8/12/2025 | 11:16 AM
9 min. czytania
Wcześniejsza spłata kredytu to szansa, by szybciej uwolnić się od długu i zaoszczędzić na odsetkach. W wielu przypadkach możesz też odzyskać część prowizji lub innych kosztów, co bywa miłym zastrzykiem gotówki. Sprawdź, kiedy bank może naliczyć opłatę, ile wyniesie (0,5%, 1% lub do 3%) i w jakich sytuacjach zapłacisz 0 zł.
Najważniejsze informacje:
- W kredycie konsumenckim prowizja to maks. 1% (gdy do końca >12 mies.) lub 0,5% (≤12 mies.), tylko przy stałej stopie i spłacie powyżej 3× średniego wynagrodzenia GUS; nie może przekroczyć odsetek i kosztów banku.
- W kredycie hipotecznym przy zmiennej stopie opłata możliwa jest tylko w pierwszych 36 miesiącach, a jej limit to mniejsza z wartości: 3% lub odsetki za rok; przy stałej stopie – do faktycznych kosztów banku.
- Bank może naliczyć opłatę wyłącznie, gdy spełnione są ustawowe warunki i przewiduje to umowa; w wielu sytuacjach prowizja wynosi 0 zł.
- Obliczenie opłaty wymaga ustalenia rodzaju kredytu, oprocentowania, czasu do końca spłaty oraz porównania ustawowego limitu z odsetkami i kosztami banku.
Czym jest prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu?
Prowizja od wcześniejszej spłaty kredytu kredytu hipotecznego i gotówkowego to opłata, którą pobierają banki w sytuacji, gdy zdecydujesz się uregulować część lub całość zobowiązania przed terminem określonym w umowie.
Jest to więc rekompensata za utracone przez bank prawo do części odsetek, które mógłby zarobić w sytuacji, gdybyś dokonał spłaty zgodnie z założonym harmonogramem. Prowizja pobierana jest od kwoty podlegającej wcześniejszej spłacie (a nie całości zobowiązania) i wyrażana jest procentowo.
Ile wynosi prowizja za wcześniejszą spłatę kredytu?
W kredycie gotówkowym (konsumenckim) bank może pobrać maksymalnie 1% spłacanej kwoty, jeśli do końca spłaty zostało więcej niż 12 miesięcy, lub 0,5%, jeśli mniej niż rok. Ale tylko wtedy, gdy masz stałą stopę procentową i spłacasz w ciągu roku więcej niż 3× średnia pensja w Polsce (w 2025 r. to 26 463,75 zł).
W kredycie hipotecznym przy zmiennej stopie opłata może wynosić maks. 3% lub odsetki za rok (bierze się niższą wartość) i tylko w pierwszych 36 miesiącach. Przy stałej stopie – tylko do wysokości faktycznych kosztów banku.
Kiedy bank może pobrać prowizję/rekompensatę?
Bank ma prawo pobrać opłatę za wcześniejszą spłatę kredytu tylko wtedy, gdy spełnione są warunki określone w ustawie i zapisane w Twojej umowie kredytowej. W wielu sytuacjach prowizja jest zakazana lub ograniczona do symbolicznej kwoty.
W przypadku kredytu konsumenckiego przepisy są dość restrykcyjne. Prowizja jest możliwa wyłącznie, gdy:
- Masz stałą stopę procentową w umowie,
- W ciągu 12 miesięcy spłacasz jednorazowo kwotę większą niż 3× przeciętne wynagrodzenie GUS (w 2025 r. to 26 463,75 zł),
- Zostało Ci do spłaty więcej niż 0 zł odsetek – bo prowizja nie może być wyższa niż suma odsetek za okres do końca kredytu i rzeczywistych kosztów banku.
Jeżeli choć jeden z tych warunków nie jest spełniony – prowizja nie może być naliczona. Limity wynoszą: 1% spłacanej kwoty, jeśli do końca umowy jest ponad 12 miesięcy, oraz 0,5% przy 12 miesiącach lub mniej (art. 50 UKK).
W przypadku kredytu hipotecznego:
- Przy zmiennej stopie procentowej bank może pobrać rekompensatę tylko w pierwszych 36 miesiącach od podpisania umowy. Limit: mniejsza z dwóch wartości – 3% spłacanej kwoty lub odsetki należne za 12 miesięcy (art. 40 ustawy hipotecznej). Po tym okresie zazwyczaj płacisz 0 zł.
- Przy stałej stopie rekompensata może być naliczona tylko w okresie jej obowiązywania i musi odpowiadać rzeczywistym, udokumentowanym kosztom banku. Nie ma tu sztywnego procentowego limitu, ale bank musi wykazać sposób kalkulacji.
Co mówi prawo?
Art. 50 ust. 1–2 Ustawy o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2011 nr 126 poz. 715):
W przypadku spłaty całości lub części kredytu przed terminem określonym w umowie kredytodawca ma prawo do prowizji wyłącznie w razie spłaty w okresie obowiązywania stałej stopy oprocentowania, a jej wysokość nie może przekroczyć 1% spłacanej kwoty, jeśli do końca umowy pozostaje więcej niż rok, lub 0,5%, jeśli mniej niż rok. Prowizja jest dopuszczalna, gdy spłacana kwota w ciągu 12 miesięcy przekracza trzykrotność przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłaszanego przez Prezesa GUS.
Art. 40 ust. 1–3 Ustawy o kredycie hipotecznym (Dz.U. 2017 poz. 819):
W przypadku spłaty całości lub części kredytu hipotecznego oprocentowanego według zmiennej stopy procentowej kredytodawca może pobrać rekompensatę jedynie w ciągu 36 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Wysokość rekompensaty nie może przekroczyć kwoty odsetek, które byłyby należne za okres 12 miesięcy od dnia spłaty, ani 3% spłacanej kwoty. W przypadku oprocentowania stałego rekompensata może być pobrana w okresie obowiązywania tej stopy, ale nie może przewyższać bezpośrednich kosztów kredytodawcy.
Jak obliczyć prowizję krok po kroku?
Aby policzyć prowizję lub rekompensatę za wcześniejszą spłatę, trzeba najpierw ustalić, jaki masz rodzaj kredytu (konsumencki czy hipoteczny), rodzaj oprocentowania (stała czy zmienna stopa) oraz ile czasu zostało do końca umowy. Następnie stosujesz limit ustawowy dla danego przypadku i sprawdzasz, czy nie przewyższa on odsetek, które zapłaciłbyś do końca umowy, ani bezpośrednich kosztów banku.
Krok 1. Sprawdź rodzaj kredytu i oprocentowania
- Konsumencki → stosujesz limity 1% lub 0,5% (art. 50 UKK).
- Hipoteczny → przy zmiennej stopie limity 3% lub odsetki za 12 miesięcy (art. 40 ustawy hipotecznej).
Krok 2. Określ, ile czasu zostało do końca umowy
- Konsumencki: powyżej 12 miesięcy → 1%, do 12 miesięcy → 0,5%.
- Hipoteczny (zmienna): do 36 miesięcy od zawarcia umowy – rekompensata możliwa; po tym czasie – najczęściej 0 zł.
Krok 3. Porównaj wynik z odsetkami i kosztami banku
Prowizja/rekompensata nie może być wyższa niż odsetki za okres do końca spłaty ani bezpośrednie koszty banku.
Przykład: kredyt konsumencki (stała stopa)
Załóżmy, że spłacasz jednorazowo 30 000 zł, a do końca umowy zostało 18 miesięcy.
- Ustalasz limit ustawowy: 1% × 30 000 zł = 300 zł.
- Sprawdzasz odsetki należne do końca: 250 zł.
- Porównujesz wartości: prowizja nie może przekroczyć niższej z nich, czyli 250 zł.
- ⚠ Warunek: w ciągu 12 miesięcy spłacasz więcej niż 26 463,75 zł (próg 3× przeciętne wynagrodzenie GUS w 2025 r.).
Prowizja w kredycie hipotecznym vs gotówkowym — czym się różni?
W przypadku kredytów gotówkowych (czyli kredytów konsumenckich) ustawa mówi wprost o prowizji z jasno określonymi limitami: 0,5% lub 1%, ale tylko w określonych sytuacjach. Przy kredytach hipotecznych używa się innego pojęcia — rekompensaty — która ma inne stawki, okresy obowiązywania i ograniczenia.
W internecie często można znaleźć uproszczone stwierdzenia typu „zwykle to 1–3% kwoty spłaty”. To prawda tylko częściowo. W rzeczywistości kredyt konsumencki jest ustawowo ograniczony do 0,5% lub 1% i to tylko przy spełnieniu dodatkowych warunków (stała stopa, spłata powyżej 3× GUS). Warto więc opierać się na literalnych przepisach, a nie rynkowych uogólnieniach.
📌Tabela: Konsumencki vs hipoteczny – różnice w prowizji/rekompensacie
| Produkt | Podstawa prawna | Rodzaj opłaty | Warunek naliczenia | Limit kwotowy | Okno czasowe | Dodatkowe ograniczenia |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Kredyt konsumencki (gotówkowy, ratalny) | art. 50 UKK | Prowizja | Stała stopa + spłata > 3× przeciętne wynagrodzenie GUS w ciągu 12 mies. | 1% (>12 mies. do końca) / 0,5% (≤12 mies.) | Brak ograniczenia czasu od podpisania umowy | Nie może przekroczyć odsetek + bezpośrednich kosztów banku |
| Kredyt hipoteczny – zmienna stopa | art. 40 ustawy o kredycie hipotecznym | Rekompensata | Spłata w ciągu 36 mies. od zawarcia umowy | min(3% spłacanej kwoty lub odsetki za 12 mies.) | 36 miesięcy | Po tym czasie – zazwyczaj 0 zł |
| Kredyt hipoteczny – stała stopa | art. 40 ustawy o kredycie hipotecznym | Rekompensata | W okresie obowiązywania stałej stopy | Do wysokości rzeczywistych kosztów banku | W czasie trwania stałej stopy | Bank musi wykazać metodę kalkulacji kosztów |
Jak uniknąć lub odzyskać prowizję/koszty?
W kredycie konsumenckim działa zasada Lexitor – wcześniejsza spłata = proporcjonalny zwrot wszystkich kosztów kredytu, w tym prowizji, ubezpieczeń i innych opłat. Bank ma 14 dni na rozliczenie i przelew pieniędzy (art. 52 UKK).
W hipotece nie ma takiego automatu – ale rekompensata nie może przekroczyć ustawowych limitów lub faktycznych kosztów banku. Warto poprosić o kalkulację.
Najczęstsze mity o wcześniejszej spłacie kredytu
Wokół wcześniejszej spłaty kredytu narosło sporo nieporozumień. Część z nich wynika z przestarzałych informacji, inne z uproszczeń powtarzanych w internecie. Warto oddzielić fakty od mitów, bo od tego zależy, czy zapłacisz prowizję, i czy odzyskasz część poniesionych kosztów.
Mit 1: „Zawsze trzeba płacić prowizję” – Fałsz.
Przepisy jasno określają sytuacje, w których bank w ogóle może naliczyć opłatę. W kredycie konsumenckim musi być spełniony m.in. warunek stałej stopy i spłaty powyżej 3× przeciętnego wynagrodzenia GUS w ciągu 12 miesięcy. W kredycie hipotecznym ze zmienną stopą prowizja jest możliwa tylko w ciągu pierwszych 36 miesięcy – potem najczęściej wynosi 0 zł (art. 50 UKK i art. 40 ustawy hipotecznej).
Mit 2: „Zwrot prowizji dotyczy tylko odsetek” – Fałsz.
Wyrok TSUE w sprawie Lexitor (C-383/18) potwierdził, że w kredytach konsumenckich wcześniejsza spłata oznacza proporcjonalny zwrot wszystkich kosztów, w tym prowizji, ubezpieczeń i innych opłat. Bank nie może ograniczyć się wyłącznie do odsetek.
Mit 3: „Bank ma czas ile chce na rozliczenie” – Fałsz.
Zgodnie z art. 52 UKK oraz stanowiskiem UKNF, bank ma obowiązek rozliczyć kredyt w ciągu 14 dni od wcześniejszej spłaty, co obejmuje również faktyczny przelew pieniędzy do klienta, a nie tylko wysłanie wyliczenia.
Podsumowanie
Wcześniejsza spłata kredytu może oznaczać realne oszczędności — zarówno na odsetkach, jak i na zwrocie części kosztów. Pamiętaj, że w kredycie konsumenckim limity prowizji to 0,5% lub 1%, a opłata jest możliwa tylko przy stałej stopie i spłacie powyżej 3× przeciętnego wynagrodzenia GUS.
W hipotece ze zmienną stopą rekompensata jest dopuszczalna tylko w pierwszych 36 miesiącach i ograniczona do mniejszej z wartości: 3% lub odsetki za rok. Przy stałej stopie — nie może przekroczyć rzeczywistych kosztów banku. W konsumenckich działa zasada Lexitor — proporcjonalny zwrot wszystkich kosztów — a bank ma 14 dni na rozliczenie.
Co możesz zrobić teraz?
- Przejrzyj swoją umowę i ustal rodzaj oprocentowania oraz warunki prowizji.
- Policz maksymalny dopuszczalny koszt według limitów ustawowych.
- Wyślij wniosek o zwrot lub rozliczenie kosztów, powołując się na odpowiednie przepisy.
👉 Sprawdź opłacalność wcześniejszej spłaty, policz oszczędności i zdecyduj, czy warto zamknąć kredyt przed terminem.
Dodatkowe źródła informacji:
Ustawa o kredycie konsumenckim — art. 49, 50, 52 (obniżenie kosztów, prowizja i termin rozliczenia), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20111260715/U/D20110715Lj.pdf
Ustawa o kredycie hipotecznym — art. 40 (rekompensata, limity 3% / odsetki za 12 mies., 36 mies.), https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20170000819/U/D20170819Lj.pdf
Kalkulator wcześniejszej spłaty kredytu konsumenckiego, https://uokik.gov.pl/kalkulator-wczesniejszej-splaty/
Art. 50. - - Kredyt konsumencki., https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/kredyt-konsumencki-17713510/art-50
