11/26/2021 | 12:00 AM
8 min. czytania
W Polsce jedną z pierwszych decyzji, jakie musi podjąć młody przedsiębiorca w związku z zakładaną działalnością gospodarczą, jest wybór metody opodatkowania. Jedną z możliwości jest podatek progresywny. Chodzi tu dokładnie o skalę podatkową z dwoma progami wynoszącymi 17 i 32%. Sprawdź, jakie są zasady rozliczania się według podatku progresywnego.
Jak głosi słynne powiedzenie, oprócz śmierci pewne są tylko podatki. Pytanie tylko, co zrobić, żeby były możliwie jak najniższe, a tym samym nie stanowiły zbyt wysokiego kosztu dla płatnika i nie zmuszały go do zaciągania np. kredytu gotówkowego. Podstawową formą opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych jest między innymi podatek progresywny. W 2021 roku skala podatkowa, bo tak też się o nim mówi, ma dwa progi – 17 i 32 proc., a to, jak wysoka jest stawka wykorzystywana przy opłacaniu podatku dochodowego od osób fizycznych, zależy od wysokości podstawy opodatkowania.
Ile wyniesie podatek, jeśli dochód przekroczy próg 85 528 zł? Czy próg ten zostanie utrzymany w kolejnych latach i w jakich sytuacjach podatek progresywny będzie dobrym wyborem dla podatnika w porównaniu np. z podatkiem liniowym?
Podatek progresywny – definicja. Jak przedstawiają się progi i jak wyliczyć tę daninę?
Podatki występują w różnych strefach naszego życia. Płacą je konsumenci, pracodawcy, osoby czerpiące korzyści z wynajmu mieszkania czy inwestorzy. Mamy podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek dochodowy od osób prawnych, podatek od zysków kapitałowych, czy też podatek VAT. Wykaz ten nie wyczerpuje jeszcze wszystkich danin, jakie stosowane są w polskim systemie fiskalnym.
W każdym ze wspomnianych przypadków stosowane są różne stawki opodatkowania i metodologie obliczania podatku należnego fiskusowi z danego tytułu. Często należności wyliczane są z zastosowaniem podatku progresywnego. Co to znaczy w praktyce?
Zgodnie z definicją podatku progresywnego jego wysokość rośnie szybciej niż proporcjonalnie w stosunku do wielkości podstawy opodatkowania. Najlepszym przykładem podatku progresywnego w Polsce jest skala podatkowa stosowana w przypadku opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych na zasadach ogólnych.
To może Cię zainteresować: Rok podatkowy w Polsce – czym różni się od kalendarzowego?
Wraz ze wzrostem dochodu podatnika przy skali podatkowej, a więc i z zastosowaniem metodologii podatku progresywnego, wysokość daniny rośnie. Podatnik osiągający wyższy dochód i opodatkowany skalą będzie musiał oddać fiskusowi wyższą wysokość należnego podatku niż ten, który osiąga niższy dochód. Przy określaniu wysokości podatku progresywnego bierze się pod uwagę podstawę opodatkowania, porównuje się ją jednak z progami podatkowymi. Jeśli dochód podatnika w danym czasie przekroczy wartość któregoś z progów dochodowych, to nadwyżka dochodu nad wartością progu podlegać będzie opodatkowaniu na podstawie wyższej stawki daniny.
Podatek progresywny liczy się w kolejnych przedziałach dochodowych jako sumę podatku płaconego za górną kwotę graniczną danego przedziału dochodowego według skali podatkowej oraz obliczonego podatku od kwoty nadwyżki nad kwotą graniczną, z zastosowaniem stawki właściwego przedziału.
Przykładowo, podatnik, który osiągnął w 2020 roku dochód w wysokości 80 000 zł, zapłaci fiskusowi w ramach zaliczek od tej kwoty 17 proc. daniny, czyli 13 600 zł. Od tego trzeba odjąć jeszcze kwotę wolną od podatku w wysokości 525,12 zł, co daje około 13 075 zł do zapłaty do urzędu skarbowego w skali roku.
Jeśli jednak podatnik uzyska w ciągu roku 100 000 zł dochodu, to od 85 528 zł liczona jest stawka podatku 17 proc., a od nadwyżki ponad tę kwotę (14 472 zł) trzeba obliczyć 32 proc. podatku. Czyli w pierwszym przypadku podatek wyniesie 85 528 zł × 17 proc., czyli 14 539,76 zł, natomiast od nadwyżki 14 472 zł trzeba obliczyć 32 proc. podatku – 4 631,04 zł. Od sumy obu podatków można też odjąć kwotę wolną od podatku, którą wylicza się jako wynik równania: 525,12 zł – [525,12 zł x (100 000 zł – 85 528 zł)/41 472 zł] = 341,88 zł. Łącznie podatek ten wyniesie zatem: 18 828,92 zł.
Podatek liniowy a progresywny
Podatek liniowy (inaczej proporcjonalny) i progresywny różnią się od siebie głównie tym, że w przypadku tego pierwszego każdy podatnik oddaje fiskusowi taką samą część swoich dochodów, niezależnie od jej kwoty, natomiast przy podatku progresywnym stawka daniny wzrasta, jeśli dochód podatnika rośnie ponad ustalone progi. Nie obowiązują one w przypadku podatku liniowego.
W Polsce płacony jest on przy okazji regulowania podatku dochodowego w wysokości 19 proc. podstawy. Natomiast w przypadku podatku progresywnego są to stawki 17 i 32 proc. Podatek liniowy co prawda nie ma progów skali, ale jednocześnie nie pozwala na stosowanie licznych ulg podatkowych.
Przedsiębiorcy, którzy mają możliwość wyboru podatku progresywnego czy też podatku liniowego, powinni przeliczyć, co im się bardziej opłaca. W przypadku podatku liniowego obowiązuje zawsze taka sama stawka – obecnie jest to 19 proc. podstawy, którą jest dochód, tak samo jak przy skali. Podatek liniowy nie pozwoli jednak na wspólne rozliczenie ze współmałżonkiem ani na skorzystanie z innych ulg.
Jeśli jako podatnik zdajesz sobie sprawę z tego, że po odjęciu kosztów od przychodu możesz uzyskać znacznie większy dochód w danym roku podatkowym niż 85 528 zł, to przelicz sobie, czy lepiej jest korzystać z ulg podatkowych i preferencyjnych rozliczeń, czy jednak lepiej będzie skorzystać z podatku liniowego bez martwienia się rosnącą kwotą daniny.
Podatek progresywny – jak liczyć?
W celu wyliczenia podatku progresywnego należy wykonać kilka prostych kroków:
- ustalić przychód od początku roku;
- ustalić wysokość kosztów uzyskania przychodów;
- wyliczyć podstawę opodatkowania progresywnym podatkiem dochodowym – czyli odjąć od kwoty przychodu koszty jego uzyskania (inaczej koszty podatkowe);
- wyliczyć dochód do opodatkowania poprzez odjęcie od kwoty dochodu straty z lat ubiegłych czy sumę zapłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, o ile nie zostały one ujęte w podatkowej Księdze Przychodów i Rozchodów;
- ustalić podstawę opodatkowania – czyli dochód zaokrąglony do pełnych złotych;
- wyliczyć podatek według odpowiedniej stawki – 17 i 32 proc.;
- odjąć od kwoty podatku należnego fiskusowi kwotę zmniejszającą podatek (wyliczoną z kwoty wolnej od podatku);
- odjąć od podatku sumę zapłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne (7,75 proc. od podstawy), dzięki czemu można ustalić podatek od początku roku;
- odjąć od podatku od początku roku zaliczki zapłacone w poprzednich miesiącach, co pozwala na oszacowanie zaliczki za dany miesiąc bądź kwartał;
- obliczyć kwotę należną do urzędu skarbowego – zaliczka za dany miesiąc lub kwartał zaokrąglana jest do pełnych złotych.
Wady i zalety podatków progresywnych
Czy warto wybrać podatek progresywny? Zalety takiego zastosowania są bezdyskusyjne i zalicza się do nich:
- prawo do preferencyjnego rozliczenia razem ze współmałżonkiem czy jako osoba samotnie wychowująca dziecko,
- możliwość skorzystania z kredytu podatkowego,
- prawo do skorzystania z licznych ulg podatkowych (pod warunkiem spełnienia odpowiednich założeń),
- prawo do pomniejszenia osiągniętych przychodów o koszty ich poniesienia,
- prawo do rozliczenia wszystkich przychodów opodatkowanych skalą podatkową w ramach jednego zeznania rocznego,
- prawo do odliczenia składki zdrowotnej,
- prawo do zastosowania kwoty wolnej od podatku,
- prawo do obliczania podatku według niskiej stawki – 17 proc. od kwoty dochodu do 85 528 zł.
Niestety, ale podatek progresywny oprócz zalet ma też wady, do których zalicza się:
- ryzyko opłacania zaliczki na podatek dochodowy i samego podatku według stawki 32 proc. kwoty dochodu,
- obowiązek prowadzenia Księgi Przychodów i Rozchodów lub pełnej księgowości przy prowadzeniu działalności gospodarczej.
Podatek progresywny czy liniowy – co wybrać, będąc przedsiębiorcą?
Osoby rozpoczynające prowadzenie działalności gospodarczej mają twardy orzech do zgryzienia. W dokumentach rejestracyjnych dla firmy muszą wpisać wybraną metodę opodatkowania. Jeśli tego nie zrobią, obejmie je skala podatkowa – opodatkowanie na zasadach ogólnych, co oznacza konieczność podjęcia ryzyka, że pierwszy próg podatkowy zostanie przekroczony, a podatnik będzie płacił zaliczki na podatek PIT według wyższej kwoty.
Zatem czy lepszym wyborem będzie podatek liniowy, czy progresywny? Trudno jest jednoznacznie ocenić. Wszystko zależy od indywidualnej sytuacji przedsiębiorcy.
Jeśli wiesz, że Twoja działalność może przynosić dochody wyższe niż 85 528 zł rocznie, a przy tym nie masz możliwości rozliczenia się ze współmałżonkiem i nie przysługuje Ci popularna ulga na dzieci lub rehabilitację i darowiznę, wówczas być może lepszym rozwiązaniem dla Ciebie będzie jednak opodatkowanie liniowe. Tu również podstawą opodatkowania jest różnica pomiędzy kwotą uzyskanego przychodu a kosztem jego uzyskania, przy czym suma nie ma znaczenia przy ustalaniu stawki podatkowej.
Dużą zaletą podatku liniowego jest jego przewidywalność. Zawsze płacisz 19 proc. kwoty dochodu, a stawka ta nie zmienia się w ciągu roku podatkowego.
Jeśli poza działalnością gospodarczą uzyskujesz dochody opodatkowane skalą podatkową, np. z tytułu renty, emerytury czy pracy etatowej, to podatek liniowy dla przedsiębiorstwa i opodatkowania jego dochodów może okazać się trafioną decyzją. Z dochodów opodatkowanych skalą rozliczysz się także z małżonkiem i zastosujesz w takim rozliczeniu – indywidualnym lub wspólnym – przysługujące Ci ulgi.
Zobacz też: Karta podatkowa – co to jest? Do kiedy i jak obliczyć podatek?
Podatki progresywne – podsumowanie
Podatek progresywny w Polsce to przede wszystkim podatek dochodowy obliczany na podstawie zasad opodatkowania skalą – 17 i 32 proc. Próg, który zobowiązuje Cię do obliczania zaliczki na podatek dochodowy i samego podatku według wyższej stawki 32 proc., wynosi 85 528 zł. Jak na razie podatek progresywny w 2021 roku nadal pozwala na odliczenie od dochodu i podatku licznych ulg podatkowych, zastosowanie rozliczenia preferencyjnego ze współmałżonkiem lub jako osoba samotnie wychowująca dziecko, jak również wykorzystanie kwoty wolnej od podatku oraz odliczenia składki zdrowotnej.
Na pytanie o to, który podatek lepszy: liniowy czy progresywny, należy odpowiedzieć, że wszystko zależy od sytuacji, w jakiej znajduje się dana osoba.
