Rekomendacja U – jak wpłynęła na rynek bancassurance w Polsce?

Rekomendacja U wydana w czerwcu 2014 roku przez Komisję Nadzoru Finansowego ma na celu uporządkowanie rynku tzw. bancassurance, czyli produktów ubezpieczeniowych sprzedawanych przez banki. Kiedy udzielany jest np. kredyt hipoteczny, bank może zaoferować klientowi odpowiednie ubezpieczenie kredytu.

Najczęściej ubezpieczeniowe oferty dotyczą wysokokwotowych kredytów, nawet jeśli są to zwykle niezabezpieczone kredyty gotówkowe. Na czym polegają zmiany i co będą z tego mieć klienci?

Czym jest bancassurance?

Pojęcie bancassurance pojawia się często w kontekście peryferyjnych usług oferowanych przez banki. Co to jest bancassurance? Otóż jest to termin obcojęzyczny, pochodzący z języka angielskiego. Jak tłumaczyć bancassurance? Definicja tego pojęcia wskazuje, że łączy się ono z bankowością ubezpieczeniową.

Dokładniej mówiąc, polega na ścisłej współpracy ubezpieczycieli i banków w ramach bancassurance, które obejmuje pośredniczenie banków w sprzedaży usług ubezpieczeniowych. Mogą to być polisy ubezpieczeniowe w formie indywidualnej lub grupowej, oferowane klientom banku. W tym celu wykorzystywana jest sieć dystrybucji banku.

Bancassurance wykorzystuje sytuację, w której popyt na jeden rodzaj usługi, np. na kredyt, powoduje chęć lub potrzebę nabycia innych usług, często komplementarnych, w tym przypadku ubezpieczeń. Bancassurance generuje korzyści obopólne, występujące zarówno po stronie banków, jak i instytucji ubezpieczeniowych.

Funkcjonowanie bancassurance w Polsce

Bancassurance obecny jest również w polskich sieciach bankowych. Banki dysponują zróżnicowaną siecią oddziałów i dzięki doświadczeniu swoich pracowników prowadzą dla swoich kontrahentów biznesowych, tj. firm ubezpieczeniowych, akwizycję polis różnego rodzaju.

Zapewniają sobie dodatkowe źródło dochodów, a ubezpieczyciele otrzymują dzięki temu dostęp do szerokiej sieci dystrybucji bez konieczności ponoszenia ponadprzeciętnych nakładów na pozyskiwanie klientów.

W jakich sytuacjach stosowane jest bancassurance?

Na ogół bancassurance w polskiej sferze bankowej stosowane jest w przypadku zawierania umów ubezpieczeniowych, które stanowią zabezpieczenie spłaty kredytu hipotecznego lub innych kredytów na wysokie kwoty i z długim okresem kredytowania.

W takich przypadkach bank, korzystając z oferty ubezpieczeniowej partnerującej mu firmy ubezpieczeniowej, może zaoferować podpisanie przy umowie kredytowej umowy na polisy:

• ubezpieczenia na życie,
• ubezpieczenia od utraty pracy,
• ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych,
• ubezpieczenie od utraty zdolności do wykonywania pracy,
• ubezpieczenie przedmiotu zabezpieczenia kredytu (np. samochodu).

Czym jest rekomendacja U?

Bancassurance w Polsce funkcjonuje w ramach wskazanych w wydanej przez Komisję Nadzoru Finansowego Rekomendacji U. Dotyczy ona dobrych praktyk w zakresie bancassurance w naszym kraju. Rekomendacja U KNF została wydana w celu unormowania wszystkich zasad funkcjonowania sfery bancassurance, czyli współpracy pomiędzy bankiem a firmą ubezpieczeniową.

Rekomendacja ta jest reakcją KNF na serię sporów na linii klienci – instytucje finansowe wokół produktów ubezpieczeniowych. Najgłośniejsze przypadki dotyczyły tzw. polis inwestycyjnych, czyli wieloletnich programów oszczędnościowych opartych na funduszach inwestycyjnych lub produktach strukturyzowanych, które sprzedawane były nieświadomym ryzyka i kosztów klientom.

Banki, pośrednicy finansowi i agenci ubezpieczeniowi przekonywali do nich nie tylko osoby poszukujące bezpiecznej lokaty kapitału, ale także klientów zainteresowanych kredytem hipotecznym.

Wśród innych nieprawidłowości, które miała prostować Rekomendacja U, są grupowe ubezpieczenia kredytów gotówkowych i hipotecznych, w których to bank występuje w roli ubezpieczającego, utrudniając klientowi egzekwowanie ewentualnych roszczeń ubezpieczeniowych.

Od kiedy obowiązuje Rekomendacja U?

Wiemy już, czym właściwie jest wydana przez KNF Rekomendacja U. Od kiedy obowiązuje? Wszystkie jej zalecenia miały być wdrożone w polskich bankach w sferze praktyk z zakresu bancassurance do końca marca 2015 roku. Oznacza to, że Rekomendacja U KNF obowiązuje od 31 marca 2015 roku.

W jakim celu została wprowadzona?

Dzięki Rekomendacji U KNF z rynku miała zniknąć praktyka zmuszania klientów do korzystania z ubezpieczenia oferowanego przez konkretne towarzystwa współpracujące z bankiem.

Jeśli znajdziemy korzystniejszą polisę o takim samym zakresie ochrony u innego dostawcy, bank powinien ją honorować, np. jako zabezpieczenie spłaty kredytu gotówkowego czy niskiego wkładu władnego przy kredycie mieszkaniowym.

Rekomendacja U kładzie duży nacisk na standardy relacji z klientami. KNF nakłania banki do ulepszenia polityki informacyjnej dotyczącej produktów ubezpieczeniowych oraz wdrożenia procedur minimalizujących zjawisko missellingu, tj. nieczystej sprzedaży, a w szczególności – zbioru praktyk wątpliwych pod względem prawnym i etycznym, których celem jest sprzedanie produktu ubezpieczeniowego za wszelką cenę, nawet jeśli nie jest on potrzebny klientowi.

Misselling związany jest również z świadomym wprowadzaniem klienta w błąd przez brak przekazywania przez pośrednika kompleksowych informacji na temat funkcjonowania produktów finansowych.

Banki nie powinny uzależniać wynagrodzenia swoich pracowników wyłącznie od liczby sprzedanych polis, ponieważ to rodzi pokusę ich aktywnego oferowania klientom, którzy ich nie potrzebują lub są nieprzygotowani do ich obsługi.

KNF chciała również poprzez Rekomendację U zwiększyć wiedzę klientów o ofercie ubezpieczeniowej. Mieli oni otrzymywać oprócz umowy ubezpieczeniowej i ogólnych warunków ubezpieczenia kartę produktu, która opisywałaby w przystępny i jasny sposób najważniejsze jego cechy.

Ponadto bank powinien zapewnić klientowi rzetelną obsługę przez pracownika, który rozumie problematykę finansową. Komisja Nadzoru Finansowego miała na celu poprzez swoją rekomendację zwiększenie przejrzystości tego, w jakiej roli faktycznie występuje bank – czy jest pośrednikiem sprzedającym produkt ubezpieczeniowy, czy też ubezpieczającym, czyli ważną stroną umowy ubezpieczeniowej.

Łączenie obu tych ról nie jest mile widziane przez KNF, ponieważ może prowadzić do konfliktu interesów oraz słabej pozycji klienta w momencie dochodzenia swoich roszczeń ubezpieczeniowych.

Jakie są główne założenia Rekomendacji U?

Rekomendacja U zakłada, że bank nie może być równocześnie pośrednikiem w zakresie sprzedaży produktów ubezpieczeniowych oraz ubezpieczającym. Musi informować w sposób przystępny klientów o warunkach potencjalnej polisy. Spadkobiercy ubezpieczonego powinni mieć ułatwioną drogę do samodzielnego dochodzenia roszczeń od zakładu ubezpieczeń.

Zasadniczo Rekomendacja U KNF wprowadziła zasadę, że klient nie ma obowiązku skorzystania z ubezpieczenia bankowego. Polisa musi spełniać jedynie określone przez bank warunki brzegowe, aby stać się np. zabezpieczeniem spłaty kredytu. Klienci powinni być poinformowani o zakresie i typie ochrony, który jest niezbędny do skorzystania z usług bankowych, np. kredytu hipotecznego.

Bank może przedstawić w tym kontekście swoją propozycję, ale klient będzie miał prawo dostarczyć ubezpieczenie konkurencyjnego dostawcy, o ile będzie spełniać wymagania banku.

Jak rekomendacja U wpłynęła na ubezpieczenia kredytów w Polsce?

Od początku, kiedy tylko KNF zaprezentowała propozycję Rekomendacji U, budziła ona duże kontrowersje w branży ubezpieczeniowej oraz bankowej. Wśród zastrzeżeń było między innymi to, że banki będą podlegać bardziej rygorystycznym zasadom dystrybucji ubezpieczeń niż niezależni brokerzy, mimo że w wielu przypadkach sprzedają takie same rozwiązania, np. polisy inwestycyjne.

Pojawiały się również obawy, że niemałe koszty dostosowania standardów obsługi i oferty ubezpieczeniowej przez banki do wymagań Rekomendacji U poniosą przede wszystkim klienci.

Jedną z niewątpliwych zmian jest to, że bank może teraz otrzymać prowizję od towarzystwa ubezpieczeniowego dopiero wówczas, gdy występuje w roli pośrednika przy sprzedaży ubezpieczenia indywidualnego.

Natomiast jeśli jest ubezpieczającym, może jedynie uzyskać zwrot kosztów związanych z obsługą umowy ubezpieczenia grupowego, ale koszty te muszą być faktycznie poniesione. Nie ma już możliwości ujęcia ich w formułę wynagrodzenia ryczałtowego. Banki powoli odchodzą od samodzielnej sprzedaży polis jako ubezpieczający i wolą wybrać bardziej opłacalny dla nich model agencyjny.

Wprowadzenie zmian nie obyło się bez kosztów, które poniosły i banki, i towarzystwa ubezpieczeniowe. W efekcie wdrożenia Rekomendacji U klienci są lepiej poinformowani, a proces sprzedaży ubezpieczeń przez bank stał się bardziej transparentny.

Łatwiej zapoznać się klientom z zakresem ubezpieczenia oraz jego kosztami, a koszty związane z polisą są adekwatne w większości przypadków do zakresu oferowanej ochrony ubezpieczeniowej. Kiedy teraz klienci kupują ubezpieczenia w banku, otrzymują karty produktu, które są źródłem najważniejszych informacji o produkcie.