12/17/2024 | 10:40 AM
8 min. czytania
Przedawnienie długu powoduje, że wierzyciel nie może skutecznie dochodzić swoich praw na drodze sądowej. W zależności od rodzaju tego długu może on przedawnić się w ciągu roku, ale i sześciu lat. Zmiany w tym zakresie wprowadzono w przepisach w 2018 roku. Niektóre zobowiązania w ogóle nie ulegają przedawnieniu.
Zaciągnąłeś kredyt gotówkowy i go nie spłaciłeś? Niekoniecznie musisz być do tego zobowiązany, z uwagi na przedawnienie długów. Z artykułu dowiesz się że:
- Roszczenia majątkowe podlegają przedawnieniu.
- Przedawnienie powoduje, że dłużnik może zgodnie z prawem uchylić się od zaspokojenia roszczenia.
- Podstawowy termin przedawnienia wynosi 6 lat.
- Długi wobec Funduszu Alimentacyjnego (alimenty) nie ulegają przedawnieniu.
- Termin przedawnienia liczy się od końca roku, w którym roszczenie stało się wymagalne.
- Działania dłużnika, wierzycieli, ale i sądu mogą przerwać bieg przedawnienia, który rozpoczyna się ponownie.
Co to jest przedawnienie długu?
Przedawnienie długu oznacza, że po upływie określonego w przepisach terminu masz możliwość uchylenia się od zaspokojenia roszczeń, czyli od spłaty długu. Odpowiedź na pytanie, co to jest przedawnienie długu, znajdziesz w art. 117 Kodeksu cywilnego.1
Wynika z niego, że roszczenia majątkowe generalnie ulegają przedawnieniu. Kiedy minie termin przedawnienia, jako dłużnik nie masz już obowiązku zapłaty. Twój wierzyciel nie może więc bez końca domagać się spłaty zobowiązania w takiej sytuacji.
Jednak dług przedawniony nie znika całkowicie. Przekształca się w tzw. zobowiązanie naturalne, które nie podlega przymusowi państwowemu. Upraszczając, dług nie znika, a zobowiązanie naturalne nie może być dochodzone przed sądem czy egzekwowane przez komornika.2
Kiedy przedawnia się dług?
Terminy przedawnienia długu zostały wskazane przez ustawodawcę w Kodeksie cywilnym. Obowiązują inne dla przedsiębiorców i dla konsumentów. Różnice występują również w zakresie typów zobowiązań. Dowiedz się, kiedy Twoje zadłużenie może się przedawnić.
Ogólne zasady przedawnienia długu
Wspomniany, podstawowy termin przedawnienia długu wynosi 6 lat. Warto tutaj zaznaczyć, że został on skrócony na mocy nowelizacji przedawnienia długu z 2018 roku – wcześniej wynosił 10 lat.
Ten 6-letni termin przedawnienia dotyczy większości roszczeń majątkowym oraz stwierdzonych prawomocnym wyrokiem sądu. Z kolei dla roszczeń okresowych oraz wynikających z prowadzonej działalności gospodarczej jest on inny. Kiedy przedawnia się dług takiego rodzaju?
Poniżej przedstawiam terminy przedawnienia różnych rodzajów roszczeń:
- dług z tytułu debetu na koncie bankowym – przedawnia się po 2 latach,
- kredyt i pożyczka bankowa – po 3 latach,
- przedawnienie długu za usługi telekomunikacyjne – po 3 latach,
- przedawnienie długu czynszowego – po 3 latach,
- niezapłacony mandat – przedawnia się po roku,
- przedawnienie długu wobec ZUS – następuje po 5 latach,
- przedawnienie czesnego za studia – następuje po 3 latach, ale dotyczy to tylko zaległości powstałych po 1 października 2014 roku,
- zaległości podatkowe – przedawniają się po 5 latach,
- przedawnienie długu alimentacyjnego – alimenty wobec osoby dorosłej przedawniają się po 3 latach; w przypadku świadczeń na rzecz dzieci bieg przedawnienia rozpoczyna się dopiero w momencie ustania władzy rodzicielskiej, a więc o zaległe alimenty dziecko może się ubiegać aż do 21. roku życia bez względu na to, za jaki okres powstało zadłużenie.
W praktyce więc poszczególne rodzaje długów mogą mieć różne terminy przedawnienia. Co więcej, oprócz terminów 6- i 3-letnich istnieją jeszcze inne np. roczne, które są uregulowane w odrębnych przepisach. Dotyczą np. umów przewozu czy roszczenia z tytułu opłaty za jazdę bez ważnego biletu komunikacją miejską czy gminną.
Jak już wiesz, przedawnienie długu po wyroku sądu następuje po 6 latach. Oznacza to, że jeśli wierzyciel uzyska prawomocny nakaz zapłaty, ma 6 lat na skuteczne skierowanie go do komornika.
W większości przypadków wierzyciele jednak najpierw próbują odzyskać dług na drodze polubownej, kierując sprawę do windykacji. Kiedy przedawnia się dług w firmie windykacyjnej? Zazwyczaj po 6 latach, ale to zależy od rodzaju długu.
Wyjątki od zasad przedawnienia
Nie wszystkie długi po pewnym czasie stają się zobowiązaniem naturalnym. Które się nie przedawniają? Istnieją wyjątki od przyjętej w Kodeksie cywilnym reguły. Dotyczą one:
- część kapitałowej kredytów hipotecznych,
- roszczeń wydobywczych, inaczej windykacyjnych, które wynikają z prawa własności nieruchomości,
- roszczeń właścicieli rzeczy o zniesienie współwłasności rzeczy,
- długów wobec Funduszu Alimentacyjnego,
- roszczeń negatoryjnych, o zaprzestanie naruszeń, które wynikają z prawa własności nieruchomości.
Ciekawostką jest to, że wśród wyjątków przedawnienia długu znajdują się także roszczenia o naprawienie szkody jądrowej. Wynikają one bezpośrednio z prawa atomowego.
Jak sprawdzić przedawnienie długu?
Jeśli chcesz sprawdzić czy doszło do przedawnienia długu, ustal, kiedy stał się wymagalny. Od tej daty wyliczysz właściwy dla danego zadłużenia termin. Termin wymagalności długu sprawdzisz z kolei np.:
- na fakturze,
- na rachunku,
- w harmonogramie spłaty kredytu,
- w pismach z banku dotyczących wypowiedzenia umowy kredytowej i wskazujących termin uregulowania całej kwoty zobowiązania itp.
Przykładowo, jeśli bank wypowiedział umowę kredytu i wyznaczył 30 dni na jego spłatę, to od tego terminu należy liczyć okres przedawnienia długu. Upłynie on po 3 latach na koniec danego roku kalendarzowego.
Chcąc podnieść zarzut przedawnienia, najpierw upewnij się, że do takiego przedawnienia doszło. Pomocą będą rejestry dłużników, w których znajdują się informacje o niespłaconych długach. Może być to np. BIG – Biuro Informacji Gospodarczej takie jak BIG InfoMonitor. Wpis do BIG może utrudnić dłużnikowi zaciągnięcie kolejnych zobowiązań.
Uwaga!
Jeśli dojdzie do przedawnienia długu wpisanego do BIG, możesz zażądać usunięcia wpisu na swój temat.
Jak obliczyć termin przedawnienia długu?
Termin przedawnienia długu obliczysz, biorąc pod uwagę datę, w której stał się on wymagalny oraz biorąc pod uwagę, właściwy dla niego termin przedawnienia. Oto, jak obliczyć przedawnienie długu:
- bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia wymagalności roszczenia, czyli np. od terminu płatności faktury lub pożyczki;
- koniec terminu przedawnienia przypada natomiast na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż 2 lata.
Przykład:
Załóżmy, że wziąłeś kredyt na wesele i nie zdołałeś go spłacić, dlatego bank skierował sprawę do postępowania sądowego i uzyskał prawomocny nakaz zapłaty w dniu 30 maja 2024 r. Zgodnie z przepisami przedawnienie roszczenia z tego tytułu nastąpi po 6 latach, jednak nie w maju 2030 r., a dopiero 31 grudnia 2030 r. Co ważne, taki dług przedawni się pod warunkiem, że w okresie od 30 maja 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. nie nastąpi przerwanie przedawnienia.
Przerwanie biegu przedawnienia należy rozumieć jako czynność, w której wyniku termin tego przedawnienia rozpoczyna się na nowo. W praktyce są to przede wszystkim wszelkiego rodzaju działania wierzyciela zmierzające do odzyskania należności, a więc m.in.:
- wszczęcie procedury windykacyjnej – do przerwania biegu przedawnienia wystarczy wysłanie wezwania do zapłaty,
- złożenie przeciwko dłużnikowi pozwu do sądu,
- skierowanie sprawy do komornika i rozpoczęcie postępowania komorniczego,
- rozpoczęcie mediacji z dłużnikiem w celu polubownego rozwiązania problemu zadłużenia,
- zawarcie ugody z dłużnikiem.
Za przerwanie biegu przedawnienia uznawane jest także częściowe uregulowanie zaległości przez dłużnika oraz uznanie przez niego długu np. poprzez podpisanie harmonogramu spłaty zaległości.
Co oznacza przedawnienie długu dla wierzyciela i dłużnika?
Przedawnienie długu wywołuje określone skutki zarówno po stronie dłużnika, jak i wierzyciela. Dłużnik przestaje być prawnie zobowiązany do uregulowania zaległych płatności. Jeśli jesteś w takiej sytuacji, a nastąpiło już przedawnienie długu, to pod względem prawnym nie będziesz mieć już obowiązku jego uiszczenia. Nie jest tak, że Twój dług przestaje istnieć, jest wykasowany. Natomiast możesz bez ponoszenia jakichkolwiek konsekwencji prawnych, uchylić się od zapłaty. Nic nie stoi na przeszkodzie, abyś spłacił zaległość, ale nikt nie może Cię do tego zmusić.
Natomiast konsekwencje przedawnienie długu dla wierzyciela są takie, że nie ma on już prawa do egzekwowania skutecznie swoich należności na drodze przymusu państwowego. Jeśli wniesie sprawę przeciwko Tobie do sądu, wskaż na przedawnienie. Jeśli tego nie zrobisz, będziesz musiał zapłacić zaległość.
W przypadku otrzymania nakazu zapłaty z sądu, powinieneś złożyć sprzeciw albo zarzuty od nakazu. Powołujesz się przy tym na przedawnienie. Sąd zbada, czy doszło do upływu terminu przedawnienia długu i jeśli rzeczywiście tak było, uzna Twoją rację.
Uwaga!
W wyjątkowych przypadkach, biorąc pod uwagę interesy obu stron – wierzyciela i dłużnika, sąd może nie uwzględnić terminu upływu przedawnienia roszczenia, powołując się na tzw. zasady słuszności.
W przypadku problemów ze spłatą zobowiązań kredytowych lepiej więc od razu podjąć kroki w celu uniknięcia powstania zadłużenia. Rozwiązaniem może być choćby konsolidacja kredytów, wskutek której można zamienić wysokie raty na jedną mniejszą. Do wyliczenia takiej nowej raty przydaje się kalkulator konsolidacji.
Jakie dokumenty warto zachować w przypadku długów?
W przypadku długów powinieneś gromadzić i archiwizować wszystkie ważne pisma, umowy czy wyzwania. Jakie dokumenty warto mieć i przedstawić ewentualnie w sądzie, przy dochodzeniu roszczeń przez wierzycieli? Wśród nich wymienię:
- umowy i rachunki, z których wynika np. zadłużenie w bankach,
- potwierdzenia spłaty długu, części długu, odsetek,
- wezwania do zapłaty wysyłane przez wierzycieli,
- harmonogramy spłaty długów i zobowiązań.
Nie wyrzucaj np. umowy kredytowej przez co najmniej 3 lata po zakończeniu okresu jej trwania, ponieważ może okazać się przydatna. Wszelkie dokumenty dotyczące spłaty długu, wezwań do zapłaty i tym podobne mogą być potrzebne do uprawdopodobnienia, że doszło w Twoim przypadku do przedawnienia długu.
