Pierwszą instytucją, którą kojarzymy z pożyczaniem pieniędzy, jest bank. Jeśli do tego wsłuchamy się w emocjonalne reakcje mediów na to, co robią tzw. parabanki, możemy dojść do wniosku, że tylko banki mogą zgodnie z prawem udzielać pożyczek. To błędny wniosek. Kto jeszcze może w Polsce pożyczać innym pieniądze?

To może być dla niektórych spore zaskoczenie, ale pożyczek może udzielać w Polsce każdy. O ile jest właścicielem pożyczanej gotówki. Nie musi być to bank, nie musi być to nawet firma – pożyczek mogą udzielać także osoby prywatne.
Warto w tym momencie przyjrzeć się, jak udzielanie pożyczek jest uregulowana w prawie. Otóż podstawą tej czynności są cztery krótkie artykuły w kodeksie cywilnym. Do tego dochodzi kilkanaście innych aktów prawnych, które regulują działalność pożyczkową w jej różnych przejawach.
Najważniejsze z nich to ustawa o kredycie konsumenckim z 2011 r., która odnosi się do pożyczek udzielanych w ramach działalności gospodarczej i obejmuje m.in. banki, spółdzielcze kasy kredytowo-oszczędnościowe oraz tzw. parabanki, oraz prawo bankowe.
Kto może udzielić pożyczki?
Każdy może udzielać pożyczek, ale nie każdy to robi. Wokół tej usługi wykształcił się rynek, który zdominowało kilka typów instytucji:
- banki komercyjne,
- banki spółdzielcze,
- spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe,
- firmy pożyczkowe (tzw. parabanki, np. Provident ale też dużo mniejsi, lokalni gracze),
- pracownicze kasy pożyczkowe w większych firmach i instytucjach (szczególnie państwowych),
- portale typu social lending (pożyczki społecznościowe)
Oprócz tego pożyczek mogą udzielać osoby prywatne nieprowadzące działalności gospodarczej. Pożyczać możemy od rodziny, znajomych i nieznajomych. Działa to także w drugą stronę – mamy prawo udzielić innym osobom pożyczki ze swoich środków lub założyć działalność gospodarczą specjalizującą się w pożyczaniu innym gotówki.





Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO) dla oferty kredytów gotówkowych wynosi 9,55%. Okres obowiązywania umowy: 48 mies., całkowita kwota pożyczki: 20 000 zł. Całkowity koszt zobowiązania spłacanego w ratach równych (annuitetowych): 3 963,06 zł, całkowita kwota do zapłaty: 23 963,06 zł. Spłata następuje w 48 ratach równych (annuitetowych). Kalkulacja została dokonana na dzień 17 września 2025 roku na reprezentatywnym przykładzie.
Udzielenie pożyczki – o czym pamiętać?
Warto jednak pamiętać o kilku ważnych kwestiach:
1. Umowa o pożyczkę do kwoty 500 zł może być zawierana ustnie, powyżej tej kwoty zalecana jest umowa pisemna lub w formie elektronicznej,
2. Polskie prawo ogranicza wysokość odsetek, którymi można obciążyć pożyczkobiorcę – dla wszystkich typów pożyczek i kredytów jest to czterokrotność stopy lombardowej ustalanej przez Narodowy Bank Polski (aktualnie 18% rocznie),
3. O ile istnieje bardzo precyzyjnie określone pojęcie odsetek maksymalnych, prawo zostawia dużo większe pole manewru, jeśli chodzi o inne opłaty związane np. z udzieleniem pożyczki lub wydłużeniem terminu jej spłaty – warto o tym pamiętać, bez względu na to, po której stronie umowy się znajdujemy,
4. Jeśli pożyczka udzielana jest w ramach działalności gospodarczej, podlega ustawie o kredycie konsumenckim, która nakłada na firmę szereg obowiązków, np. konieczność informowania pożyczkobiorcy o wszystkich kosztach pożyczki, w tym o rzeczywistej rocznej stopie oprocentowania,
Z punktu widzenia klienta bardzo ważne jest również bezpieczeństwo i wiarygodność pożyczkodawcy. Banki i SKOK-i są pod ściślejszym nadzorem państwa niż inne firmy udzielające pożyczek – są stabilniejsze, rzadziej dopuszczają się nadużyć i łatwiej wyegzekwować od nich ewentualne zobowiązania. Ich wadą dla niektórych klientów mogą być bardzo sztywne procedury (np. związane z oceną zdolności kredytowej).
Pożyczki społecznościowe – czy warto?
Ciekawym zjawiskiem na tym rynku są na pewno pożyczki społecznościowe (np. Kokos) – to propozycja zarówno dla tych, którzy potrzebują gotówki, jak i dla tych, którzy dysponują jej nadmiarem i poszukują nietypowego sposobu na zainwestowanie nadwyżek. Sprawy techniczne i prawne przejmuje na siebie portal pośredniczący w udzielaniu pożyczek społecznościowych.
Tak czy inaczej, jeśli chcemy pożyczyć pieniądze, nie jesteśmy skazani na ofertę banków. To na pewno duży i ważny gracz na tym rynku, ale oprócz niego jest jeszcze kilka innych instytucji oraz wiele osób prywatnych gotowych pożyczyć nam gotówkę w zamian za opłaty i odsetki.