Czym jest i jak działa kredyt konsorcjalny?

Oferta kredytowa banków podzielona jest na kredyty adresowane do osób fizycznych, prywatnych oraz prowadzących działalność gospodarczą. Przedsiębiorcy mogą zdecydować się na zaciągnięcie m.in. kredyt konsorcjalnego.

Sprawdźmy, czym on jest i w jakich sytuacjach można go uzyskać. Przy wyborze odpowiedniej oferty kredytowej pomóc może ranking kredytów dla firm.

Na czym polega kredyt konsorcjalny?

Wśród różnych produktów bankowych szczególną rolę odgrywają zobowiązania dla firm. Prócz prostych kredytów gotówkowych instytucje mają do zaoferowania przedsiębiorstwom szczególne rozwiązania, które obejmują również kredyt konsorcjalny. Co to jest kredyt konsorcjalny?

Definicja wskazuje, że to produkt udzielany jednemu podmiotowi, na ogół przedsiębiorcy, przez konsorcjum banków. Największy kredyt konsorcjalny może opiewać na wiele milionów złotych, przez co jedna instytucja nie jest w stanie udzielić przedsiębiorcy tak wysokiego finansowania.

Kredyt konsorcjalny po angielsku określany jest jako syndicated credit. Banki udzielające takiego zobowiązania działają w ramach konsorcjum na podstawie zawartej umowy konsorcjalnej.

Bank organizujący całe przedsięwzięcie z reguły przejmuje również funkcję agenta konsorcjum, czyli występuje w roli przedstawiciela innych członków konsorcjum i działa z ich upoważnienia.

Prowadzi rozliczenia kredytu czy zajmuje się organizacją technicznej obsługi całej transakcji. Do najważniejszych cech kredytów konsorcjalnych należy zaliczyć:

• wysoką kwotę zobowiązania – zwykle minimalna suma kredytu konsorcjalnego wynosi 50 mln zł, a minimalna wartość całego finansowania około 100 mln zł, z kolei maksymalną kwotę kredytu tego rodzaju trudno oszacować, bo może ona wynosić nawet kilkanaście miliardów złotych;
• kredyt udzielany przez kilka banków (konsorcjum);
• przeznaczenie – na duże inwestycje lub w formie kredytu obrotowego;
• okres kredytowania – nie mniej niż 3 lata, najczęściej 10-15 lat.

W przypadku kredytu konsorcjalnego otwierają się przed klientami zupełnie nowe możliwości uzyskania wysokiego finansowania dla dużych inwestycji, głównie infrastrukturalnych.

Nie tylko sami kredytobiorcy na tym korzystają, lecz także banki, ponieważ mają szansę uczestniczenia w finansowaniu inwestycji lub transakcji, które w innym przypadku mogłyby znacznie przekraczać ich możliwości kapitałowe. Banki udzielają kredytów konsorcjalnych klientom na tych samych warunkach, przy użyciu wspólnej dokumentacji.

Występują one w roli aranżerów procesu kredytowego. Konsorcjum musi liczyć co najmniej dwa banki, ale bywa, że występuje w nim nawet kilkunastu czy kilkudziesięciu udziałowców.

Rodzaje kredytów konsorcjalnych

Można wymienić dwa rodzaje kredytów konsorcjalnych, które zostały wyodrębnione ze względu na sposób, w jaki załatwiane są wszystkie formalności z nimi związane. Przeważnie zobowiązanie tego typu może być udzielane w dwóch trybach:

• Scentralizowany – jeden bank buduje skład konsorcjum i przeprowadza wszelkie czynności związane z udzieleniem kredytu konsorcjalnego. To do niego klient zwraca się z wnioskiem kredytowym. Jeden bank reprezentujący interesy innych członków konsorcjum prowadzi negocjacje z klientem i przyjmuje spłatę zobowiązania na prowadzony przez siebie rachunek konsorcjum. Trzeba podkreślić, że obowiązek spłaty dotyczy poszczególnych części zobowiązania, stosownie do udziału kwotowego przysługującego każdemu bankowi w konsorcjum.
• Zdecentralizowany – w odróżnieniu od scentralizowanego kredytu konsorcjalnego tutaj banki wchodzące w skład konsorcjum udzielają zobowiązania bezpośrednio kredytobiorcy, dlatego pojawia się konieczność zawarcia odrębnych umów. Poszczególne instytucje dostają swoje prowizje niezależnie od siebie, a spłata kredytu przez kredytobiorcę dokonywana jest na rachunek każdego banku, a nie na jeden rachunek przewodniczącego konsorcjum.

Ponadto można jeszcze podzielić kredyty konsorcjalne na dwa inne rodzaje:

• Kredyt konsorcjalny terminowy – udzielany jest on na ściśle określony cel, w oznaczonym czasie, jednorazowo lub w transzach.
• Kredyt konsorcjalny rewolwingowy – kredytobiorca otrzymuje pewną sumę pieniędzy z góry, w wyznaczonym czasie, w ramach zobowiązania. Umowa kredytu konsorcjalnego rewolwingowego zakłada jedynie maksymalną kwotę zobowiązania, a to, jaka część takiej sumy zostanie faktycznie wykorzystana przez kredytobiorcę, będzie zależało już tylko od niego. Daje to możliwość dość elastycznego gospodarowania przyznanymi środkami finansowymi.

Który kredyt zaciągnąć? To zależy od indywidualnych warunków prezentowanych w konkretnych bankach. Należy powiedzieć, że porównywarka kredytów co prawda pozwala sprawdzić, który kredyt – gotówkowy czy hipoteczny – będzie lepszy dla klienta, ale w przypadku zobowiązań konsorcjalnych nie znajduje raczej zastosowania.

Kto może skorzystać z kredytu konsorcjalnego?

O kredyt konsorcjalny ubiega się zwykle jedna osoba, która reprezentuje przedsiębiorstwo w rozmowach z bankami wchodzącymi w skład konsorcjum.

Powinna ona dobrze znać finanse firmowe, wiedzieć wszystko o planowanej inwestycji, przede wszystkim zaś dobrze, żeby była osobą decyzyjną w firmie. Przedsiębiorca chcący zaciągnąć kredyt konsorcjalny powinien spełnić odpowiednie warunki:

• mieć odpowiednio wysoką zdolność kredytową,
• zgromadzić środki tytułem wkładu własnego na inwestycję,
• mieć dobrą historię kredytowania,
• przedstawić w bankach odpowiednią dokumentację do kredytu konsorcjalnego,
• ustanowić odpowiednie zabezpieczenia spłaty.

Dokumenty wymagane przy kredycie konsorcjalnym

Podstawowym dokumentem, który wiąże się z udzieleniem kredytu konsorcjalnego jest umowa kredytowa. W procedurze przyznawania tego szczególnego zobowiązania przedsiębiorcy ważną rolę odgrywa umowa konsorcjalna, która reguluje cel, czas trwania czy udział poszczególnych banków w finansowanym przedsięwzięciu.

Co ciekawe, umowa konsorcjalna i umowa kredytowa mogą znaleźć się w jednym dokumencie. Umowa konsorcjalna lub część odpowiadająca za ustalenie zasad funkcjonowania konsorcjum powinny obejmować:

• wykaz banków wchodzących w skład konsorcjum;
• pozycję aranżera – wskazanie banku odpowiadającego za zorganizowanie i dalsze funkcjonowanie konsorcjum;
• sumy pieniężne przekazywane przez każdy bank wchodzący w skład jednego konsorcjum na sfinansowanie celu objętego umową;
• pozycję agenta – to bank, który jest łącznikiem pomiędzy klientami a grupą banków tworzących konsorcjum i wspólnie udzielających kredytu konsorcjalnego;
• pozycję poręczyciela spłaty kredytu – zwykle jest on wyznaczany w umowie konsorcjalnej.

Natomiast podobnie jak każda inna umowa kredytowa, także ta o udzielenie zobowiązania konsorcjalnego powinna określać:

• kwotę przyznanego kredytu,
• okres kredytowania,
• stopę oprocentowania,
• marżę bankową,
• wysokość poszczególnych rat,
• datę spłaty kredytu,
• wysokość odsetek.

Klient ubiegający się o kredyt konsorcjalny przed podpisaniem umowy kredytowej powinien złożyć wniosek, a do niego dołączyć:

• dokumentację w standardzie LMA, związaną z planowanym przedsięwzięciem do realizacji;
• dokumenty finansowe firmy;
• dokumenty rejestrowe firmy.

Do końca, zanim dojdzie do podpisania umowy kredytowej, konsument może nie wiedzieć, czy uda mu się ostatecznie zgromadzić odpowiednią liczbę banków i pozyskać pożądaną sumę finansowania.

Ile kosztuje kredyt konsorcjalny?

Tym, co przeważnie najważniejsze dla potencjalnego klienta jest koszt kredytu konsorcjalnego. Oprocentowanie tego zobowiązania będzie wyższe niż w przypadku np. zobowiązania inwestycyjnego udzielanego przez jeden bank.

Wynika to bezpośrednio z tego, że w cały proces kredytowania muszą zaangażować się nie jeden bank i jeden zespół prawny, ale kilka instytucji oraz analogicznie więcej prawników.

Jeśli jeszcze na dodatek przy zaciąganiu kredytu konsorcjalnego przedsiębiorca korzysta z zewnętrznych doradców, musi zapłacić ich wynagrodzenie, co wlicza się do ogólnych kosztów uruchomienia zobowiązania konsorcjalnego.

Wady i zalety kredytu konsorcjalnego

Kredyt konsorcjalny ma zarówno zalety, jak i wady. Warto się z nimi zapoznać przed rozpoczęciem ubiegania się o zobowiązanie tego rodzaju w wybranych bankach. W poniższej tabeli zgromadziliśmy informacje dotyczące atutów i minusów kredytów konsorcjalnych.

Czy warto zdecydować się na kredyt konsorcjalny?

Na kredyt konsorcjalny w Polsce przedsiębiorca może się zdecydować, gdy bank uzna, że kwota zobowiązania, o które ubiega się potencjalny kredytobiorca, jest zbyt duża, by móc go udzielić samodzielnie, albo ryzyko związane z takim finansowaniem okazuje się stanowczo zbyt wysokie.

To bank ostatecznie decyduje, jak podejść do wniosku i czy udzielić w efekcie kredytu konsorcjalnego. Forum dyskusyjne kredytobiorców instytucjonalnych wskazuje, że najczęściej taka inicjatywa leży po stronie banku i to on zaprasza do współpracy inne banki, tworząc konsorcjum i ustalając strategię finansowania.

Problemem dla klienta może być przygotowanie niezbędnej dokumentacji do kredytu konsorcjalnego.

To dość skomplikowana dokumentacja i należy mieć tego świadomość. Dla banków udzielających finansowania to nie jest nic nowego, ale bywa, że dla klientów jest to wyzwanie. Tym bardziej w takiej sytuacji warto wesprzeć się kancelarią prawną, która ma doświadczenie w negocjacjach z bankami. To znacząco usprawni proces.

Powiedział Bartłomiej Hofman, dyrektor Departamentu Finansowania Klienta Korporacyjnego w PKO Banku Polskim.