Jak wykupić mieszkanie zakładowe?

Zakup domu czy mieszkania to droga inwestycja, która pochłania dużą część środków. Na szczęście sposobem na jej sfinansowanie może być kredyt hipoteczny. Nawet w przypadku wykupu mieszkań komunalnych czy zakładowych, ponieważ większość banków chętnie pożyczka środki również na ten cel. 

Czym jest mieszkanie zakładowe?

Chociaż mieszkania służbowe cieszyły się największą popularnością w czasach głębokiego PRL-u, wciąż możemy spotkać się z sytuacjami, w których pracownicy danych przedsiębiorstw korzystają z zakładowych mieszkań. Czym charakteryzują się takie lokale?

Są to mieszkania, które zostały zbudowane przez państwowe zakłady pracy, spółki i przedsiębiorstwa, a następnie oddane w najem pracownikom. Aktualnie w Polsce znajduje się mniej niż 100 tys. takich lokali, z których korzystają przede wszystkim górnicy, leśnicy, kolejarze czy wojskowi.

Pod koniec lat 90. większość mieszkań zakładowych stała się mieszkaniami komunalnymi w wyniku przeprowadzonej prywatyzacji.

Czy możliwe jest wykupienie mieszkania zakładowego?

Wykup mieszkania zakładowego jest jak najbardziej możliwy i zgodny z przepisami. Mieszkania zakładowe oraz sposób ich zbywania reguluje ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością Skarbu Państwa. Ustawa o wykupie mieszkań zakładowych była od tego czasu dwukrotnie nowelizowana.

Co wiemy o wykupie mieszkań zakładowych w 2023 roku? O możliwości wykupu mieszkania służbowego decyduje zakład pracy, który jest właścicielem nieruchomości. Jednak w przypadku braku zawiadomienia ze strony pracodawcy, najemcy sami mogą wyrazić chęć wykupu, składając podanie uzupełnione o stosowne dokumenty.

Kto może wykupić mieszkanie zakładowe?

Zgodnie z wyżej wspomnianą ustawą, do wykupu mieszkania zakładowego mają w pierwszej kolejności prawo:

• najemcy, którzy posiadają umowę na czas nieokreślony,
• pracownicy lub byli pracownicy przedsiębiorstwa, które jest właścicielem nieruchomości,
• osoby bliskie dla pracownika, w sytuacji, gdy on sam nie zdążył samodzielnie wykupić mieszkania.

W niektórych przypadkach wykup mieszkania odbywa się z użyciem tzw. bonifikaty. Wykup mieszkania kolejowego z rabatem przysługuje jedynie najemcom mieszkań oraz po ich śmierci - małżonkom, zstępnym, wstępnym, rodzeństwu, przysposabiającym albo przysposobionym oraz osobie, która pozostawała we wspólnym pożyciu z najemcą.

Bonifikata może wynosić 6% za każdy rok pracy najemcy oraz 3% za każdy rok najmu sprzedawanego mieszkania. Łączna bonifikata obniża cenę lokalu, dzięki czemu najemca może kupić go na preferencyjnych warunkach. Taką zasadę stosuje, chociażby PKP, wojsko czy Poczta Polska.

Ile może wynosić maksymalny upust? Zgodnie z ustawą łączna bonifikata przy wykupie mieszkania zakładowego nie może wynosić więcej niż 95% rynkowej wartości lokalu. A to oznacza, że taka transakcja nigdy nie może być darmowa.

Jak wygląda sytuacja mieszkań będących własnością armii? O tym, kto może wykupić mieszkanie wojskowe stanowi ustawa z 10 lipca 2015 r. o Agencji Mienia Wojskowego. Zgodnie z prawem wojsko nie może sprzedać kwater oddanych do użytku po 2004 roku, chyba że zgodę na taką sprzedaż wyrazi minister obrony narodowej. Nieco inaczej wygląda też stawki bonifikaty, które wynoszą:

• 95% - w przypadku gdy najemcą jest:
  • żołnierz służby stałej z prawem do emerytury wojskowej,
  • żołnierz pobierający emeryturę wojskową,
  • żołnierz zwolniony ze służby z powodu likwidacji jednostki,
  • inwalida uprawniony do pobierania renty wojskowej
  • członkowie rodzin żyjących wspólnie z najemcą w chwili jego śmierci;
• 90% - w przypadku wszystkich pozostałych najemców z tytułem prawnym do mieszkania wojskowego (głównie są to żołnierze w służbie czynnej).

Warunki wykupienia mieszkania zakładowego

Listę warunków, które musi spełnić osoba zainteresowana wykupem mieszkania zakładowego najczęściej określa przedsiębiorstwo będące właścicielem nieruchomości. Te najczęściej dotyczą stażu pracy.

Dla przykładu przedstawiamy warunki, które musi spełnić pracownik Polskich Kolei Państwowych, który chce skorzystać z prawa do pierwokupu:

• musi być obecnym lub byłym pracownikiem spółek utworzonych z zakładów, lub jednostek organizacyjnych wydzielonych z PKP po 1 lipca 1991 r.;
• musi być obecnym lub byłym pracownicy przedsiębiorstw, które razem z PKP brały udział w budowie budynku, w którym znajduje się wykupowane mieszkanie;
• musi być obecnym lub byłym pracownikiem przedsiębiorstw państwowych i jednostek organizacyjnych, wykonujący zadania na rzecz PKP SA lub PKP.

Jak wykupić mieszkanie zakładowe?

Wynajmujesz nieruchomość należącą do Twojego pracodawcy i zastanawiasz się jak wykupić mieszkanie służbowe? Jeśli nie dostałeś informacji od firmy o sprzedaży lokalu, możesz samodzielnie wyrazić taką chęć i zgłosić swoją kandydaturę. Wystarczy, że złożysz odpowiedni wniosek wraz z potrzebnymi dokumentami:

• kopią dowodu osobistego,
• zaświadczeniem o zameldowaniu,
• kopią umowy najmu lub administracyjnej decyzji dotyczącej przydziału mieszkania pracowniczego,
• odpisem aktu zgonu – jeśli jesteś bliską osobą pracownika zakładu pracy, który był najemcą tego mieszkania,
• aktem małżeństwa – jeśli jesteś współmałżonkiem pracownika zakładu pracy, który był najemcą tego mieszkania.

Odpowiedź powinieneś otrzymać w przeciągu 30 dni. Przedsiębiorstwo może wydać decyzję pozytywną lub negatywną wraz z uzasadnieniem.

Wniosek o wykupienie mieszkania zakładowego

Jak napisać wniosek o wykup mieszkania kolejowego, wojskowego czy tego należącego do Poczty Polskiej? Wzór możesz znaleźć w internecie lub u pracodawcy. Możesz też samodzielnie stworzyć takie pismo, tylko pamiętaj, aby zawierało wszystkie potrzebne informacje, takie jak:

• dane wnioskodawcy,
• dane organu, do którego składasz wniosek,
• dokładny adres najmowanego mieszkania,
• powierzchnia mieszkania,
• oraz dokładny czas najmu.

Do dokumentu możesz również dołączyć umowę najmu oraz zaświadczenie o zameldowaniu.

Dodatkowe ulgi przy wykupie mieszkania zakładowego

O tym ile kosztuje wykup mieszkania zakładowego nierzadko decyduje wartość ulgi, czyli bonifikaty. Jej wysokość możesz samodzielnie policzyć.

Jeśli założymy, że pracujesz w danej firmie 10 lat, a mieszkanie zakładowe wynajmujesz od 5 to możesz skorzystać z bonifikaty w wysokości 75%.

A co w przypadku gdy małżeństwo ma dzieci, które są jeszcze nieletnie? Wtedy lokal mieszkalny przysługuje obojgu małżonkom, z tym że żołnierz otrzyma lokal, którego metraż uzależniony jest od jego stanowiska i liczby osób na utrzymaniu, a były małżonek, sprawujący opiekę nad dziećmi, otrzyma mieszkanie jedynie na czas określony. 

Inną, kłopotliwą sytuacją jest emerytura pracownika. Umowa najmu mieszkania zakładowego jest ograniczona czasowo, co oznacza, że pracownik, który nabrał prawa emerytalne, będzie miał gwarancję dożywotniego zamieszkiwania lokalu. Właściciel nieruchomości, czyli w tym wypadku zakład pracy, może wypowiedzieć umowę zgodnie z okresem wypowiedzenia.