Czy kredyt przepada po śmierci kredytobiorcy? Wyjaśniamy, jak przebiega spłata długu po śmierci

Czy śmierć kredytobiorcy powoduje, że umowa kredytowa ulega rozwiązaniu i wygaszeniu, a bank po prostu jest stratny? Zobacz w naszym artykule, jak mają się do siebie śmierć kredytobiorcy i spłata kredytu. Dowiesz się z niego:

1. O umorzeniu kredytu po śmierci kredytobiorcy – zdarza się to rzadko, a banki w pierwszej kolejności obowiązkiem spłaty długu obciążają współkredytobiorców lub spadkobierców zmarłego klienta.
2. Ubezpieczeniu na życie kredytobiorcy, które może umożliwić całkowitą spłatę długu wobec banku przez towarzystwo.
3. O zapisach w Kodeksie cywilnym, który jest aktem prawnym regulującym zasady wywiązywania się z zobowiązań pozostałych po bliskich zmarłych.

Czy śmierć kredytobiorcy powoduje umorzenie kredytu?

Błędem jest teoria mówiąca, że po śmierci kredytobiorcy umowa kredytowa, np. o kredyt gotówkowy, jest w całości umarzana. Dzieje się to niezwykle rzadko. Jeśli kredyt był zaciągnięty na dwie osoby lub więcej, to pozostały przy życiu kredytobiorca będzie musiał dalej spłacać zobowiązanie.

W przeciwnym wypadku umowa zostaje rozwiązana, a bank stawia w stan wymagalności całą kwotę zadłużenia. Następnie podejmuje kroki prawne, by odzyskać swoje należności. Jeśli spłacany był kredyt hipoteczny, a śmierć kredytobiorcy nastąpiła w okresie kredytowania, to wówczas możliwe jest skorzystanie z zabezpieczenia w postaci ubezpieczenia na życie kredytobiorcy.

Co dzieje się z kredytem w chwili śmierci kredytobiorcy?

Gdy kredytobiorca umiera w trakcie spłaty, wówczas pojawia się uzasadnione pytanie, kto będzie spłacać zobowiązanie po jego śmierci. To zależy od indywidualnej sytuacji i postanowień w umowie zawartej pomiędzy bankiem a kredytobiorcą. Można wymienić takie sytuacje jak:

• kredyt musi być w dalszym ciągu spłacany przez współkredytobiorcę (współkredytobiorców);
• kredyt zostanie spłacony z ubezpieczenia na życie kredytobiorcy, jeśli wykupił on je w formie zabezpieczenia spłaty zobowiązania;
• kredyt zostanie spłacony w całości przez spadkobierców zmarłego kredytobiorcy;
• kredyt zostanie spłacony przez żyranta (poręczyciela), jeśli został ustanowiony – jednak żyrant odpowiada za spłatę zobowiązania jedynie wówczas, gdy bank nie może z różnych przyczyn wyegzekwować jej od spadkobierców lub gdy spadek zostanie przez nich odrzucony.

Pod względem finansowym dla spadkobierców zmarłego kredytobiorcy najlepszą sytuacją jest, gdy kredyt był ubezpieczony od śmierci. Jeśli tak nie było, zobowiązanie wchodzi w skład masy spadkowej i podlega dziedziczeniu.

Przepisy regulujące spłatę kredytu po śmierci kredytobiorcy

Proces spłaty kredytu po śmierci kredytobiorcy regulują przepisy prawne znajdujące się w Kodeksie cywilnym, choć nie wprost. Osoby, które chcą dowiedzieć się więcej na ten temat, powinny zajrzeć do Dziennika Ustaw 1964 Nr 16 poz. 93.

Art. 922 § 1 stanowi, że wszystkie prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób. Dodatkowo w art. 931 §1 ustawodawca dodaje, że w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Wszyscy oni dziedziczą w częściach równych, ale część przypadająca małżonkowi nie powinna być mniejsza niż ¼ całości spadku. Chodzi tu o dziedziczenie ustawowe, które następuje, jeśli zmarły nie pozostawił po sobie testamentu.

Naliczanie odsetek po śmierci kredytobiorcy

Jak się okazuje pomiędzy śmiercią kredytobiorcy a odsetkami naliczanymi przez bank nie zachodzi żadna korelacja. Jak zatem wygląda kwestia naliczania odsetek po śmierci zobowiązanego do spłaty?

Bank ani ich nie umarza, ani tym bardziej nie wstrzymuje ich naliczania. Jeżeli jednak nie podejmie żadnych działań w celu egzekucji spłaty, to może dojść do przedawnienia kredytu, a także długu z tytułu niespłaconych odsetek.

W zależności od banku odsetki mogą, ale nie muszą, być naliczane. Tak naprawdę nie ma szczegółowych przepisów, które regulowałyby tę kwestię. Większość instytucji nie wstrzymuje się z naliczaniem odsetek, a jedynie czasami zawiesza ich naliczanie do momentu uprawomocnienia się postanowienia o nabyciu spadku.

Zawiadomienie banku o śmierci kredytobiorcy – czy jest wymagane?

W przypadku śmierci bliskiej osoby, która spłacała kredyt, nie jest takie oczywiste, że trzeba od razu o tym fakcie powiadomić bank. Umowa kredytowa jest dwustronna, a stronami są bank udzielający oraz kredytobiorca. Spadkobiercy nie są więc zaangażowani w umowę i nie mają z racji tego wobec banku żadnych obowiązków. Śmierć kredytobiorcy jest jednak istotna w kontekście dziedziczenia, w tym również długów. Dlatego najlepiej udać się z aktem zgonu do placówki, która udzieliła kredytu.

Należy jednak pamiętać, że na tej podstawie bank nie będzie mógł udzielić informacji na temat zadłużenia oraz warunków kredytu, ponieważ obowiązuje go tajemnica bankowa. Informacje takie może przekazać wyłącznie spadkobiercy kredytobiorcy albo do sądu, który będzie prowadził postępowanie spadkowe i zażąda takich danych. Jeśli spadkobiercy zgłoszą się do banku wraz z prawomocnym postanowieniem sądu o nabyciu spadku lub z notarialnym poświadczeniem dziedziczenia, to na tej podstawie otrzymają już informacje o zadłużeniu zmarłej osoby.

Spłata kredytu po śmierci kredytobiorcy – jakie mamy możliwości?

Niespłacony kredyt po śmierci zobowiązanego najczęściej staje się powodem do zmartwień dla bliskiej rodziny, zwłaszcza zaś współmałżonka i spadkobierców. Sytuacja ta wygląda nieco lepiej, gdy kredytobiorca zadbał zawczasu o ubezpieczenie kredytu.

Co jednak, gdy ubezpieczenie nie zostało wykupione? Spłata kredytu po śmierci kredytobiorców to obowiązek spadkobierców wskazanych w testamencie, o ile takowy istnieje. Gdy go nie ma, zastosowanie mają przepisy dotyczące dziedziczenia ustawowego, co w praktyce oznacza, że kredyt przypada w udziale najbliższej rodzinie.

Osoba zmarła była jedynym kredytobiorcą

Co dzieje się z kredytem, jeśli osoba zmarła była jedynym kredytobiorcą? W takim przypadku:

• Kredyt spłacony powinien być przez spadkobierców zmarłego – zgodnie z prawem spadkowym przechodzi on na spadkobierców. Wszystko dlatego, że Kodeks cywilny wskazuje, że z chwilą śmierci danej osoby na spadkobierców przechodzą nie tylko prawa, lecz także obowiązki zmarłego. Kredyt wejdzie więc w skład spadku jako dług spadkowy.
• Kredyt może być spłacony przez ubezpieczyciela – o ile kredytobiorca wykupił zabezpieczenie w postaci ubezpieczenia na życie. Wówczas bank skieruje roszczenie o spłatę wymaganej kwoty z tytułu kredytu do towarzystwa ubezpieczeniowego.
• Kredyt może być spłacony przez żyranta – nastąpi to jednak wyłącznie wtedy, gdy spadkobiercy odrzucą spadek lub nie będą w stanie spłacić długu.

Gdy kredyt był zaciągnięty ze współmałżonkiem

Kredyt a śmierć współmałżonka to skomplikowana kwestia. Jeżeli zmarły zaciągnął zobowiązanie za zgodą współmałżonki, to w sytuacji zaniechania spłaty bank może dochodzić egzekucji z całego majątku wspólnego małżonków.

Co istotne, mąż lub żona w świetle prawa znajdują się w pierwszej linii spadkowej, dlatego też wraz z dziećmi dziedziczą kredyt zmarłego. Oznacza to więc, że spłata zobowiązania hipotecznego po śmierci współmałżonka staje się ich obowiązkiem, nawet jeśli nie wiedzieli o nim. 

Co jednak z sytuacją, gdy zaciągnięty był wspólny kredyt hipoteczny, a śmierć małżonka nastąpiła w okresie spłaty? Kredyt po śmierci kredytobiorcy spłaca po prostu pozostały przy życiu współmałżonek. Nic nie zmienia się w tej kwestii, ponieważ od początku zarówno mąż, jak i żona byli zobowiązani do pokrycia kolejnych rat. Kredyt po śmierci męża spłaca żona, a po śmierci żony – mąż.

Gdy kredyt był zaciągnięty ze współkredytobiorcą

Kto dziedziczy kredyt hipoteczny? Na kogo przechodzi po śmierci współkredytobiorcy? Obowiązek dalszej spłaty spoczywa na pozostałym współkredytobiorcy oraz spadkobiercach zmarłego, którzy zdecydują się przyjąć spadek. Nie ma przy tym znaczenia, czy umowa została podpisana z partnerem lub partnerką, z rodzicami czy z rodzeństwem. Zawsze oboje lub większa liczba kredytobiorców podpisujących tę samą umowę stają się dłużnikami solidarnymi wobec banku.

W przypadku śmierci kredytobiorcy kredyt hipoteczny nadal można spłacać w ratach. W tym celu należy podpisać aneks do umowy kredytowej.

Gdy kredyt był zaciągnięty z poręczycielem

Rola żyranta, czyli osoby udzielającej poręczenia kredytu, jest bardzo odpowiedzialna – to on odpowiada swoim majątkiem w sytuacji, gdy kredytobiorca zaprzestanie spłaty zobowiązania. A czy żyrant spłaca kredyt po śmierci kredytobiorcy? To zależy, ale rzeczywiście trzeba liczyć się z taką sytuacją. Jeśli żyrujesz, tj. poręczasz komuś kredyt, a śmierć kredytobiorcy nastąpi w okresie trwania poręczenia, może dojść do sytuacji, że bank zwróci się do Ciebie z żądaniem spłaty długu.

W tym przypadku wiele zależy od tego, czy zmarły kredytobiorca miał rodzinę i czy spadkobiercy przyjmą spadek, a więc i długi spadkowe, do których zalicza się zaciągnięty kredyt. W pierwszej kolejności spłata zobowiązania przypada bowiem w udziale spadkobiercom. Jeżeli zrzekną się spadku, to wtedy bank może zażądać spłaty zobowiązania od poręczyciela.

Ubezpieczenie kredytu na wypadek śmierci – co warto wiedzieć?

Zarówno dla banku, jak i samych spadkobierców zmarłego kredytobiorcy z punktu widzenia finansów najlepszą sytuacją jest, jeśli zmarły zdecydował się na kredyt z ubezpieczeniem, choć wiele zależy od rodzaju polisy. Jak odbywa się spłata takiego zobowiązania po śmierci kredytobiorcy?

Jeśli zabezpieczeniem kredytu jest cesja z ubezpieczenia na życie, to bank występuje wówczas do towarzystwa z wnioskiem o wypłatę odszkodowania. Ubezpieczyciel ma obowiązek przekazać bankowi pieniądze, z których następuje całkowita bądź częściowa spłata. Wszystko zależy bowiem od tego, na jaką kwotę było wykupione np. ubezpieczenie kredytu gotówkowego. Poza tym śmierć kredytobiorcy może nastąpić w wyniku wypadku czy z przyczyn naturalnych, co także może mieć wpływ na wysokość wypłaconego odszkodowania.

Zdarza się, że spadkobiercy w ogóle nie muszą spłacać kredytu ubezpieczonego po śmierci kredytobiorcy, ponieważ wypłacona suma przez ubezpieczyciela będzie na tyle wysoka, że wystarczy na pokrycie całego zobowiązania.

Jeżeli kwota ta pokrywa tylko część kredytu, to resztę spłaty muszą pokryć spadkobiercy. Odpowiedź na pytanie, kto spłaca kredyt ubezpieczony po śmierci kredytobiorcy, zależy więc od kwoty, na jaką zmarły był ubezpieczony, a także od wysokości zadłużenia.

Co w przypadku, gdy kredyt nie był ubezpieczony i nastąpiła śmierć kredytobiorcy? W tej sytuacji całą kwotę zobowiązania muszą spłacić spadkobiercy zmarłego. 

Czy można uniknąć spłaty kredytu po śmierci kredytobiorcy?

Kiedy umiera bliska osoba, jej spadkobiercy, w pierwszej kolejności współmałżonek i dzieci, nabywają po niej spadek. Niestety, w spadku znajdują się nie tylko prawa do majątku, lecz także zobowiązania do spłaty istniejących długów, jakie zmarły wcześniej zaciągnął. Zgodnie z prawem spadkobiercy mają trzy możliwości, jeśli chodzi o należny im z mocy testamentu lub ustawy spadek:

• przyjęcie spadku wprost,
• przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza,
• odrzucenie spadku.

Na podjęcie decyzji, co zrobić ze spadkiem po zmarłej osobie, mają sześć miesięcy od śmierci spadkodawcy. Warto wiedzieć przy tym, że jeśli spadkobiercy nie złożą oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku do sądu w ciągu 6 miesięcy od otwarcia spadku, to automatycznie, z mocy prawa, przyjmują spadek, ale z dobrodziejstwem inwentarza.

W praktyce jest to korzystne dla spadkobierców, którzy mogą nie mieć pewności, czy spadek odziedziczony przez nich tak naprawdę to same długi. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że spadkobiercy zobowiązani są co prawda do pokrycia długów spadkodawcy, ale wyłącznie do wartości odziedziczonego spadku.

Spadkobiercy mogą więc uniknąć spłaty kredytu po śmierci kredytobiorcy. Wystarczy, że zrezygnują z przyjęcia spadku – odrzucą go, a mają do tego prawo.

Nie dla każdego takie rozwiązanie będzie jednak satysfakcjonujące. Rozwiązaniem może być umorzenie kredytu. W jaki sposób to zrobić?

Umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy

Czy umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy jest możliwe? Jak najbardziej! W tym celu należy złożyć w banku stosowny wniosek. Nie zawsze jednak decyzja może okazać się pozytywna, choć zdarza się, że instytucje zgadzają się na częściowe umorzenie zobowiązania. Jak napisać wniosek o umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy? Wzór możesz znaleźć m.in. w sieci. Dowiesz się z niego, jaki kształt powinien mieć taki dokument i co właściwie powinien zawierać. Jego adresatem jest, rzecz jasna, bank.

Zawrzeć należy w nim nasze aktualne dane i numer zawartej umowy. Wniosek o umorzenie kredytu po śmierci kredytobiorcy musi zawierać uzasadnienie naszej prośby, własnoręczny podpis oraz ewentualne załączniki.

Przedawnienie długu po śmierci kredytobiorcy

Roszczenia banku o spłatę pożyczki czy kredytu ulegają przedawnieniu po upływie trzech lat, jako świadczenie okresowe, co wynika z art. 118 Kodeksu cywilnego. Co istotne, przedawnienie nie jest tożsame z umorzeniem długu, z drugiej strony bank nie może skutecznie domagać się spłaty.

Po podniesieniu przez konsumenta zarzutu przedawnienia umowy kredytu lub pożyczki sąd nie może zobowiązać dłużnika do spłaty. W takim wypadku powództwo zostanie oddalone, a powód, czyli bank, przegrywa postępowanie sądowe. Dłużnik może spłacić dług po przedawnieniu kredytu po śmierci kredytobiorcy. Jest to więc działanie dobrowolne.

W takiej sytuacji należy zgłosić się do wierzyciela z pisemnym oświadczeniem, w którym zawarta zostanie informacja o przeterminowaniu długu. Takie oświadczenie można zgłosić dopiero po zgłoszeniu roszczenia przez bank.

Spłata kredytu po śmierci kredytobiorcy – podsumowanie

Odpowiadając sobie na pytanie, co z kredytem po śmierci kredytobiorcy, trzeba uświadomić sobie, że umowa z pewnością nie zostanie od razu umorzona. Do najważniejszych kwestii związanych ze spłatą kredytu po zmarłej osobie, należy zaliczyć:

• Spłata kredytu po śmierci kredytobiorcy leży w gestii współkredytobiorcy czy współmałżonka, ale również w gestii spadkobierców, jeśli przyjmują spadek. Mogą go odrzucić, a wówczas nie będą zobowiązani do spłaty długów po zmarłym, nie otrzymają jednak nic z jego majątku.
• Ubezpieczenie na życie kredytobiorcy może uwolnić spadkobierców od spłaty dalszej części kredytu, choć wszystko zależy od wysokości sumy ubezpieczenia w takiej polisie.
• Poręczyciel spłaty kredytu nie zostanie w pierwszej kolejności pociągnięty do tego, by dokonać spłaty kredytu po śmierci kredytobiorcy – bank zwróci się do niego, jeśli nie było współkredytobiorcy albo spadkobiercy nie przyjęli spadku czy też z różnych powodów nie mają możliwości spłaty.
• Po śmierci kredytobiorcy umowa może być od razu rozwiązana, a wówczas bank wzywa spadkobierców zmarłego do spłaty długu w całości.
• Bank powinien zostać powiadomiony o śmierci kredytobiorcy – leży to w interesie jego bliskich, którzy na podstawie zgłoszenia z aktem zgonu kredytobiorcy mogą uzyskać informację chociażby o tym, w jakiej kwocie dług pozostał mu w banku do spłaty.
• Można wnosić o umorzenie spłaty kredytu po zmarłym kredytobiorcy – wniosek wraz z uzasadnieniem i załącznikami składasz w takiej sytuacji do banku.
• Może dojść do przedawnienia umowy kredytu lub pożyczki – po 3 latach, ale jednocześnie umowa kredytowa nie jest umarzana, choć bank nie może przed sądem skutecznie dochodzić swoich praw z tytułu takiej umowy.

Dodatkowe źródła:

Spłata kredytu po śmierci współmałżonka – co musisz wiedzieć?, https://www.bik.pl/poradnik-bik/splata-kredytu-po-smierci-wspolmalzonka

Kto spłaca długi zmarłego? Co ze spłatą kredytu po śmierci kredytobiorcy? Odpowiadamy, https://www.i-kancelaria.pl/artykuly/kto-splaca-dlugi-zmarlego-co-ze-splata-kredytu-po-smierci-kredytobiorcy-odpowiadamy/

Dziedziczenie kredytu. Finansowo-prawne skutki śmierci kredytobiorcy, https://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/8142446,dziedziczenie-kredytu-finansowo-prawne-skutki-smierci-kredytobiorcy.html