Co oznacza i na czym polega umorzenie postępowania egzekucyjnego?

Czym jest umorzenie postępowania egzekucyjnego?

Komornik może zapukać do Twoich drzwi, gdy np. zaciągniesz kredyt gotówkowy i zaprzestaniesz spłaty rat, albo gdy od dłuższego czasu zalegasz z regulowaniem czynszu, a zniecierpliwiony wierzyciel pójdzie do sądu i zdobędzie tytuł egzekucyjny. Egzekucja komornicza to nic przyjemnego dla dłużnika, dlatego warto wiedzieć, że istnieje coś takiego jak umorzenie postępowania egzekucyjnego. Co oznacza ten termin?

Najprościej mówiąc, umorzenie egzekucji jest procedurą, która kończy działania komornika. Dochodzi do niej w momencie, gdy nie ma możliwości zaspokojenia wierzyciela, czyli odzyskania długu. Postępowanie egzekucyjne może być umorzone w części lub w całości.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego opisane jest w art. 824 kpc. Przepis ten dokładnie precyzuje, kiedy może dojść do takiego umorzenia.

Kiedy można umorzyć postępowanie egzekucyjne?

Umorzenie egzekucji może nastąpić w kilku sytuacjach:

• z mocy prawa – gdy postępowanie nie może być prowadzone ze względu na przepisy np. jeśli tytuł wykonawczy zostanie pozbawiony klauzuli wykonalności,
• ze względów ekonomicznych – gdy majątek dłużnika nie pozwala odzyskać sumy pokrywającej choćby koszty egzekucyjne,
• wskutek urzędowej decyzji komornika – gdy np. wierzyciel nie wpłacił zaliczki na poczet kosztów egzekucyjnych,
• wskutek decyzji wierzyciela.

Od 2019 r. obowiązują przepisy, które dają więcej możliwości umorzenia postępowania przez samego komornika, a więc z urzędu. Wniosek o umorzenie egzekucji może złożyć także wierzyciel lub dłużnik.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela

O umorzenie postępowania egzekucyjnego może wnioskować sam wierzyciel. Najczęściej decyduje się on na taki krok w momencie, gdy zawrze z dłużnikiem ugodę w sprawie spłaty należności lub po prostu otrzyma od niego pieniądze już po wszczęciu działań komornika. 

Warto tutaj pamiętać, że wierzyciel, który zdecyduje się złożyć wniosek o umorzenie postępowania, może być obciążony dodatkowymi opłatami komorniczymi. Szerzej na temat kosztów umorzenia egzekucji napiszemy w dalszej części tekstu.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek dłużnika

Na początku wyjaśnijmy, czy dłużnik może złożyć wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego. Otóż możliwe jest to głównie w dwóch sytuacjach:

• gdy sąd II instancji potwierdzi pozbawienia klauzuli wykonalności tytułu wykonawczego,
• jeśli egzekucja została wszczęta pomimo braku tytułu wykonawczego.

W praktyce więc chodzi o sytuacje, w których istnieją przeszkody prawne do dalszego prowadzenia postępowania.

Aby prawidłowo sformułować wniosek dłużnika o umorzenie postępowania egzekucyjnego, wzór takiego pisma warto pobrać z internetu. Należy w nim bowiem dość dobrze uzasadnić swoje żądanie umorzenia egzekucji, a także dołączyć stosowne dokumenty.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego z urzędu skarbowego

Egzekucja długu może być prowadzona także przez organy administracji publicznej np. przez urząd skarbowy z tytułu zaległych podatków. Zasady takiej egzekucji reguluje odrębna ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji z dnia 17 czerwca 1966 r. Art. 59 tego aktu prawnego wyszczególnia dokładnie sytuacje, w których może nastąpić umorzenie postępowania egzekucyjnego w administracji. Do najważniejszych z nich należą:

• w przypadku niedopuszczalności egzekucji administracyjnej,
• na wniosek wierzyciela,
• gdy nie ma możliwości wyegzekwowania należności z powodu braku majątku dłużnika.

Wnioskowanie o umorzenie postępowania egzekucyjnego do urzędu skarbowego nie jest łatwe z pozycji dłużnika. Może on bowiem jedynie zgłosić zarzuty w sprawie egzekucji lub złożyć skargę na czynności komornika. Takie działania mogą spowodować głównie wstrzymanie postępowania egzekucyjnego w administracji.

Wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego - co powinien zawierać?

Jeśli nie wiesz, jak napisać wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego, wzór pisma możesz pobrać z internetu. W sieci znaleźć można różne jego warianty np. pisma dotyczące umorzenia egzekucji alimentów i w administracji, czy też przykładowy wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego i obciążenie kosztami wierzyciela.

Bardzo ważne jest w takim piśmie prawidłowe oznaczenie sprawy (warto podać sygnaturę), podanie danych wierzyciela i dłużnika, a także dokładne uzasadnienie wniosku. Jeśli to konieczne, należy także dołączyć do pisma stosowne dokumenty np. ugodę zawartą z dłużnikiem.

Jakie są skutki umorzenia postępowania egzekucyjnego?

Skutkiem umorzenia postępowania egzekucyjnego jest:

• wstrzymanie dalszych czynności komorniczych,
• uchylenie dotychczas dokonanych czynności egzekucyjnych np. zwolnienie zajętych ruchomości lub nieruchomości.

Należy pamiętać, że umorzenie egzekucji nie jest równoznaczne z umorzeniem długu. Oznacza ono jedynie zamknięcie postępowania przez komornika. Wierzyciel będzie mógł zatem wciąż domagać się spłaty zobowiązania, a także ponownie zwrócić się o pomoc do komornika.

Jakie są koszty umorzenia postępowania egzekucyjnego?

Od 1 stycznia 2019 roku obowiązują przepisy, które przewidują dodatkowe koszty komornicze z tytułu umorzenia postępowania. W zależności od sytuacji ponosi je wierzyciel albo dłużnik.

Jeśli chodzi o umorzenie postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela – koszty komornicze ponosi:

• wierzyciel w wysokości 5% kwoty pozostałej do wyegzekwowania (nie mniej niż 200 zł i nie więcej niż 50 tys. zł),
• wierzyciel w wysokości 100 zł, jeśli wniosek o umorzenie złoży przed dniem doręczenia dłużnikowi zawiadomienia o wszczęciu egzekucji,
• dłużnik, jeśli wniosek o umorzenie złoży wierzyciel z powodu uregulowania zobowiązania przez dłużnika lub zawarcia z nim porozumienia – wówczas dłużnik musi zapłacić komornikowi 5 lub 10% długu pozostałego do wyegzekwowania (w zależności kiedy nastąpiła spłata lub ugoda).

Z kolei gdy umorzenie postępowania egzekucyjnego nastąpi z mocy prawa - koszty egzekucyjne ponosi wierzyciel w wysokości 150 zł.

Powyższe opłaty od wierzyciela nie będą pobrane, jeśli jest nim osoba fizyczna dochodząca swoich praw pracowniczych lub podmiot niezajmujący się działalnością finansową i windykacyjną. Zwolnienie z opłat dotyczy wyłącznie sytuacji gdy egzekucja była wszczęta w ciągu 2 lat od dnia powstania tytułu wykonawczego.

Komornik umorzył postępowanie egzekucyjne – co dalej?

Wiele osób zadaje sobie pytanie: skoro nastąpiło umorzenie postępowania egzekucyjnego przez komornika, co dalej będzie się działo z długiem?

Zacznijmy od tego, że komornik najpierw musi wydać postanowienie o umorzeniu postępowania, w którym powinien podać:

• konkretną podstawę prawną, w oparciu o którą dokonał umorzenia,
• uzasadnienie swojej decyzji,
• rozliczenie kosztów egzekucyjnych.

Jeśli któraś ze stron (zazwyczaj jest to wierzyciel) nie jest zadowolona z takiego postanowienia, może złożyć zażalenie – ma na to 7 dni od otrzymania postanowienia.

W przypadku, gdy sytuacja dotyczy postanowienia komornika o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności, dłużnik musi mieć świadomość, że wierzyciel może za jakiś czas złożyć wniosek o ponowne wszczęcie postępowania.

Czym różni się umorzenie postępowania egzekucyjnego od zawieszenia?

Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego to dwie różne procedury, które często są mylone. W obu przypadkach dochodzi do zaprzestania czynności komorniczych. Jednak w przypadku umorzenia następuje całkowite zakończenie postępowania egzekucyjnego, a więc także uchylenia już dokonanych czynności np. zwolnienia z zajęcia składników majątku dłużnika.

Zawieszenie egzekucji jest jedynie przerwaniem czynności, gdy jakieś okoliczności nie pozwalają na ich kontynuowanie, ale istnieje możliwość usunięcia takich przeszkód. Właśnie dlatego wskutek zawieszenia dokonane już czynności egzekucyjne pozostają w mocy.

Umorzenie postępowania egzekucyjnego a przedawnienie – różnice

Umorzenie postępowania egzekucyjnego a przedawnienie to kolejna ważna kwestia, o której warto wspomnieć.

Przedawnienie długu oznacza brak możliwości jego dochodzenia na drodze prawnej, a więc skierowania sprawy do sądu i potem do komornika.

Już wydane tytuły wykonawcze mogą także ulec przedawnieniu - w ciągu 6 lat, jeśli chodzi o należność główną, lub w ciągu 3 lat w przypadku odsetek. Skierowanie sprawy do komornika przerywa jednak bieg przedawnienia. Dlatego też po umorzeniu postępowania w interesie wierzyciela jest ponowne złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji przed upływem kolejnych 3 lub 6 lat, aby uniknąć przedawnienia należności.

Śmierć dłużnika a umorzenie postępowania egzekucyjnego – co w takim przypadku?

Wbrew pozorom śmierć dłużnika nie jest powodem do automatycznego umorzenia postępowania egzekucyjnego. W takim przypadku komornik sądowy zawiesza postępowanie z urzędu do czasu ustalenia kręgu spadkobierców (leży to w gestii wierzyciela).

Jeżeli znajdą się spadkobiercy, komornik będzie od nich dochodził spłaty roszczenia. Jeśli natomiast odrzucą spadek, postępowanie egzekucyjne będzie musiało zostać umorzone.

Ponowne wszczęcie egzekucji po umorzeniu – co warto wiedzieć?

Umorzenie komornicze nie kończy możliwości wierzyciela odzyskania swojej należności. Może on ponownie wnieść o wszczęcie postępowania egzekucyjnego w dowolnym momencie.

Najczęściej powodem umorzenia jest brak majątku dłużnika. Warto więc najpierw przekonać się, że taki majątek się pojawił np. dłużnik zaczął pracować, albo istnieje domniemanie, że wszedł w posiadanie jakieś ruchomości lub nieruchomości.

Dobrym sposobem na znalezienie majątku dłużnika jest złożenie wniosku o jego wyjawienie do sądu. Posiadanie takich pewnych informacji daje wierzycielowi mocne podstawy do ponownego skorzystania ze wsparcia komornika.