Prawo bankowe. Co o kredytach mówi ustawa o prawie bankowym?

Prawo bankowe jest ustawą, na podstawie której funkcjonują banki w Polsce. Sprawdź, jakie są zasady udzielania kredytów przez takie instytucje, jakie są zobowiązania banków względem kredytobiorców i na co się właściwie decydujesz, zaciągając np. kredyt hipoteczny czy kredyt gotówkowy. Z tego artykułu dowiesz się, jak ustawa prawo bankowe wpływa na kredytobiorców.

Co to jest prawo bankowe?

Prawo bankowe to zbiór przepisów, które regulują sposób funkcjonowania tych instytucji. Określają one:

• strukturę,
• organizację
• sposób działalności banków.

Polskie prawo bankowe nie jest jednak zapisane w jednym akcie prawnym, dlatego osobom mniej obeznanym w terminologii prawnej nie tak łatwo jest znaleźć poszukiwane zapisy.

Czy prawo bankowe to ustawa? Tak, jest to ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku. Przepisy prawa bankowego znajdują się również w:

• Kodeksie cywilnym,
• Kodeksie spółek handlowych.

Banki posiłkują się również przepisami ustawy o kredycie konsumenckim i ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Choć nowelizacja ustawy antylichwiarskiej w pierwszej kolejności odnosi się do firm pożyczkowych, działających poza systemem bankowym i udzielających m.in. pożyczek online, to banki również muszą respektować jej przepisy.

Pod co podlegają banki funkcjonujące na terenie Rzeczypospolitej Polskiej? Również i w ustawie Prawo bankowe możesz znaleźć wyczerpujące informacje na ten temat. Banki podlegają nadzorowi ze strony Komisji Nadzoru Finansowego.

Ustawa o prawie bankowym — najważniejsze informacje

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe była wielokrotnie nowelizowana. Ostatnia zmiana została w niej wprowadzona z dniem 16 sierpnia 2023 roku ustawą o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku.

Modyfikacje weszły w życie 29 września 2023 roku. W uzasadnieniu do projektu tej ustawy można przeczytać, że wprowadzenie nowelizacji miało na celu uporządkowanie i usprawnienie funkcjonowania instytucji rynku finansowego. Parlament chciał w ten sposób:

• eliminować bariery dostępu do rynku finansowego,
• usprawnić nadzór nad rynkiem finansowym,
• zwiększyć ochronę klientów instytucji finansowych i ochronę akcjonariuszy mniejszościowych i w spółkach publicznych,
• zwiększyć poziom cyfryzacji w realizacji przez KNF i UKNF obowiązków nadzorczych.

Ustawa Prawo bankowe, podobnie jak inne akty prawne, dostępna jest w całości na stronie rządowej, w Internetowym Systemie Aktów Prawnych.

Z perspektywy klienta bardzo ważną kwestią jest Prawo bankowe art. 105, w którym ustawodawca wskazał, jak funkcjonuje tajemnica bankowa i którym instytucjom i podmiotom bank może udzielać informacji stanowiących taką tajemnicę.

W tym samym czasie mocy prawnej nabiorą przepisy art. 105 ust. 4j i 4k, które dotyczą przekazywania informacji o nowo powstałych zobowiązaniach i ich aktualizacji do biur informacji gospodarczej czy do Biura Informacji Kredytowej. Dotyczy to faktu zastrzeżenia numeru PESEL konsumenta w chwili zawarcia danej umowy.

Co określa ustawa o prawie bankowym?

Co określa ustawa o Prawie bankowym? Ogólnie rzecz ujmując, reguluje zasady działania banków na różnych polach.

• zasady tworzenia oraz sposób organizacji banków;
• zasady tworzenia i funkcjonowania systemu ochrony w bankach;
• zasady postępowania naprawczego, likwidacji i upadłości banków;
• zasady podejmowania i prowadzenia działalności przez banki krajowe na terytorium państwa goszczącego oraz przez instytucje kredytowe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
• zasady zarządzania rachunkami bankowymi;
• zasady rozliczeń pieniężnych przeprowadzanych za pośrednictwem banków;
• zasady udzielania kredytów i pożyczek pieniężnych oraz zasady koncentracji zaangażowań;
• zasady udzielania gwarancji bankowych, poręczeń i akredytacji;
• zasady emisji bankowych papierów wartościowych;
• obowiązki i prawa banków;
• zasady zrzeszania się i łączenia się banków;
• przepisy o funduszach własnych i gospodarce finansowej banków;
• zasady nadzoru bankowego, nadzoru nad oddziałami instytucji kredytowych i nadzoru skonsolidowanego;
• tryb postępowania naprawczego, likwidacyjnego i upadłościowego banków;
• zasady odpowiedzialności cywilnej i karnej banków.

Wiesz już, co reguluje prawo bankowe, a kolejne przepisy ustawy wyjaśniają zawiłości związane z bankami, instytucjami nadzorczymi i oczywiście klientami. Jakie rodzaje takich instytucji opisuje polskie prawo bankowe? Wyróżnia się:

• banki państwowe,
• banki spółdzielcze,
• banki w formie spółek akcyjnych

Art. 4 ustawy Prawo bankowe wyróżnia jeszcze:

• bank krajowy – mający siedzibę na terytorium RP,
• bank zagraniczny – bank mający siedzibę na terytorium państwa trzeciego,
• bank hipoteczny – bank w rozumieniu Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o listach zastawnych i bankach hipotecznych.

Co prawo bankowe mówi o kredytach?

W ustawie Prawo bankowe zamiast potocznego określenia „kredyt” używa się sformułowania „umowa kredytu”. Definicja z Prawa bankowego zawarta jest w art. 69 ust. 1 niniejszej ustawy.

Stanowi on, że:

Przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Jak prawo bankowe wpływa na kredytobiorców?

Prawo bankowe określa ramy funkcjonowania banków w Polsce, ale ma wpływ nie tylko na same instytucje, lecz także na ich klientów, w tym na kredytobiorców. Dla nich jest to w istocie prawo kredytowe. Kredytobiorcy odczuwają realne konsekwencje kształtowania przez ustawodawcę Prawa bankowego w Polsce. Wśród nich można wymienić:

• ochronę interesów konsumentów i ujednolicenie standardów procedur bankowych;
• stworzenie regulacji dotyczących wnioskowania o kredyt – Prawo bankowe nakłada na kredytobiorców obowiązek przedłożenia w instytucji wniosku kredytowego oraz dokumentów potwierdzających ich zdolność kredytową;
• zasady badania zdolności kredytowej przez banki – jej brak uniemożliwia zaciągnięcie kredytu, a klient musi być powiadomiony o wynikach badania zdolności do zaciągnięcia zobowiązania;
• wskazanie sposobów zabezpieczania spłaty kredytu – w ustawie wskazano listę takich zabezpieczeń;
• określenie konsekwencji braku spłaty długu przez kredytobiorcę – wraz z wyznaczeniem zasad prowadzenia windykacji wierzytelności przez wierzyciela;
• określenie zasad odstąpienia od umowy kredytowej;
• możliwość restrukturyzacji długu przez klienta banku, który znajduje się w trudnej sytuacji finansowej;
• zasady przekazywania danych o kredytobiorcach innym podmiotom, np. KNF, BIK czy BIG.