3/22/2023 | 12:00 AM
6 min. czytania
Ulga mieszkaniowa w podatku od spadków i darowizn to pomoc dla tych, którzy nie mogą skorzystać z całkowitego zwolnienia. Aby jednak móc cieszyć się obniżką podatku, należy spełnić kilka warunków. Sprawdź, jak skorzystać z ulgi oraz ile dzięki niej możesz zaoszczędzić.
Mieszkanie otrzymane w spadku może dla wielu stać się szansą na spełnienie marzenia o własnym gniazdku. Zanim jednak zabierzesz się za remont czy przebudowę, pamiętaj o szeregu formalności, których musisz dopełnić. Jednym z nich jest konieczność zapłacenia podatku od spadku i darowizn. W 2023 roku może on wynosić nawet 12% podstawy opodatkowania. W niektórych przypadkach możesz jednak skorzystać z ulgi mieszkaniowej i zapłacić znacznie mniej.
Ulga mieszkaniowa w podatku od spadków i darowizn – na czym polega?
Prawo spadkowe jako ustawa w jasny sposób określa wszelkie sprawy związane z dziedziczeniem. To właśnie w tym miejscu możesz znaleźć informacje dotyczące praw i obowiązków spadkobierców oraz wyjaśnienia dotyczące ulgi mieszkaniowej. W 2023 roku kwestie te nie uległy zmianie. Ostatnia nowelizacja miała bowiem miejsce w czerwcu 2020 roku i poszerzyła krąg osób ustawowo uprawnionych do dziedziczenia po zmarłym.
Jak działa ulga mieszkaniowa w podatku od spadków? Osoby niebędące częścią najbliżej rodziny, które nie korzystają z całkowitego zwolnienia od podatku, mogą skorzystać właśnie ze wspomnianej ulgi mieszkaniowej. Sposób i zasady funkcjonowania ulgi opisuje art. 16 Ustawy o podatku od spadków i darowizn. Zgodnie z prawem, zakres, z którego można skorzystać w ramach ulgi, zależy od grupy podatkowej, do której zalicza się nabywca budynku lub lokalu mieszkalnego.
Ulga mieszkaniowa dotyczy nabycia:
- budynku mieszkalnego (lub udziału),
- lokalu mieszkalnego (albo udziału w takim lokalu),
- spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego (albo udziału w takim lokalu),
- spółdzielczego prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej (albo udziału w takim domu).
Czym jest i kto może skorzystać z ulgi podatkowej po sprzedaży mieszkania?
Kto może skorzystać z ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn?
Ulga mieszkaniowa sprawia, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości określonej powierzchni budynku lub lokalu do łącznej wysokości nieprzekraczającej 110 m2 powierzchni użytkowej. Jak już wspomniałam, wysokość ulgi zależy od grupy podatkowej, w której znalazł się spadkobierca, ale o tym, czy będzie mógł w ogóle z niej skorzystać, decyduje szereg innych czynników.
Jakich? Kiedy przysługuje ulga mieszkaniowa? Mogą z niej skorzystać tylko osoby, które spełniają wszystkie następujące warunki:
- są obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej, jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej lub państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub też zamieszkują na terytorium RP, lub na terytorium wskazanego wyżej państwa,
- nie są właścicielami innego budynku lub lokalu mieszkalnego, który stanowi odrębną nieruchomość lub też będąc nim, przeniosą własność budynku lub lokalu na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego,
- nie przysługują im spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego lub wynikające z przydziału spółdzielni mieszkaniowej: prawo do domu jednorodzinnego, lub prawo do lokalu w małym domu mieszkalnym, a jeżeli tak jest, przekażą te prawa zstępnym lub spółdzielni, w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego,
- nie są najemcami lokalu lub budynku, a będąc nim, rozwiążą umowę najmu w terminie 6 miesięcy od dnia złożenia zeznania podatkowego albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego,
- będą zamieszkiwać (będąc zameldowanymi na pobyt stały) w nabytym lokalu lub budynku i nie dokonają jego zbycia przez okres minimum 5 lat:
- od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego – jeżeli w chwili złożenia zeznania lub zawarcia umowy darowizny nabywca mieszka i jest zameldowany na pobyt stały w nabytym lokalu, lub budynku,
- od dnia zamieszkania, potwierdzonego zameldowaniem na pobyt stały, w nabytym lokalu lub budynku – jeżeli nabywca zamieszka i dokona zameldowania na pobyt stały w ciągu roku od dnia złożenia zeznania podatkowego lub zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.
Ile wynosi ulga mieszkaniowa od spadku?
Określenie wysokości ulgi mieszkaniowej od spadku to problem, z którym często nie radzą sobie nawet organy podatkowe. Kluczową informacją do prawidłowego obliczenia ulgi, jest pojęcie o łącznej wysokości 110 m2. To oznacza, że niezależnie od ilości spadkobierców, określona powierzchnia nie może zostać zwiększona.
Dla przykładu, gdy lokal lub budynek nabywany jest przez jedną osobę, która spełnia wszystkie warunki określone w ustawie, wartość powierzchni jest odliczana od podstawy opodatkowania i przysługuje takiej osobie w całości.
W przypadku nabycia nieruchomości bądź części nieruchomości przez kilka osób ulga przysługuje proporcjonalnie do wielkości udziału. Gdy ten wynosi 1/3, wartość ulgi należy obliczyć, wyznaczając 1/3 ze 110 m2.
Ulga mieszkaniowa w podatku od spadków i darowizn – przykłady
Korzystając z ulgi mieszkaniowej od spadku, musisz pamiętać o tym, że niektóre warunki określone w ustawie należy spełniać przez dłuższy czas (np. warunek dotyczący zbycia). Niedopilnowanie którejkolwiek kwestii może skutkować utraceniem prawa do ulgi.
Przykład
Podatnik otrzymał w spadku od zmarłego szwagra w 2017 roku spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego o powierzchni 57 m2. Zostało przeprowadzone postępowanie sądowe, w którym sąd potwierdził nabycie spółdzielczego prawa do lokalu. Podatnik jeszcze w tym samym czasie zgłosił nabyty spadek do urzędu skarbowego, wypełniając formularz SD-3 oraz dołączył oświadczenie o spełnieniu wszystkich warunków do zastosowania ulgi. Urząd skarbowy w związku z tym ustalił podatek w kwocie 0 zł.
W międzyczasie podatnik wyremontował mieszkanie, a następnie w 2018 roku sprzedał je za kwotę 150 000 zł. Środki te przeznaczył na częściową spłatę kredytu hipotecznego, który zaciągnął na zakup nowego mieszkania. Taka sytuacja sprawiła, że stracił on prawo do ulgi.
Dlaczego? Niestety podatnik sprzedał nabyty w formie spadku lokal, w czasie krótszym niż 5 lat. Dodatkowo otrzymane środki przeznaczył na spłatę kredytu. Zgodnie z art. 16 ust. 7 pkt 2 Ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatnik może przeznaczyć środki uzyskane ze sprzedaży na nabycie innej nieruchomości w ciągu 2 lat od dnia zbycia, ale nie może wydatkować ich na spłatę zobowiązania. W związku z tym, że podatnik nie spełnił żadnego z tych warunków, stracił on prawo do ulgi.
Jak skorzystać z ulgi mieszkaniowej w podatku od spadku i darowizn?
Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przyjęcia spadku. Chęć skorzystania z ulgi mieszkaniowej należy zgłosić właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie miesiąca od dnia powstania tego obowiązku. W jaki sposób to zrobić?
Należy pobrać i wypełnić odpowiedni druk (DS-3) dołączając do niego oświadczenie w sprawie ulgi mieszkaniowej podatku od spadków i darowizn z art. 16 ustawy. W dokumencie tym należy zaznaczyć, że spełnia się wszystkie warunki potrzebne do możliwości skorzystania z ulgi. Do zeznania podatkowego, dołącza się też inne dokumenty, które będą miały wpływ na określenie podstawy opodatkowania.
Darowizna mieszkania – co musisz wiedzieć o przepisaniu mieszkania lub domu z kredytem?
Utrata ulgi mieszkaniowej w podatku od spadków i darowizn – co warto wiedzieć?
Chociaż niejednokrotnie wspominałam o tym, że każdy, kto chce zachować prawo do ulgi, musi przestrzegać wszystkich warunków ustawy, to jednak okazuje się, że prawodawca przewidział w pewnych przypadkach niewielkie odstępstwa.
Możliwe jest bowiem zbycie nieruchomości mieszkalnej lub udziału w okresie krótszym niż 5 lat jedynie w dwóch przypadkach:
- zbycie na rzecz innego ze spadkobierców lub obdarowanych,
- sprzedaż uzasadniona koniecznością zmiany warunków lub miejsca zamieszkania oraz przeznaczenia środków uzyskanych z tej transakcji na nabycie innego mieszkania, budynku lub udziału pod warunkiem, że sprzedaż nastąpiła w okresie dwóch lat od dnia zbycia.
Polecamy także nasz artykuł: Koszty notarialne 2023 – kto ponosi koszty notarialne przy zakupie/sprzedaży mieszkania?
