie cofnięcie zastrzeżenia sprawi, że możesz w krótkim czasie wykonać każdą z zastrzeżonych czynności.

Czy warto zablokować numer PESEL?

Odpowiedź może być tylko jedna – oczywiście, że tak. Dlaczego warto zastrzec swój PESEL? Ponieważ jest to element skutecznej ochrony przed wyłudzeniami finansowymi wynikającymi z kradzieży tożsamości. Z uwagi na to, że przypadków wyłudzeń na skradzione dane jest coraz więcej, to coraz bardziej istotna staje się usługa zastrzeżenia PESEL.

Co daje? Będziesz spokojniejszy. Twoje dane nie zostaną wykorzystane bez Twojej wiedzy, np. do podpisania umowy kupna-sprzedaży nieruchomości czy umowy kredytu lub pożyczki. Zabezpieczasz się przed oszustami.

Jak wspomniałam, dzięki wejściu w życie nowych przepisów od 1 czerwca 2024 roku każda instytucja finansowa, i nie tylko, musi sprawdzać status PESEL klientów. Jeśli pominie to przy podpisywaniu np. umowy kredytowej, to ona będzie ponosić ewentualne konsekwencje wyłudzenia kredytu.