Odsetki ustawowe w 2025 roku. Ile wynoszą i jakie maja znaczenie dla kredytobiorców?

Jako konsumenci najczęściej mamy do czynienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, które mogą być nam naliczone np. przez bank, gdy spóźnimy się ze spłatą raty kredytu gotówkowego. Jednak istnieją także inne rodzaje odsetek ustawowych np. od pożyczonego kapitału.

W przepisach znajdziemy podstawowe stawki takich odsetek oraz ich wartości maksymalne. Co więcej, wysokość odsetek ustawowych nie jest stała, ponieważ wylicza się je na podstawie pewnych wskaźników. Poniżej znajdziesz kompendium wiedzy na temat odsetek ustawowych i dowiesz się, z czego wynika ich wysokość oraz jak je obliczyć i kiedy stosować.

Czym są odsetki ustawowe? Jakie są rodzaje odsetek?

Odsetki dzielą się na umowne i ustawowe. Wysokość tych pierwszych ustalana jest indywidualnie między stronami np. zawierających umowę pożyczki. Nietrudno się więc domyślić, czym są odsetki ustawowe – są to odsetki, których wysokość określona jest precyzyjnie w przepisach.

Aktualnie w Polsce wyróżnia się trzy rodzaje odsetek ustawowych:

• odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej (tzw. odsetki kapitałowe),
• odsetki ustawowe za opóźnienie,
• odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych.

Wiesz już jakie są odsetki ustawowe. W dalszej części tekstu wyjaśnimy, czym różnią się poszczególne rodzaje odsetek ustawowych i kiedy się stosuje każde z nich, a także jaka jest ich aktualna wysokość.

Odsetki kapitałowe

Odsetki kapitałowe to tzw. odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej. Są one zatem naliczane z tytułu korzystania z cudzego kapitału, dlatego w praktyce najczęściej stosuje się je przy umowach pożyczki.

Wysokość odsetek ustawowych od sumy pieniężnej oraz zasady ich stosowania reguluje art. 359 Kodeksu cywilnego. Przepis ten określa dwie stawki odsetek kapitałowych:

• podstawową – jest ona równa sumie stopy referencyjnej NBP i 3,5 punktów procentowych,
• maksymalną – jest ona równa dwukrotności stawki podstawowej.

Kiedy i jakie odsetki ustawowe należy zastosować? Stawka podstawowa ma zastosowanie w sytuacji, gdy strony umowy nie ustaliły między sobą innej wartości odsetek. Z kolei ta maksymalna jest limitem, którego nie mogą przekroczyć odsetki umowne np. określone w umowie pożyczki. Jeśli zostaną zawyżone przez pożyczkodawcę, pożyczkobiorca ma prawo zapłacić jedynie te maksymalne, wynikające z ustawy.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w spłacie 

Ustawowe odsetki za opóźnienie są to odsetki sankcyjne, które ma prawo naliczyć dłużnikowi wierzyciel, jeśli nie otrzyma od niego płatności w ustalonym terminie. Ten rodzaj odsetek również reguluje Kodeks cywilny – w art. 481.

Zgodnie z przepisami odsetki ustawowe za opóźnienie należą się wierzycielowi bez względu na okoliczności, czyli nawet wtedy, jeśli spóźnienie z uregulowaniem zobowiązania wynikło z przyczyn niezależnych od dłużnika.

Zatem kiedy stosujemy odsetki ustawowe, a kiedy za opóźnienie? Te pierwsze nalicza się w okresie, w jakim korzysta się z pożyczonego kapitału zgodnie z postanowieniami umowy pożyczki. Ich wysokość zależy więc głównie od okresu kredytowania – im jest on dłuższy, tym więcej zapłacimy odsetek. Z kolei odsetki za opóźnienie są naliczane dopiero wtedy gdy, przekroczymy wyznaczony w umowie termin spłaty zobowiązania np. termin spłaty raty kredytu lub zwrotu pożyczki.

Warto też pamiętać, od kiedy odsetki ustawowe za opóźnienie mogą być naliczane – wierzyciel ma prawo je naliczać już od następnego dnia od terminu płatności zobowiązania.

A jakie są odsetki ustawowe za opóźnienie? I w tym przypadku ustawodawca przewidział dwa rodzaje takich odsetek:

• podstawowe – są one równe sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych,
• maksymalne – stanowią one dwukrotność stawki podstawowej.

Wierzyciel może więc w umowie ustalić inną stawkę odsetek za opóźnienie, jednak nie powinna być ona wyższa od maksymalnych ustawowych odsetek za opóźnienie.

A czy istnieje jakiś limit zobowiązania, poniżej którego można uniknąć odsetek za opóźnienie? Niestety mamy złą wiadomość – przepisy nie określają limitu do jakiej kwoty nie nalicza się odsetek ustawowych. Limity te są ustalone wyłącznie dla odsetek podatkowych oraz z tytułu zaległości wobec ZUS.

Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych

Przepisy przewidują także odrębne uregulowania, jeśli chodzi o odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych. Chodzi więc tutaj o transakcje zawierane np. między przedsiębiorstwami, które bardzo często sprzedają towary i usługi na tzw. kredyt kupiecki. Ponieważ powszechnym zjawiskiem są zatory płatnicze wynikające z poślizgów w spłacie faktur z odroczonym terminem płatności, wprowadzono w Polsce specjalne przepisy mające na celu zapobiegać takim sytuacjom. Konkretnie wprowadziła je ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Odsetki za nieterminowe płatności faktur są wyższe niż standardowe odsetki za opóźnienie określone przez Kodeks cywilny, ponieważ ich wysokość jest równa:

• sumie stopy referencyjnej NBP i 8 punktów procentowych – jeśli dłużnikiem jest publiczny podmiot leczniczy,
• sumie stopy referencyjnej NBP i 10 punktów procentowych – jeśli dłużnikiem jest inny podmiot (a więc np. przedsiębiorstwo).

Jak obliczyć odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych, wyjaśnimy w dalszej części tekstu.

Szukasz odpowiedniego kredytu gotówkowego? Skorzystaj z kalkulatora kredytowego i wubierz najtańsze zobowiązanie online.

Odsetki ustawowe a stopy procentowe. Jaka jest ich zależność?

Wysokość ustawowych odsetek jest uzależniona od aktualnych stóp procentowych, a konkretnie stawki stopy referencyjnej NBP. Jest ona ustalana przez Radę Polityki Pieniężnej i każda zmiana jej wysokości wpływa na to, ile wynoszą odsetki ustawowe na opóźnienie oraz odsetki kapitałowe. Wzrost stóp procentowych powoduje, że rosną odsetki, a obniżka stóp skutkuje spadkiem ich wartości.

Jeśli więc chcesz wiedzieć, jak liczyć odsetki ustawowe za opóźnienie, musisz w pierwszej kolejności ustalić, ile wynosi stopa referencyjna. Znajdziesz ją choćby na stronie internetowej Narodowego Banku Polskiego lub w naszych artykułach.

Kiedy musimy płacić odsetki ustawowe?

Wiemy już, jakie są odsetki ustawowe. Podsumujmy raz jeszcze, kiedy się należą:

• odsetki kapitałowe są pobierane głównie przez pożyczkodawców z tytułu pożyczenia nam pieniędzy, a więc za każdy dzień, w którym korzystamy z pożyczonego nam kapitału,
• odsetki ustawowe za opóźnienie mogą być naliczone wyłącznie w przypadku, gdy nie uregulujemy w terminie jakiegoś zobowiązania np. raty kredytu lub rachunku za media.
• odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych są naliczane od przeterminowanych zobowiązań wynikających ze sprzedaży towarów lub usług.

Sprecyzujmy również, od kiedy liczy się odsetki ustawowe za opóźnienie – są one naliczane za każdy dzień zwłoki, licząc od dnia następującego po terminie płatności zobowiązania, aż do dnia faktycznego uregulowania należności. Im dłużej więc zwlekamy z zapłatą, tym wyższe będą odsetki.

Ile wynoszą odsetki ustawowe w 2025 roku? Jak obliczyć ich wysokość?

Poniżej znajdziesz instrukcję, jak obliczyć odsetki ustawowe za opóźnienie oraz pozostałe ich rodzaje. Wystarczy znać wzór na wyliczenie stawki danych odsetek oraz wysokość stopy referencyjnej NBP.

Warto też wiedzieć, jak liczyć odsetki ustawowe za konkretny okres np. za okres pożyczenia kapitału lub okres spóźnienia w spłacie zobowiązania.

Wzór na odsetki kapitałowe np. od pożyczki:

(Kwota kapitału x liczba dni, na który został pożyczony x stawka odsetek kapitałowych)/ 365

Przykład:

Jeśli kolega pożyczył Ci 5000 zł na okres 120 dni, ma prawo naliczyć Ci odsetki w wysokości:

(5000 zł x 120 x 9,25%)/ 365 = 151.78 zł.

Wzór, jak obliczyć odsetki ustawowe za opóźnienie:

(Kwota zaległości x liczba dni zwłoki x wysokość stawki odsetek ustawowych) / 365

Przykład:

Jeżeli spóźniłeś się z zapłatą raty kredytu w wysokości 1000 zł o 40 dni, bank będzie miał prawo naliczyć Ci odsetki za opóźnienie w wysokości:

(1000 zł x 40 x 11,25%)/ 365 = 12.33 zł

Wierzyciel może zastosować także wyższą stawkę odsetek za opóźnienie, ale nie większą niż stawka maksymalna za opóźnienie. Aktualnie wynosi ona 22,5 i według niej za powyższe opóźnienie w spłacie raty kredytu musiałbyś zapłacić 24.66 zł.

Jakie mogą być maksymalne odsetki ustawowe?

Kodeks cywilny przewiduje również maksymalne odsetki ustawowe. Poniżej znajdziesz wzór na obliczenie odsetek maksymalnych – kapitałowych i za opóźnienie.

Z punktu widzenia kredytobiorców i pożyczkobiorców ważne są w szczególności maksymalne odsetki kapitałowe, ponieważ wyznaczają one górny limit oprocentowania kredytów i pożyczek. Oznacza to, że aktualnie maksymalne oprocentowanie kredytu nie może przekraczać 18,50%.

Warto też pamiętać, że maksymalne odsetki ustawowe w 2021 roku były znacznie niższe ze względu na niższe stopy procentowe, dlatego w ubiegłym roku kredyty były tańsze.

Odsetki ustawowe – podręczne Q&A

Wiemy już, ile wynoszą odsetki ustawowe za opóźnienie i kapitałowe oraz jak je wyliczyć. Poniżej znajdziesz dodatkowe informacje, o odsetkach w 2024r.

Ile wynoszą odsetki ustawowe za każdy dzień?

Odsetki ustawowe wynoszą dzisiaj 9,25% w skali roku, dlatego aby wyliczyć ich wysokość za każdy dzień zwłoki, należy zastosować wzór: (kwota zaległości x liczba dni zwłoki x wysokość stawki odsetek ustawowych) / 365. Jeden dzień zwłoki w zapłacie 1000 zł kosztuje zatem: (1000 x 1 x 9,25%) /365 = 0.2534 zł.

Jak obliczyć odsetki ustawowe od niezapłaconej faktury?

Wzór na odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych jest taki sam jak przy wyliczaniu „normalnych” odsetek za opóźnienie, tyle że wymaga zastosowania innej stawki odsetek.

Przykład:

Jeśli Twój kontrahent zapłacił fakturę za towar w wysokości 6000 zł z opóźnieniem wynoszącym 60 dni, masz prawo wystawić mu notę odsetkową w wysokości:

(6000 zł x 60 x 13,75%)/ 365 = 135.62 zł

Ile wynoszą ustawowe odsetki od alimentów?

Odsetki ustawowe od alimentów, które nie zostały uregulowane w wyznaczonym terminie, wynoszą dokładnie tyle samo co odsetki ustawowe za opóźnienie. W 2024 roku ich stawka wynosi zatem 11,25%.

Czym są odsetki karne?

Odsetki karne to inaczej odsetki ustawowe za opóźnienie, które naliczane są za nieterminowe regulowanie zobowiązań. Odsetki karne w 2024 wynoszą zatem 11,25%, ale w transakcjach handlowych ich stawka jest nieco wyższa, bo wynosi 13,75%.

Czym są odsetki sądowe?

Odsetki sądowe jest to potoczna nazwa dla odsetek ustawowych. Najczęściej są one zasądzane przez sądy na rzecz wierzycieli od dłużników w ramach nakazów zapłaty. Innymi słowy, jeśli wierzyciel skieruje dług do postępowania sądowego, sąd wyda wyrok nakazujący dłużnikowi uiszczenie w określonym terminie nie tylko kwoty zaległości, ale także odsetek za każdy dzień opóźnienia.

Czym jest stopa odsetkowa?

Stopa odsetek to inaczej stawka odsetek wyrażona w procentach. Przykładowo, stopa odsetek ustawowych za opóźnienie w 2024 wynosi 11,25%, a stopa odsetek kapitałowych 9,25%.