Czym jest scoring bankowy i jak mogę na niego wpłynąć?

Rozpatrując wniosek o kredyt gotówkowy czy kredyt hipoteczny bank zwraca uwagę na scoring kredytowy. I choć osobie niezwiązanej ze światem finansów w pierwszej chwili może być trudno zrozumieć ten splot matematycznych wyliczeń, od którego decyzję kredytową uzależniają banki, to warto się nad nim pochylić, by dowiedzieć się, jak działa.

Pozyskaną wiedzę można wykorzystać do zwiększenia swoich szans na pozytywne rozpatrzenie wniosku kredytowego.

Co to jest scoring kredytowy?

Scoring kredytowy to ocena (w skali punktowej) wiarygodności w spłacie zobowiązania wnioskującego o kredyt oraz szacowanie prawdopodobieństwa spłaty na przestrzeni kolejnych 12 miesięcy. Coraz częściej banki i inne instytucje przyznające pożyczki oprócz weryfikacji zdolności kredytowej i sprawdzenia historii kredytowej do oceny klienta wykorzystują także scoring.

Czym jest scoring BIK? Ocena scoringowa wyrażana jest w punktach i określa ryzyko kredytowe potencjalnego kredytobiorcy względem innych osób, które spłaciły już swój kredyt. W praktyce wiarygodność kredytowa klienta opiera się na zestawieniu informacji o nim z informacjami o innych kredytobiorcach.

Im bardziej ich profile są do siebie zbliżone, tym lepsza ocena scoringowa i większa szansa na otrzymanie kredytu. Scoring kredytowy bywa mylony ze zdolnością kredytową, z którą ma niewiele wspólnego.

Zadaniem scoringu jest bowiem jedynie ocena prawdopodobieństwa tego, czy dana osoba spłaci swoje zobowiązanie. Wysoki wynik scoringu to informacja dla banku, że ryzyko braku spłaty kredytu w terminie jest stosunkowo niewielkie.

Jakie wyróżniamy rodzaje scoringu kredytowego?

Banki mogą stosować różne rodzaje scoringu w zależności od etapu współpracy z danych klientem. Wyróżnić możemy następujące rodzaje scoringu:

• scoring behawioralny – punkty wnioskodawcy przyznawane są na podstawie analizy jego dotychczasowej obsługi produktów finansowych (o ile w przeszłości zaciągnął kredyt lub pożyczkę),
• scoring aplikacyjny – punkty wnioskodawcy przyznawane są na podstawie jego danych osobistych i majątkowych, określanych w specjalnej karcie scoringowej, które po zsumowaniu stanowią miarę oceny ryzyka związanego z potencjalnym kredytobiorcą,
• scoring kredytowy – stosowany przez banki przy udzielaniu kredytów i przez niektóre firmy niefinansowe przy sprzedaży np. produktów na abonament,
• scoring fraudowy – proces przypisywania potencjalnemu klientowi (scoring aplikacyjny) lub istniejącemu klientowi (scoring behawioralny) prawdopodobieństwa popełnienia nadużycia, fałszerstwa lub celowego złamania umowy.

Czy wszystkie banki posługują się tym samym modelem scoringowym przy ocenie kredytobiorców?

Sporządzeniem modeli scoringowych zajmują się specjaliści z różnych dziedzin takich jak matematyka, statystyka czy psychologia.  Najbardziej zaawansowane modele uwzględniają nawet 20 zmiennych.

Obecnie banki do oceny swoich klientów wykorzystują specjalne programy komputerowe. Mając dostęp do danych o milionach klientów, program komputerowy automatycznie ocenia, czy dany klient jest wiarygodny, czy też nie.

Nie każda instytucja finansowa jest w stanie samodzielnie stworzyć model scoringowy, dlatego wiele korzysta z pomocy wyspecjalizowanych firm. Nie bez znaczenia jest także wewnętrzna polityka banku i czynniki brane pod uwagę przy ocenie wiarygodności finansowej klienta.

Choć zazwyczaj wszędzie uwzględniane są te same kryteria, to dla jednego kredytodawcy jeden czynnik może być ważniejszy niż inny. W praktyce zatem modele scoringowe brane pod uwagę przy ocenie kredytobiorców mogą, choć nieznacznie, różnić się od siebie.

Jakie czynniki mogą być brane pod uwagę przez banki przy ustalaniu scoringu kredytowego?

Terminowe spłacanie zobowiązań i opłacanie rachunków na czas może nie wystarczyć, aby scoring kredytowy był wysoki. Pod uwagę bowiem brany jest szereg innych czynników, w tym m.in.:

• wysokość miesięcznych dochodów,
• wykształcenie,
• wykonywany zawód,
• stabilne zatrudnienie,
• status mieszkaniowy,
• wiek,
• stan cywilny,
• liczba osób na utrzymaniu,
• ubezpieczenie na życie,
• stan rachunków w banku,
• korzystanie z kart płatniczych,
• referencje bankowe,
• posiadane zobowiązania,
• umowa z telefonią komórkową.

Widzisz zatem, że sporo jest kryteriów podlegających ocenie. Dlatego, nawet jeśli nie masz długów, może się okazać, że dla banku i tak jesteś klientem wysokiego ryzyka, przez co Twój scoring bankowy będzie niski. Wpływ na to może mieć np. brak stabilnego zatrudnienia, niski dochód i duża liczba osób na utrzymaniu.

Co może pozytywnie wpływać na wysoki scoring kredytowy?

Wartość scoringu kredytowego będzie wysoka, jeśli masz stabilną pracę (od dłuższego czasu pracujesz w jednej firmie), dużo zarabiasz i masz własne mieszkanie/dom. Na Twoją korzyść zadziała także:

• brak zobowiązań finansowych,
• brak osób na utrzymaniu,
• wyższe wykształcenie,
• deficytowy zawód,
• oszczędności na koncie.

Najlepiej postrzegani przez banki są więc rzetelni i rozważni klienci, którzy terminowo płacą rachunki i spłacają ewentualne zobowiązania oraz nie wpadają w spiralę zadłużenia. Oczywiście istnieją sposoby na podniesienie scoringu kredytowego i tym samym zwiększenie szans na otrzymanie kredytu.

Trzeba jednak pamiętać, że wartość scoringu nie zmieni się z dnia na dzień. Zmiana pracy, podniesienie dochodów czy zmiana sytuacji rodzinnej podniesie scoring, jednak trochę czasu minie, zanim zobaczysz efekt podjętych działań.

Co może mieć negatywny wpływ na scoring kredytowy?

Jeżeli w ostatnim czasie nie stroniłeś od kredytów i pożyczek, to tracisz wiarygodność z punktu widzenia banku. Jest to bowiem sygnał ostrzegawczy dla kredytodawcy, że masz kłopoty finansowe i terminowa spłata poprzednich zobowiązań sprawia Ci problem. Na obniżenie scoringu kredytowego dodatkowo wpływają:

• wcześniejsze problemy z terminowym regulowaniem zobowiązań,
• zaciąganie zbyt dużej ilości kredytów i pożyczek w stosunkowo krótkim czasie,
• zbyt duża ilość odrzuconych wniosków o kredyt.

Czy chwilówki lub pożyczki pozabankowe mogą mieć negatywne przełożenie na scoring bankowy?

Scoring bankowy a chwilówka – czy korzystanie z pożyczek krótkoterminowych obniża wartość scoringu? To pytanie trapi niejedną osobę, która myśli o kredycie. W praktyce wszystko zależy od sytuacji.

Aktualnie spłacana chwilówka ma znaczenie w kwestii scoringu. Jest to zobowiązanie, które musisz uregulować, zatem obniża jego wartość. Jeśli jednak w danym momencie nie masz żadnych pożyczek, a wszystkie wcześniej zaciągnięte spłaciłeś w terminie, nie powinno mieć to negatywnego wpływu na decyzję banku przy udzielaniu kredytu.

Warto pamiętać, że terminowo spłacane pożyczki i chwilówki budują dobrą historię kredytową, a co za tym idzie, wiarygodność. Zobowiązania pożyczkowe nie mają wpływu na ocenę punktową udostępnianą przez Biuro Informacji Kredytowej.

Jak sprawdzić scoring kredytowy?

Aby uniknąć sytuacji, gdy bank odrzuci Twój wniosek o kredyt, wcześniej samodzielnie sprawdź swoją ocenę scoringową. By upewnić się, że jest odpowiednio wysoka i szanse na kredyt masz spore, zamów specjalny raport Biura Informacji Kredytowej (BIK). Taki raport jest płatny i kosztuje 39 zł.

Możesz jednak zdecydować się na roczny pakiet raportów i systematycznie sprawdzać zmiany w punktacji oraz śledzić swoją historię kredytową. Za 12 raportów dostarczanych co miesiąc przez rok zapłacisz 99 zł. Raport BIK uwzględnia ocenę scoringu w przedziale punktowym od 1 do 100.

Swój wynik możesz porównać z przeciętnym scoringiem w BIK. Nie w każdym raporcie jednak znajdzie się liczbowa ocena scoringu. Dlaczego? Scoring BIK wyliczany jest na podstawie historii kredytowej. Jeśli zatem nigdy nie brałeś kredytu, scoring kredytowy z wiadomych przyczyn nie może zostać podany.

Sytuacja wygląda nieco inaczej w przypadku scoringu bankowego. Wtedy pod uwagę brane są kryteria takie jak stan cywilny, wykonywany zawód, miejsce zamieszkania czy wiek. Pamiętaj, że ocena scoringowa banku może być nieco inna niż ta podana przez raport BIK.

Czy wysoki scoring bankowy jest 100% gwarancją uzyskania kredytu?

Wszystko zależy od rodzaju kredytu, o jaki składany jest wniosek. Wymagania dotyczące wysokości oceny punktowej BIK-u dla klientów ubiegających się o kredyt gotówkowy są inne niż obowiązujące dla wnioskujących o wysokokwotowy kredyt hipoteczny.

Bez względu na rodzaj zobowiązania, wysoki scoring BIK-u jest niezbędny do tego, aby bank pozytywnie rozpatrzył wniosek klienta ubiegającego się o finansowanie. Mimo to nie daje gwarancji, że kredyt na pewno zostanie przyznany.

Czy niski scoring kredytowy przekreśla szansę na kredyt?

Wystarczy kilka opóźnień w spłacie bieżących rat kredytów czy pożyczek, by wskaźnik BIK-u został oceniony przez kredytodawcę negatywnie.

Niski scoring kredytowy i niezbyt dobra zdolność kredytową mogą skutecznie utrudnić, a w większości instytucji wręcz uniemożliwić zaciągnięcie kredytu. Kredyt z niskim scoringiem jest więc praktycznie niemożliwy.

Co zrobić, jeśli wniosek kredytowy został odrzucony po scoringu?

Gdy wniosek zostanie odrzucony po scoringu, wystosuj pisemną prośbę o uzasadnienie odmowy kredytu. Dzięki temu dowiesz się, dlaczego bank uznał Cię za niewiarygodnego. Kredytodawca ma bowiem obowiązek podać powód, który był bezpośrednią przyczyną odrzucenia wniosku o kredyt.

W przeciwnym razie masz prawo złożyć odwołanie i dochodzić swoich praw inną drogą. Znając powód negatywnej decyzji kredytowej, będziesz mógł spróbować go wyeliminować i po poprawie oceny scoringowej ponownie złożyć wniosek o kredyt, tym razem z pozytywnym skutkiem.

Jak poprawić swój scoring kredytowy?

Jako kredytobiorca masz wpływ na większość parametrów, które bierze pod uwagę bank przy ocenie scoringowej. Biorąc pod uwagę, że na dobry scoring kredytowy pracuje się miesiącami, jak nie latami, zacznij działać już dziś. Jak poprawić wiarygodność kredytową?

1. Unikaj chwilówek i szybkich pożyczek.
2. Zlikwiduj limity na koncie i karty kredytowe.
3. Nie składaj kilku wniosków o kredyt w różnych bankach w jednym czasie.
4. Spłacaj zobowiązania i opłacaj rachunki na czas.
5. Zbuduj historię kredytową.
6. Zadbaj o stabilne zatrudnienie.

Widzisz zatem, że wystarczy niewiele, aby stać się dla banku bardziej wiarygodnym.