Darowizna od rodziców. Czy wymaga zapłaty podatku?

Uzyskałeś darowiznę od rodziców i chcesz ją wykorzystać jako wkład własny na kredyt hipoteczny albo dołożyć ją do pieniędzy, z których sfinansujesz zakup samochodu? Możesz dowolnie nią dysponować, pamiętaj jednak o kwestiach podatkowych. W naszym artykule piszemy o takich sprawach, jak:

• Grupy podatkowe obowiązujące w przypadku otrzymania darowizny od rodziców. Najbliższa rodzina, w tym rodzice, znajdują się w tak zwanej zerowej grupie.
• Darowizna od rodziców zawsze powinna zostać zgłoszona do urzędu skarbowego – masz na to 6 miesięcy od daty jej otrzymania.
• Kwota wolna od podatku w przypadku darowizny od rodziców jest nieograniczona. Możesz dostać od mamy czy taty dowolną kwotę i przy zgłoszeniu jej do US nie zapłacisz podatku.
• Nie zapłacisz podatku od darowizny rodziców dla dziecka, jeśli ją zgłosisz.

Darowizna od rodziców – jakie są grupy podatkowe?

Każda darowizna podlega opodatkowaniu podatkiem od spadku i darowizn. W niektórych grupach podatkowych przewidziane zostały jednak pewne zwolnienia. Czy darowizna od rodziców jest opodatkowana?

Jaki podatek od darowizny od rodziców zapłacisz? Niekoniecznie będzie on zastosowany. Na zwolnienie mogą liczyć między innymi właśnie dzieci, które otrzymały darowiznę od swoich rodziców, jednak pod pewnymi warunkami.

Kluczowe jest, w jakiej grupie podatkowej znajduje się dana osoba. W zależności od tego określone zostały bowiem kwoty wolne od podatku. Jeżeli wartość darowizny ich nie przekroczy, to obdarowany nie musi płacić daniny. W przeciwnym wypadku jest ona obowiązkowa.

W ramach podatku od spadków i darowizn wyróżnia się trzy grupy podatkowe oraz właściwe dla nich kwoty wolne od podatku. Od 1 lipca 2023 roku stawki te się zmieniły. Sprawdź zatem, jak wygląda kwestia podatku od darowizny od obojga rodziców czy darowizny od jednego rodzica od minionego roku.

Co zalicza się do darowizny od rodziców?

Jak już wspomnieliśmy, darowizna może dotyczyć zarówno rzeczy, jak i środków pieniężnych. Może więc być to darowizna pieniężna od rodziców wskazująca na konkretną kwotę, jaką rodzic przekazuje np. przelewem na rachunek swojego dziecka, ale także darowizna samochodu lub darowizna mieszkania czy domu.

Ta ostatnia wymaga zachowania formy aktu notarialnego dla ważności. Sprawdź, co właściwie zalicza się do darowizny od rodziców:

• Darowizna pieniężna od rodziców – jej przedmiotem są pieniądze, które można wydatkować w dowolny sposób, np. na zakup mieszkania czy na wkład własny wymagany przy kredycie hipotecznym. Choć obecnie można już zaciągnąć kredyt bez wkładu własnego, z gwarancją BGK, część młodych ludzi się na to nie decyduje i szuka alternatywy – darowizna od rodziców na mieszkanie czy nawet pożyczka od rodziny mogą nią być. Taką darowiznę można przekazać gotówką lub przelewem według ustaleń w umowie. Jeśli będzie to darowizna gotówki od rodziców, umowa darowizny wykonana zostanie z chwilą, gdy obdarowany wejdzie w posiadanie pieniędzy. W razie wyboru przelewu bankowego momentem wykonania darowizny jest zaksięgowanie pieniędzy na koncie bankowym. W formularzu przelewu, np. w tytule, trzeba wskazać, że jest to darowizna finansowa od rodziców. Jeśli nie, w urzędzie skarbowym trzeba będzie przedstawić pisemną umowę podpisaną przez obdarowanego i darczyńcę.
• Darowizna nieruchomości od rodziców – rodzice mogą przekazać dziecku mieszkanie lub dom, ale i ziemię. Wymaga to sporządzenia umowy darowizny w formie aktu notarialnego. Przy darowiźnie ziemi rolnej, działki budowlanej czy wybudowanej już nieruchomości mieszkalnej korzysta się z usług notariusza, co zwalnia podatników z obowiązku zgłaszania samodzielnie darowizny do urzędu skarbowego. Notariusz zrobi to w Twoim imieniu. Może także dokonać wpisów do księgi wieczystej nieruchomości lub nawet ją założyć, jeśli nieruchomość jej nie posiada.
• Darowizna samochodu od rodzica – darowizna ruchomości lub udziału w ruchomości także jest jak najbardziej możliwa. W tym przypadku formalności nie trzeba dopełniać u notariusza. Umowę darowizny auta można sporządzić samemu, nawet odręcznie. Ważne jest jednak, by znalazły się w niej konkretne zapisy, m.in. dane obdarowującego oraz obdarowywanego, przedmiot darowizny, wartość pojazdu, a także daty i stosowne oświadczenia.

Kiedy trzeba zgłosić darowiznę od rodziców?

Darowizny o wartości mniejszej lub równej 36 120 zł od jednej osoby z bliskiej rodziny nie trzeba nigdzie zgłaszać. Powyżej tej kwoty konieczne jest zgłoszenie. Jeśli więc masz darowiznę od rodziców w wysokości 50 tys. zł czy też otrzymałeś w ramach darowizny od rodziców 100 tys. zł, zgłoś to do US. Jak zgłosić darowiznę od rodziców?

Czas na dopełnienie niezbędnych formalności związanych ze zgłoszeniem darowizny od rodziców to 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego. Ważna jest jeszcze kwestia tego, kto dokonuje zgłoszenia. Powinien zrobić to obdarowany.

Obecnie można już to zrobić online przez Portal Podatkowy – po zalogowaniu się na konto podatnika i zweryfikowaniu tożsamości. A kiedy nie trzeba zgłaszać darowizny od rodziców do urzędu skarbowego?

Nie ma takiej konieczności, jeśli przekazywana jest ona w kwocie do 36 120 zł. Taka darowizna będzie też zwolniona z podatku. Przy wyższych kwotach lub wartościach darowizny obdarowany musi ją zgłosić fiskusowi.

Czym skutkuje niezgłoszona darowizna? Opodatkowaniem na zasadach ogólnych. W praktyce znaczy to tyle, że trzeba złożyć deklarację i zapłacić podatek. Może to wiązać się również z karą za niedotrzymanie obowiązku zgłoszeniowego – wszystko zależy od stanowiska przyjętego przez urząd skarbowy.

Jak rozliczyć darowiznę od rodziców w 2024 roku?

Darowizna od rodziców daje realną korzyść, jednak otrzymanych kwot czy majątku nie uznaje się za przychód, a tylko on wykazywany jest w deklaracji rocznej PIT. Zatem jak dokonać rozliczenia darowizny od rodziców?

Jaki PIT obowiązuje w przypadku darowizny od rodziców? Choć nie ma konieczności wykazywania darowizny w deklaracji rocznej PIT, to powinna zostać ujawniona w specjalnie do tego przeznaczonej deklaracji podatkowej – SD-Z2.

Kwestie związane z rozliczeniem darowizny pokażmy na przykładzie:

Pan Piotr otrzymał w 2023 roku 12 tys. zł kwoty darowizny od rodziców, które spożytkował na remont mieszkania zamiast brać kredyt na remont domu. Nie zgłosił jej do urzędu skarbowego i nie musiał tego uczynić, ponieważ ta suma mieści się we wskazanym limicie darowizny nieopodatkowanej.

Pani Marzena otrzymała 1 grudnia 2022 roku od rodziców darowiznę w kwocie 200 tys. zł, którą wykorzystała jako wkład własny na kredyt na mieszkanie. Nie zgłosiła jej w ciągu 6 miesięcy od otrzymania do US na formularzu SD-Z2. Z dniem 1 czerwca 2023 roku przekroczyła termin przeznaczony na zgłoszenie darowizny pieniędzy od rodziców. Dlatego w świetle prawa musi zapłacić podatek od darowizny w pełnej wysokości. Ile wynosi podatek od darowizny 200 tys. zł? Ponieważ podstawą obliczenia jest kwota ponad 23 665 zł, podatek wyniesie 946,60 zł plus 7 proc. nadwyżki ponad 23 665 zł, czyli 12 343,45 zł. W sumie będzie to podatek w wysokości 13 290,05 zł.

Warto podkreślić też, że jeśli fakt otrzymania darowizny w przypadku pani Marzeny zostanie ujawniony w wyniku kontroli podatkowej, stawka podatku należnego fiskusowi wyniesie do 20 proc. wartości nabytego majątku.

Darowizna od rodziców a PIT

Osoby, które otrzymały pieniądze, dom, mieszkanie, samochód czy inne ruchomości od rodziców w formie darowizny, mogą się zastanawiać, czy trzeba ją wykazać w PIT. Nie ma takiego obowiązku. Nie jest ona bowiem źródłem przychodu.

Czy darowizna od rodziców to dochód? Też nie. Stanowi środki czy ruchomości, które trzeba jedynie wykazać w osobnej deklaracji SD-Z2.

Jej brak w ciągu 6 miesięcy od dnia uzyskania darowizny powoduje, że będziesz musiał zapłacić podatek od darowizny od rodzica plus możliwie, że fiskus naliczy Ci opłaty karne za niezgłoszenie jej do US.

Jakie mogą być konsekwencje niezgłoszonej darowizny od rodziców?

Wiesz już, kiedy zgłosić darowiznę od rodziców. Masz na to pół roku, ale co stanie się, jeśli SD-Z2, czyli deklaracja darowizny od rodziców (i od innych darczyńców), nie trafi do urzędu skarbowego w tym czasie? Niezgłoszona darowizna od rodziców powoduje, że narażasz się na przykre konsekwencje finansowe.

Nie ma znaczenia, że w świetle prawa przysługuje Ci zwolnienie z podatku od takiej darowizny. Niezgłoszenie powoduje, że wytyczone zostanie postępowanie i zostaniesz obarczony karą zapłaty podatku według opodatkowania dla I grupy podatkowej.

Jeśli zdarzy się, że niezgłoszona darowizna od rodziców zostanie ujawniona dopiero w wyniku prowadzenia czynności sprawdzających, postępowania podatkowego lub kontroli podatkowej, to urząd skarbowy może nałożyć na Ciebie dodatkową sankcję w formie podwyższonej stawki podatku od niezgłoszonej darowizny w wysokości 20 proc.

Darowizna od rodziców dla firmy – czy to możliwe?

Jak najbardziej możliwe jest uzyskanie darowizny od rodziców i wykorzystanie jej w działalności gospodarczej. Jeśli przedsiębiorca otrzyma od członka najbliższej rodziny, np. od rodzica, taką darowiznę, powinien jednak sporządzić dokument, na mocy którego włączy środek trwały czy inny składnik majątku do odpowiedniej ewidencji prowadzonej na gruncie swojej działalności gospodarczej.

Nie musi on wykazywać przychodu z tytułu otrzymania darowizny i nie zapłaci podatku dochodowego, ponieważ świadczenia te podlegają podatkowi od spadków i darowizn, a po zgłoszeniu darowizny można uniknąć jej opodatkowania. Otrzymany przedmiot czy kwotę pieniędzy przedsiębiorca może przekazać na cele działalności gospodarczej.

Jeśli będzie to ruchomość, stanie się ona środkiem trwałym. W związku z nowelizacją ustawy o PIT z 19 lipca 2018 roku odpisy amortyzacyjne od środków trwałych otrzymanych w darowiźnie wprowadzonych do majątku firmowego tylko w ściśle określonych przypadkach mogą być uznane za koszt podatkowy.

Art. 23 ust. 1 pkt 45a lit. a ustawy o PIT stanowi, że nie uważa się za koszt uzyskania przychodów odpisów amortyzacyjnych od wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych nabytych nieodpłatnie, z wyjątkiem nabytych w drodze spadku, jeśli nabycie to korzysta ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.