Rodzaje kredytów - jakich kredytów udzielają banki?

Czym właściwie jest kredyt?

Na początku warto wyjaśnić, czym jest kredyt. Jest to zobowiązanie, do którego udzielania są upoważnione jedynie banki oraz SKOK-i (Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe). Pojęcie i rodzaje kredytów bankowych są ściśle regulowane przez prawo bankowe oraz inne ustawy, które ustalają zasady związane z udzielaniem i spłatą kredytów.

Na podstawie umowy kredytowej bank zobowiązuje się do udostępnienia kredytobiorcy określonej sumy pieniężnej, a ten z kolei do wykorzystania środków zgodnie z ich przeznaczeniem (określonym w umowie) oraz do zwrotu należności w ustalonym terminie.

Kredyt bankowy jest produktem odpłatnym, co oznacza, że instytucja pobiera wynagrodzenie za jego udzielenie – między innymi odsetki czy prowizje.

Czym różni się kredyt bankowy od pożyczki?

Zanim zaprezentujemy rodzaje kredytów bankowych, warto wyjaśnić jaka jest różnica między kredytami i pożyczkami. Na pierwszy rzut oka bowiem kredyt a pożyczka to bardzo podobne produkty finansowe, gdy tymczasem występują między innymi dość istotne różnice.

Pożyczka to zobowiązanie regulowane przez przepisy Kodeksu cywilnego. Może udzielić jej każdy – niezależnie od tego, czy jest osobą fizyczną, czy prawną. Pożyczki mogą być odpłatne lub nieodpłatne. Nie zawsze trzeba też zawierać pisemną umowę pożyczki – formy dokumentowej wymagają jedynie transakcje, których wartość przekracza 1000 zł.

Kredyt może być udzielony wyłącznie przez uprawnione instytucje (banki i SKOK-i), które podlegają nadzorowi KNF. Jego udzielanie reguluje ustawa Prawo bankowe.

Zgodnie z przepisami jest on zawsze odpłaty, a więc zaciągając go, musimy się liczyć z dodatkowymi kosztami. Prawo nakazuje również, żeby umowa kredytowa była zawsze sporządzona w formie pisemnej.

Rodzaje kredytów bankowych dla klientów indywidualnych

Kredyty bankowe dzielimy przede wszystkim na kredyty dla klientów indywidualnych oraz dla firm. Na początku warto więc wyjaśnić, jakie są rodzaje kredytów udzielanych przez banki dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, czyli dla konsumentów. Są to:

• kredyty konsumpcyjne (np. kredyt gotówkowy),
• kredyty hipoteczne,
• kredyt konsolidacyjny.

Poniżej dowiesz się, czym różnią się te poszczególne rodzaje kredytów w ofercie bankowej dla klientów indywidualnych.

Kredyt konsumpcyjny

Kredyt konsumpcyjny jest udzielany klientom indywidualnym na pokrycie bieżących wydatków np. zakupu sprzętu gospodarstwa domowego, sprzętu elektronicznego czy sfinansowanie remontu mieszkania. Cel finansowania może być dowolny, ale nie może być związany z prowadzeniem przez kredytobiorcę działalności gospodarczej.

Kredyt konsumpcyjny może być wypłacony zarówno w formie gotówkowej, czyli w kasie banku, jak i bezgotówkowej, np. przelewem na konto bankowe. Do najpopularniejszych rodzajów kredytów konsumpcyjnych zaliczamy:

• kredyt gotówkowy – udzielany jest zazwyczaj bez zabezpieczeń, a kredytobiorca nie musi przedstawiać dokumentów potwierdzających, na co zostały wydane środki – może je przeznaczyć na dowolny cel związany z finansowaniem bieżących potrzeb gospodarstwa domowego; najtańszy kredyt gotówkowy odznacza się niskim RRSO i zwykle proponowany jest w promocji;
• kredyt w rachunku bieżącym – dodatkowe środki uruchamiane są w ramach konta osobistego i można je przeznaczyć na dowolny cel,
• karta kredytowa – dodatkowe środki w formie limitu udostępniane są kredytobiorcy na odrębnym koncie, z których może on korzystać za pomocą karty, służącej głównie do operacji bezgotówkowych,
• kredyt ratalny – udzielany jest na zakup konkretnych przedmiotów np. sprzętu RTV lub AGD,
• kredyt samochodowy – jest to kredyt celowy przeznaczony na sfinansowanie zakupu samochodu; najważniejsze rodzaje kredytów samochodowych to m.in. standardowy spłacany w comiesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych, kredyt 50/50 lub 60/40 spłacany w dwóch ratach, kredyt balonowy z największą ostatnią ratą.

Kredyt hipoteczny

Kredyt hipoteczny to długoterminowe zobowiązanie o znacznej wysokości, które jest zaciągane na ściśle określony cel mieszkaniowy – zakup nieruchomości (mieszkania, domu, działki budowlanej) lub budowę. Wyjątkiem jest pożyczka hipoteczna, którą można przeznaczyć na dowolny cel.

Zabezpieczenie kredytu hipotecznego stanowi wpis hipoteki na rzecz banku do księgi wieczystej przedmiotowej nieruchomości. Umowa kredytu hipotecznego jest z reguły zawierana na kilkadziesiąt lat, np. 20 lub 30, a klienci muszą spełnić restrykcyjne wymogi banku, np. dysponować wkładem własnym w wymaganej wysokości, mieć określoną zdolność kredytową oraz przedstawić szereg dokumentów potwierdzających ich sytuację finansową.

Kredyt konsolidacyjny

Kredyt konsolidacyjny to specyficzny rodzaj kredytu, ponieważ jest on przeznaczony na spłatę innych zobowiązań. Za jego pomocą można uregulować w całości zaciągnięte w innych instytucjach:

• pożyczki,
• kredyty (gotówkowe, ratalne, samochodowe i inne),
• zadłużenia na karcie kredytowej,
• inne zobowiązania akceptowane przez bank.

Wszystkie te zobowiązania zamieniane są na jeden kredyt konsolidacyjny, który ma zazwyczaj wydłużony okres kredytowania, co wiąże się ze zmniejszeniem wysokości miesięcznych rat. Dzięki temu kredytobiorcy łatwiej spłacić swoje zadłużenie.

Na scalenie zobowiązań klienci najczęściej decydują się, gdy spłata wielu kredytów i pożyczek staje się dla nich zbyt dużym obciążeniem. W ramach kredytu konsolidacyjnego można też zazwyczaj pożyczyć dodatkową gotówkę na dowolny cel.

Rodzaje kredytów dla firm

Banki oferują również różne kredyty dla firm, których celem jest finansowanie bieżącej działalności lub inwestycji. Poniżej prezentujemy najważniejsze rodzaje kredytów udzielanych przedsiębiorstwom:

• kredyt dla nowych firm – nazywany także kredytem na start jest przeznaczony dla nowo powstałych firm, które potrzebują środków na rozpoczęcie działalności np. na zakup środków trwałych, półproduktów, czy wyposażenie biura;
• kredyt obrotowy – służy do finansowania bieżącej działalności firmy, także do spłaty zobowiązań, dlatego pomaga w utrzymaniu płynności finansowej; istnieją też różne rodzaje kredytu obrotowego m.in. kredyt w rachunku bieżącym oraz kredyt rewolwingowy;
• kredyt inwestycyjny – jest to kredyt celowy, który udzielany jest firmom na realizację konkretnych inwestycji np. zakup maszyn, rozbudowę zakładu, czy zakup udziałów w innym przedsiębiorstwie;
• kredyt pomostowy – to specjalny rodzaj kredytu dla firm, który służy do czasowego finansowania wydatków związanych z realizacją przedsięwzięcia inwestycyjnego do momentu otrzymania przez kredytobiorcę kredytu konsorcjalnego lub środków z dotacji unijnej;
• kredyt konsorcjalny – udzielany jest przez minimum dwa banki, najczęściej na bardzo duże inwestycje;
• kredyt technologiczny – przeznaczony jest dla firm potrzebujących środków na sfinansowanie i wdrożenie nowych technologii;
• kredyt z gwarancją de minimis BGK – są to kredyty obrotowe i inwestycyjne, których zabezpieczeniem jest gwarancja BGK;
• kredyt ekologiczny – firmy mogą go zaciągnąć na preferencyjnych warunkach na cele ekologiczne, a więc np. na zakup instalacji OZE lub wdrożenie innych rozwiązań pomagających ograniczyć zużycie energii.

Pozostałe klasyfikacje kredytów w Polsce

Klasyfikacja kredytów bankowych może dotyczyć także innych parametrów np. celu kredytowania, okresu trwania umowy, czy waluty. Poniżej prezentujemy najważniejsze klasyfikacje kredytów dostępnych w polskich bankach.

Rodzaje kredytów z uwagi na cel

Podział kredytów według przeznaczenia:

• kredyty konsumpcyjne,
• kredyty mieszkaniowe,
• kredyty na działalność gospodarczą,
• kredyty konsolidacyjne (na spłatę innych zobowiązań).

Rodzaje kredytów ze względu na długość trwania umowy / czas spłaty

Rodzaje kredytów ze względu na okres kredytowania:

• kredyty krótkoterminowe – udzielane do 1 roku,
• kredyty średnioterminowe – udzielane na okres od 1 roku do 3 lub 5 lat,
• kredyty długoterminowe – udzielane na okres powyżej 3 lub 5 lat.
• kredyt odroczony – polega na odroczeniu terminu spłaty pierwszej raty o miesiąc lub kilka miesięcy.

Rodzaje kredytów ze względu na przedmiot umowy

Ze względu na przedmiot umowy rozróżnia się przede wszystkim kredyty konsumpcyjne i hipoteczne.

• Kredyty konsumpcyjne – to np. kredyt gotówkowy, kredyt ratalny, karta kredytowa, kredyt samochodowy itp.,
• Kredyty mieszkaniowe/hipoteczne –to m.in. kredyt hipoteczny na zakup mieszkania, domu lub działki, kredyt budowlano- hipoteczny, kredyt refinansowy, kredyt konsolidacyjny hipoteczny, pożyczka hipoteczna.

Rodzaje kredytów ze względu na walutę

Według rodzaju waluty wyróżniamy następujące typy kredytów:

• kredyt złotowy,
• kredyt walutowy/ dewizowy np. kredyt frankowy,
• kredyt denominowany w walucie obcej,
• kredyt indeksowany (waloryzowany) do waluty obcej.

Rodzaje kredytów ze względu na kwotę dostepną do wypłaty

W tym kontekście wyróżniamy:

• Kredyty odnawialne – kredyt w koncie, linia kredytowa, karta kredytowa, kredyt rewolwingowy,
• Kredyty nieodnawialne – np. kredyt gotówkowy, kredyt hipoteczny.

Jakie są formy zabezpieczenia kredytów bankowych?

Banki mają prawo wymagać zabezpieczenia kredytu. Jego celem jest zminimalizowanie ryzyka udzielenia finansowania, a także zwiększenie możliwości dochodzenia roszczeń od kredytobiorcy w sytuacji, gdy zaprzestanie on spłaty zobowiązania.

Wyróżniamy dwa rodzaje zabezpieczenia kredytów: osobiste oraz rzeczowe. Zabezpieczenia osobiste pozwalają bankowi na dochodzenie roszczeń od osób trzecich np. od poręczyciela lub osoby przystępującej do długu.

W niektórych przypadkach ułatwiają jednak odzyskanie należności bezpośrednio od kredytobiorcy na drodze sądowej. Przykładem jest weksel oraz dobrowolne poddanie się egzekucji.

Z kolei zabezpieczenia rzeczowe umożliwiają odzyskanie należności od kredytobiorcy poprzez zajęcie składników jego majątku np. nieruchomości (na podstawie hipoteki) lub auta (np. na podstawie przewłaszczenia na zabezpieczenie). Do osobistych zabezpieczeń kredytu zaliczamy m.in.:

• weksel lub weksel in blanco,
• poręczenie wekslowe,
• poręczenie udzielone na podstawie kodeksu cywilnego przez osobę trzecią (tzw. żyranta),
• dobrowolne poddanie się egzekucji,
• cesja wierzytelności,
• przystąpienie do długu.

Z kolei do grupy zabezpieczeń rzeczowych należy m.in.:

• hipoteka,
• zastaw ogólny,
• zastaw rejestrowy,
• przewłaszczenie na zabezpieczenie,
• kaucja
• blokada środków na koncie.

Rodzaje kredytów ze względu na formy zabezpieczeń

Ze względu na rodzaj zabezpieczenia wyróżniamy m.in.:

• kredyty z poręczycielem – spłatę zobowiązania poręcza tu osoba trzecia, czyli żyrant;
• kredyty pod weksel – najczęściej ich zabezpieczeniem jest weksel in blanco;
• kredyty lombardowe – zabezpieczone są zastawem bankowym lub rejestrowym na przedmiot wartościowy, papiery wartościowe lub towary;
• kredyty hipoteczne – ich zabezpieczeniem jest hipoteka na nieruchomości wpisana do jej księgi wieczystej na rzecz banku.

Rodzaje kredytów bankowych ze względu na sposób wnioskowania

Od rodzaj kredytu bankowego w dużej mierze zależy procedura związana ze składaniem wniosku o przyznanie dodatkowych środków. W niektórych przypadkach formalności będzie więcej, a w innych kredyt będzie można uzyskać nawet bez wychodzenia z domu.

Ze względu na sam sposób wnioskowania możemy wyróżnić następujące rodzaje kredytów:

• kredyty przez internet – cały proces składania wniosku odbywa się w ich przypadku online;
• kredyty na selfie – można o niego wnioskować przez internet lub aplikację mobilną banku, a jego charakterystyczną cechą jest potwierdzenie tożsamości za pomocą selfie;
• kredyty przez telefon – w ich przypadku wniosek składa się podczas rozmowy telefonicznej z pracownikiem banku;
• kredyty standardowe – wszystkie formalności związane z ubieganiem się o nie odbywają się w placówce i wymagają dostarczenia papierowych dokumentów.

Rodzaje kredytów bankowych a umowa kredytowa

Również umowy kredytowe mogą się od siebie różnić – wszystko zależy od rodzajów kredytów udzielanych przez banki. Oczywiście istnieją także wspólne punkty, które musi zawierać każdy dokument, żeby był uznany za ważny. Co powinno znaleźć się w umowie? Do podstawowych elementów należą:

• dane stron umowy,
• data i miejsce zawarcia umowy,
• kwota kredytu,
• okres kredytowania,
• oprocentowanie kredytu,
• cel kredytu,
• warunki i termin spłaty zobowiązania,
• wysokość prowizji,
• zabezpieczenie kredytu,
• informacje o konsekwencjach braku spłaty zobowiązania,
• informacje o procedurze wcześniejszej spłaty kredytu.

W umowie o kredyt hipoteczny znajdują się dodatkowo informacje na temat zabezpieczenia, natomiast w umowie o kredyt walutowy specyficzne warunki przeliczania wypłacanej kwoty i potem spłacanych rat na określoną walutę.

Jaki rodzaj kredytu jest najkorzystniejszy i w jakich przypadkach?

Wybór rodzaju kredytu powinien być uzależniony od jego przeznaczenia. Pod tym względem można wyróżnić takie najkorzystniejsze rodzaje kredytów jak:

• na samochód – korzystniejszy będzie kredyt samochodowy od gotówkowego ze względu na niższe koszty;
• na mieszkanie – lepiej wybrać kredyt hipoteczny niż gotówkowy, ponieważ jest znacznie tańszy i jego spłatę można rozłożyć na większą liczbę rat;
• na konkretny cel konsumpcyjny – dobrym wyborem będzie kredyt gotówkowy, ale warto też rozważyć kredyt ratalny, jeśli chce się sfinansować zakup sprzętu RTV AGD lub mebli;
• na bieżące wydatki – najkorzystniejsza będzie karta kredytowa, która zapewni stały dostęp do dodatkowej gotówki.

Bez względu na rodzaj warto wybrać najtańszy kredyt, ponieważ dzięki temu można liczyć na niższe raty i oszczędności – niższe odsetki sprawią, że mniejszą kwotę oddamy do banku. W tym celu należy porównać oferty kilku banków, korzystając na przykład z internetowych porównywarek i rankingów.

Jaki rodzaj kredytu jest najtańszy?

Do najtańszych rodzajów kredytów bankowych należą kredyty hipoteczne, które mają najniższe oprocentowanie. Tak naprawdę jednak można znaleźć tani kredyt także innego rodzaju, ponieważ banki pozyskują klientów poprzez oferowanie im promocyjnych kredytów np. z niskim oprocentowaniem lub bez prowizji.

Właśnie dlatego przed zaciągnięciem zobowiązania warto skrupulatnie porównać oferty różnych banków, aby wytypować tę o najniższych całkowitych kosztach kredytu, czy też RRSO.

Poniżej najtańsze kredyty gotówkowe, jakie są obecnie dostępne na rynku wraz z kalkulacją kosztów dla przykładowego kredytu na 15 tys. zł z okresem spłaty 36 miesięcy.

*Na podstawie rankingu kredytów gotówkowych Totalmoney

Jakie rodzaje kredytów są najczęściej zaciągane w Polsce?

Według najnowszych danych BIK po pewnej stagnacji na rynku kredytów w 2022 roku, w pierwszym półroczu 2023 roku pojawiło się na nim wyraźne ożywienie.

W pierwszych sześciu miesiącach tego roku banki i SKOK-i przyznały bowiem o 6,9% więcej kredytów gotówkowych i na wartość 10,1% wyższą niż w analogicznym okresie 2022 r. Co ciekawe, szczególną popularnością cieszyły się kredyty konsolidacyjne, które stanowiły nawet 1/3 wszystkich udzielonych kredytów gotówkowych.

Kolejnym popularnym produktem kredytowym jest karta kredytowa, po którą w pierwszym półroczu 2023 r. sięgnęło przeszło 31% więcej klientów niż w analogicznym okresie rok wcześniej. Powodem tego może być potrzeba dodatkowego finansowania np. ze względu na wysoką inflację.

Niezmiennie ogromnym powodzeniem cieszą się natomiast kredyty ratalne, których banki i SKOK-i udzieliły w badanym okresie o 57,2% więcej.

W ostatnich miesiącach znacząco wzrosło także zainteresowanie kredytami hipotecznymi. Tylko w sierpniu 2023 r. liczba wniosków wzrosła o 213,8% w porównaniu do sierpnia ubiegłego roku. Przyczyniło się do tego m.in. wprowadzenie Bezpiecznego kredytu 2%, spadek WIBOR(R), a także poluzowanie zasad wyliczania zdolności kredytowej przez KNF.

Dodatkowe źródła informacji:

BIK: podsumowanie I półrocza 2023 r. na rynku kredytów i pożyczek pozabankowych, https://media.bik.pl

O prawie 300% wzrosła wartość zapytań o kredyty mieszkaniowe w sierpniu 2023 r., https://media.bik.pl