Czym jest wskaźnik SARON i jak wpływa na walutowe kredyty hipoteczne?

W przypadku zaciągania kredytów hipotecznych w walutach obcych zastosowanie przy wyliczaniu wysokości ich oprocentowania przez wiele lat miała stawka LIBOR. Kontrowersje i afery dotyczące niejasnego mechanizmu jej określania oraz doniesienia o sterowaniu jego wysokością spowodowały jednak, że organy europejskie zdecydowały się na jego wycofanie. Ostatecznie wskaźnik LIBOR został zastąpiony przez SARON. Zobacz, jak jest on wyliczany, na jakiej podstawie i co się właściwie zmieniło dla klientów mających kredyty walutowe lub planujących je zaciągnąć w najbliższej przyszłości z uwagi na zastąpienie LIBOR-u wskaźnikiem SARON.

Czym jest wskaźnik SARON i kiedy został wprowadzony?

5 marca 2021 roku Financial Conduct Authority (FCA) ogłosił, że zaprzestaje całkowicie opracowywania i publikowania wysokości niektórych wskaźników LIBOR. Z końcem 2021 roku przestały być prezentowane między innymi wskaźniki referencyjne:

• LIBOR CHF (wszystkie terminy),
• LIBOR EUR (wszystkie terminy),
• niektóre terminy LIBOR JPY (S/N, 1W, 2M, 12M),
• niektóre terminy LIBOR GBP (O/N, 1W, 2M, 12M).

Na mocy rozporządzenia wykonawczego opublikowanego przez Komisję Europejską od 1 stycznia 2022 roku stopa SARON zastąpiła skutecznie w każdej umowie i instrumencie finansowym na terenie Unii Europejskiej stopę CHF LIBOR. Skrót SARON pochodzi od nazwy Swiss Average Rate Overnight.

Publikacja rozporządzenia w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej spowodowała, że od 2022 roku oprocentowanie wszystkich kredytów denominowanych lub indeksowanych do franka szwajcarskiego, które miały wpisane w umowach stawki LIBOR CHF, liczone są na podstawie aktualnych wskaźników SARON.

SARON jest wskaźnikiem dotyczącym franka szwajcarskiego i kredytów udzielanych w tej właśnie walucie. Publikowany jest przez SIX Swiss Exchange Financial Information AG (SIX). W celu uniknięcia dużych wahań w wartości wskaźnika, które mogłyby ujemnie oddziaływać na kredytobiorców, w Rozporządzeniu Wykonawczym Komisja Europejska wprowadziła stały spread korygujący. Dodawany jest on do stawki SARON. Dla wskaźnika 1-miesięcznego SARON spread korygujący wynosi np. -0,0571 proc., a dla 3-miesięcznego – 0,0031 proc.

SARON jest wskaźnikiem zalecanym m.in. przez Narodowy Bank Szwajcarii jako następca wskaźników LIBOR CHF. Wpisany jest na listę wskaźników referencyjnych prowadzoną przez Europejski Urząd Giełd i Papierów Wartościowych (ESMA).

Ile wynosi aktualna stawka SARON 3M?

Od grudnia 2014 roku Szwajcarski Bank Narodowy konsekwentnie utrzymywał w kraju ujemne stopy procentowe, co miało przeciwdziałać nadmiernemu wzrostowi kursu franka szwajcarskiego, negatywnie oddziałującemu na eksport kraju. Aby jednak działać z wyprzedzeniem i zahamować rosnącą inflację w Szwajcarii, SNB zdecydował się na dwie podwyżki wysokości głównych stóp procentowych. 22 września 2022 roku po raz drugi w tym roku wzrosły stopy procentowe w Szwajcarii.

W czerwcu tego roku SNB podniósł stopy procentowe o 50 punktów bazowych, w wyniku czego główna stopa procentowa wzrosła do poziomu -0,25 proc. Natomiast we wrześniu stopy podniesiono o 75 punktów bazowych, przez co stopa referencyjna wynosi 0,50 proc. Wyższy kurs franka szwajcarskiego pozwala Szwajcarii na skuteczną walkę z inflacją, ale jest negatywną informacją dla kredytobiorców mających do spłaty kredyty we frankach szwajcarskich.

Jak w obliczu podwyżek głównych stóp procentowych Szwajcarii kształtuje się wysokość wskaźnika SARON 3M? Notowania pokazują, że przez sześć lat oscylowała ona wokół -0,7 proc., ale już po podwyżce stóp procentowych z czerwca 2022 roku dotarła do granicy -0,2 proc. W tabeli wskazaliśmy, jak kształtowały się notowania SARON 3M w ostatnich miesiącach.

Wszystko wskazuje na to, że wartość wskaźnika referencyjnego SARON 3M zmierza ku zeru.

Ile wynosi aktualna stawka SARON 6M?

Analogicznie wzrost stóp procentowych w Szwajcarii – o 50 punktów bazowych w czerwcu i o 75 punktów bazowych we wrześniu 2022 roku – spowodował zmianę w wysokości wskaźnika 6-miesięcznego SARON. Ile wynosi aktualnie SARON? Prognozy wskazują, że i on zmierza do coraz bliższych zeru poziomów, choć w mniejszym zakresie, niż jest to widoczne w przypadku wskaźnika kwartalnego SARON 3M. Zobacz w tabeli, ile wynosił SARON 6M jeszcze w styczniu 2022 roku, a ile w październiku. To o ponad połowę wyższy wskaźnik.

Czym różni się SARON od wskaźnika LIBOR?

LIBOR i SARON to dwa wskaźniki, które swego czasu odnosiły się do kredytów we frankach szwajcarskich. LIBOR jest dawnym wskaźnikiem, na podstawie którego obliczano oprocentowanie takich zobowiązań finansowych, SARON wszedł zaś na jego miejsce w 2022 roku.

Eksperci twierdzą, że zmiana jednego na drugi miała charakter jedynie kosmetyczny. W zależności od terminu obowiązywania LIBOR-u inny czynnik korekcyjny znalazł swoje zastosowanie przy zastępowaniu go wskaźnikiem SARON, jak w tabeli:

LIBOR a SARON – czy różni je jedynie nazwa? Niekoniecznie, bo tryb szacowania aktualnej wartości SARON z założenia jest wolny od ryzyka manipulacji, jakie ciążyło na wskaźnikach LIBOR.

Jak SARON, który wszedł na miejsce LIBOR-u, wpłynął na kredyty we frankach i na frankowiczów?

Frankowicze zastanawiali się przed zmianą LIBOR-u na SARON, jak i czy w ogóle zmieni to ich sytuację jako kredytobiorców. Okazało się, że nowy wskaźnik nie będzie wymagał od nich podejmowania żadnych dodatkowych czynności. Nie było też potrzebne podpisywanie aneksów do umów frankowych.

SARON płynnie, wręcz samoczynnie zastąpił LIBOR. Z drugiej strony frankowicze musieli zaakceptować fakt, że do zmiany wskaźnika LIBOR na SARON doszło z mocy prawa, a oni nic nie będą mogli z tym zrobić.

Co daje zmiana LIBOR na SARON w praktyce? Dla przeciętnego kredytobiorcy-frankowicza wprowadzenie wskaźnika SARON nie miało większego znaczenia. Ma to związek z tym, że w świetle orzecznictwa sądów powszechnych Sądu Najwyższego oraz Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej umowy powiązane z walutą helwecką są po prostu nieznaczne.

Żadnego znaczenia nie ma więc sposób, w jaki są one wykonywane. Ponadto różnice pomiędzy LIBOR-em a SARON-em są tak niewielkie, że nawet podwyżka rat w perspektywie czasu może być co najwyżej kilkuzłotowa.

SARON a rata kredytu. Czy zaszły jakieś zmiany?

W wyniku zamiany wskaźnika LIBOR na SARON rzeczywiście zakładano wprowadzenie zmian dotyczących wysokości raty kredytów we frankach szwajcarskich, ale nie z tytułu samej zamiany. W czerwcu i we wrześniu 2022 roku wzrosły stopy procentowe w Szwajcarii, a wraz z nimi zmieniła się wysokość popularnych wskaźników SARON 3M i 6M, dlatego kredytobiorcy muszą liczyć się ze wzrostem spłacanych rat. Natomiast w momencie, kiedy w styczniu 2022 roku następowała zamiana LIBOR na SARON, miała ona charakter jedynie kosmetyczny.

W pierwszym okresie odsetkowym, po 1 stycznia 2022 roku, okazało się, że stawka SARON i stawka LIBOR były do siebie podobne – eksperci podkreślali wówczas, że różnice pomiędzy obiema są nieznaczne. Ich wahania wpłynęły jednak na wysokość płaconych rat i odsetek.

Czy SARON jest korzystny dla banków?

Przy umowach kredytowych we franku szwajcarskim zmiana LIBOR-u na SARON nie wpłynęła znacząco na banki i była dla nich właściwie neutralna. Inaczej było natomiast, jeśli chodzi o umowy w walutach obcych, które dotyczą stawek LIBOR i nie zostały na mocy prawa zastąpione przez SARON.

Jeśli bank po zaproponowaniu klientowi aneksu do umowy kredytowej i mechanizmu zmiany wskaźnika LIBOR spotkał się z odmową, to świadczenie kredytobiorcy w postaci zapłaty odsetek na rzecz banku stawało się niemożliwe z powodu okoliczności, za które kredytobiorca nie ponosi odpowiedzialności. Zgodnie z art. 475 Kodeksu cywilnego taki stan rzeczy doprowadzić musiał do wygaśnięcia umowy kredytu z uwagi na tzw. następczą niemożliwość świadczenia.

Na podkreślenie zasługuje fakt, że zastąpienie wskaźnika LIBOR CHF wskaźnikiem SARON podyktowane było głównie tym, że SARON nie jest podatny na manipulacje ze strony banków. Ujawniono, że w przeszłości takie instytucje bezprawnie wpływały na wysokość LIBOR-u, a więc i na wysokość ostatecznych dochodów z tytułu spłaty przez klientów kredytów frankowych i kredytów w innych walutach obcych, do których odnosił się LIBOR.