2/22/2024 | 12:00 AM
14 min. czytania
Przedawnienie kredytu konsumenckiego według obowiązujących przepisów Kodeksu cywilnego trwa 3 lata, jeśli jednak chodzi o prywatną pożyczkę, przedawnienie 10 lat nie jest już stosowane – skrócono je do 6. Zobacz, co właściwie oznacza, że Twój kredyt się przedawnił.
Eksperci Totalmoney.pl rozwieją Twoje wątpliwości i odpowiedzą na pytania dotyczące przedawnienia długu bankowego i pozabankowego. W tym artykule poruszamy takie kwestie jak:
- Termin przedawnienia długu – w zależności od tego, czy chodzi np. o kredyty gotówkowe, czy może o kredyty hipoteczne, albo o pożyczkę prywatną, obowiązują inne terminy.
- Przedawnienie kredytu bankowego następuje po 3 latach od chwili, gdy stał się on wymagalny, a okres przedawnienia dla długów prywatnych wynosi 6 lat.
- Przedawnienie długu nie jest równoznaczne z umorzeniem zobowiązania kredytowego, ale stawia dłużnika na wygranej pozycji np. przy sprawach w sądzie.
- Zobacz, jak w praktyce liczy się termin przedawnienia kredytu lub pożyczki.
Kiedy przedawniają się kredyt lub pożyczka?
Przedawnienie spłaty kredytu oznacza, że od momentu zaprzestania spłacania upłynął określony czas, po którym teoretycznie możesz nie zwracać zaciągniętego zobowiązania.
Po jakim czasie przedawnia się taki produkt finansowy? Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego przedawnienie kredytu bankowego następuje po upływie trzech lat. Na próżno w ustawie Prawo bankowe możesz szukać wytycznych dotyczących przedawnienia kredytów i pożyczek.
Natomiast art. 118 Kodeksu cywilnego stanowi, że dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia jest krótszy niż dla wszystkich roszczeń majątkowych (6-letni) i wynosi 3 lata.
Kiedy dochodzi jednak do przedawnienia kredytu hipotecznego czy ratalnego? Takie informacje zawarliśmy w poniższej tabeli:
|
Typ kredytu |
Okres przedawnienia |
|
Kredyt gotówkowy |
3 lata |
|
Kredyt hipoteczny |
Brak (przedawnieniu mogą ulec jedynie odsetki) |
|
Kredyt ratalny |
3 lata |
|
Kredyt konsumencki |
3 lata |
|
Pożyczka pozabankowa |
3 lata |
|
Pożyczka prywatna |
6 lat |
|
Karta kredytowa |
3 lata |
|
Debet na koncie osobistym |
2 lata |
Produkt ten to z punktu widzenia klienta banku najkorzystniejsze zobowiązanie. Przedawnienie kredytu hipotecznego nie jest bowiem możliwe, ale już jego odsetek – jak najbardziej.
Dodatkowo, jeśli zaczniesz zalegać ze spłatą, musisz mieć świadomość, że zastawiona nieruchomość może trafić na licytację. W ten sposób bank odzyska przynajmniej część zadłużenia.
Po jakim czasie dług w banku ulega przedawnieniu? Jeśli chodzi o kredyty bankowe, z których większość to kredyty konsumenckie, o które mogą starać się wyłącznie osoby fizyczne, należy wziąć pod uwagę przepisy dotyczące przedawnienia kredytu gotówkowego. Zobowiązaniem konsumenckim może być zarówno kredyt gotówkowy, jak i ratalny lub pożyczka, w tym pożyczka online, o ile jest ona odpłatna. Jego wysokość to nie więcej niż 255 500 zł.
Przedawnienie kredytu konsumenckiego następuje po 3 latach, ale nie skutkuje jego automatycznym umorzeniem. Oznacza mniej więcej tyle, że jeśli podmiot będzie chciał odzyskać na drodze sądowej od kredytobiorcy przedawniony dług, to mu się to nie uda i sprawa zostanie przegrana, ponieważ podniesiony zostanie przez oskarżonego zarzut przedawnienia.
W Kodeksie cywilnym zostało jasno określone, po jakim czasie niespłacony dług przekracza „termin ważności”. Kiedyś okres przedawnienia pożyczek od osoby prywatnej wynosił 10 lat, w 2018 roku został zaś skrócony do 6. Dlatego obecnie przedawnienie pożyczek prywatnych, czyli udzielonych poza prowadzoną przez dany podmiot działalnością gospodarczą, to tylko 6 lat, dwa razy dłużej niż w przypadku kredytów bankowych i pożyczek udzielanych przez firmy pożyczkowe.
Warto też dodać, że termin przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, a nie równo po 2 czy 3 latach od terminu spłaty.
Na czym polega przedawnienie kredytu?
Przedawnienie długu – kredytu to sytuacja, w której regulowanie konkretnego zobowiązania nie jest już konieczne. Jakie przepisy regulują przedawnienie kredytu bankowego? Podstawa prawna przedawnienia zawarta jest w art. 118 Kodeksu cywilnego:
Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Z tego wynika, że kredyt bankowy przedawnia się po upływie 3 lat, bo udzielany jest przez bank prowadzący finansową działalność gospodarczą. Jeśli więc zaciągnąłeś kredyt gotówkowy w banku 3 stycznia 2020 roku z okresem spłaty wynoszącym 2 lata, to zgodnie z umową powinieneś spłacać go w ratach miesięcznych, płatnych np. do 5 dnia miesiąca. Pierwszą ratę spłacić powinieneś 5 stycznia 2020 roku, a kolejne – w następnych miesiącach. Cały dług powinieneś spłacić 5 grudnia 2021 roku. W sumie 24 raty.
Jeśli jednak zapłaciłeś ich tylko 12, a od stycznia 2021 roku w ogóle ich nie uiszczasz do banku, to w takim przypadku termin przedawnienia będzie Ci się liczył osobno dla każdej raty, od dnia, w którym rata stała się wymagalna, czyli powinna zostać zapłacona. Muszą minąć trzy lata od 5 stycznia 2021 roku, by płatność takiej raty się przedawniła. Nastąpi to więc 31 grudnia 2024 roku, bo czas przedawnienia liczy się do końca roku, w którym do niego dochodzi. Analogicznie rata z 5 lutego 2021 roku przedawni się 31 grudnia 2024 roku.
Musisz wiedzieć, że bieg terminu przedawnienia można przerwać, w wyniku czego okres ten zaczyna się naliczać od początku. Dochodzi do tego, gdy:
- sprawa zostanie skierowana do sądu,
- bank złoży wniosek o nadanie egzekucyjnej klauzuli wykonalności,
- bank wyśle wniosek z żądaniem spłaty zobowiązania,
- dłużnik uzna roszczenie banku i zacznie spłacać kredyt.
Do takich sytuacji może dochodzić kilkukrotnie, a bieg po każdej z nich będzie liczony od nowa. Kredytobiorca lub pożyczkobiorca mogą skierować sprawę do sądu z pozwem o zapłatę przeciwko kredytobiorcy czy pożyczkobiorcy przed upływem terminu przedawnienia, co pozwoli na wzmocnienie ich pozycji względem dłużnika.
Po prawomocnym zakończeniu postępowania przed sądem termin przedawnienia zaczyna swój nowy bieg.
Przedawnienie kredytu hipotecznego
Wspominaliśmy już, że niemożliwe jest przedawnienie kredytu hipotecznego. Jest to związane z przepisami Ustawy z dnia 6 lipca 1982 roku o księgach wieczystych i hipotece. Art. 77 tej ustawy stanowi, że „przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej. Przepisu tego nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne”.
Podsumowując, sam kredyt hipoteczny nie ulega przedawnieniu. Choć może dojść do przedawnienia roszczeń bankowych już po 3 latach od chwili, gdy stały się one wymagalne, to dłużnik jest również dłużnikiem rzeczowym, czyli ma nieruchomość obciążoną hipoteką. Jeśli jesteś w takiej sytuacji, wiedz, że odpowiedzialność wobec instytucji będzie ograniczona wyłącznie do wysokości sumy hipotecznej i z ograniczeniem do nieruchomości, która stanowiła zabezpieczenie zobowiązania.
Wielu kredytobiorców zastanawia się jeszcze nad kwestią przedawnienia kredytu frankowego. Polacy po 2000 roku masowo zaciągali kredyty walutowe właśnie we frankach szwajcarskich. Później, kiedy kurs waluty helweckiej znacznie wzrósł, pojawiły się problemy z regulowaniem kolejnych rat.
Zgodnie z orzecznictwem polskich sądów w sprawie kredytów frankowych nie ma jednego stanowiska. Niektórzy wskazują, że roszczenia z tytułu zobowiązania frankowego podlegają przedawnieniu w terminie 10 lat od dnia zawarcia umowy, a inni, że przedawnienie należy liczyć od dnia wpłaty każdej raty z kolei.
Sytuacja zmieniła się w dużej mierze za sprawą wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 10 czerwca 2021 roku. TSUE orzekł, że termin przedawnienia nie może zacząć biec, dopóki kredytobiorca nie dowie się o wadliwości swojej umowy o kredyt frankowy.
To moment, kiedy klient dowiaduje się, że w jego umowie znajdują się niedozwolone klauzule umowne, i zazwyczaj zbiega się on w czasie ze złożeniem reklamacji do banku, wezwania banku do zapłaty czy złożenia w sądzie pozwu frankowego przeciwko instytucji. Frankowicze w ten sposób mogą dochodzić w sądach wszystkich uiszczonych dotychczas rat kapitałowo-odsetkowych.
Co ciekawe, nawet kredytobiorcy, którzy już w całości spłacili swoje kredyty frankowe, mogą domagać się od banku zwrotu nienależnie pobranych środków. Samo wykonanie zobowiązania, czyli spłata, nie powoduje, że umowa staje się nieważna.
Od kiedy liczy się przedawnienie kredytu lub pożyczki?
Wiesz już, czy niespłacony kredyt ulega przedawnieniu. W jaki sposób jednak liczone jest przedawnienie długu bankowego? Kalkuluje się je osobno dla każdej raty, biorąc pod uwagę terminy ujęte w harmonogramie spłat kredytu.
Trochę inaczej liczy się to natomiast, jeśli dojdzie do wypowiedzenia umowy kredytowej. Po ilu latach zobowiązanie ulega przedawnieniu? W takim przypadku liczy się trzy lata od daty uregulowania płatności wskazanej w wypowiedzeniu.
Przykładowo – 21 lutego 2023 roku zaciągnąłeś w banku kredyt na 24 miesiące (2 lata) z płatnością ratalną, czyli masz spłacić swój dług w 24-miesięcznych częściach, z których każda regulowana jest do 10 dnia miesiąca. Pierwsza miała zostać zapłacona do 10 marca 2023 roku. Uregulowałeś 6 kolejnych rat, czyli w marcu, kwietniu, maju, czerwcu, lipcu i w sierpniu, ale we wrześniu już nie.
Termin przedawnienia kolejnych płatności liczony jest osobno dla każdej raty, czyli od dnia, w którym miała zostać zapłacona:
- rata za wrzesień 2023 roku płatna do 10 września 2023 roku przedawni się 31 grudnia 2026 roku;
- rata za październik 2023 roku płatna do 10 października 2023 r. przedawni się 31 grudnia 2026 roku, podobnie jak rata za listopad i grudzień 2023 roku;
- raty za okres od stycznia do marca 2024 roku, wszystkie płatne do 10 dnia miesiąca, przedawnią się dopiero 31 grudnia 2027 roku.
Wszystko dlatego, że termin przedawnienia liczy się do końca danego roku, a nie dokładnie 3 lata do terminu płatności danej raty.
Skutki przedawnienia kredytu lub pożyczki
Przedawnienie długu wobec banku powoduje, że nie musisz zwracać zaciągniętego zobowiązania. Wciąż jednak ma to swoje negatywne skutki, do których zalicza się:
- Brak możliwości usunięcia niekorzystnych wpisów w biurach informacji gospodarczej BIG – dług nie zostaje bowiem umorzony.
- Brak prawa domagania się przez wierzyciela zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi po upływie terminu przedawnienia – w takiej sytuacji samo zobowiązanie przekształci się w naturalne. Nadal będzie istniało, ale wykonanie obowiązku wynikającego z wierzytelności będzie już uzależnione wyłącznie od dobrej woli strony.
- Konieczność poniesienia dodatkowych kosztów procesowych – wierzyciel co prawda może skierować sprawę do sądu, ale jeśli ten uzna zarzut przedawnienia za wiążący, sprawa szybko znajdzie swój finał, a bank czy firma pożyczkowa będą musiały ponieść dodatkowe koszty.
Pod względem prawnym skutki przedawnienia obrazuje art. 117 § 2 i 21 Kodeksu cywilnego. Wskazano w nim, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeknie się korzystania z zarzutu przedawnienia.
Nieważne będzie przy tym zrzeczenie się zarzutu przedawnienia przed upływem terminu. Po upływie terminu nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.
Czy niespłacony kredyt ulega przedawnieniu?
Czy wystarczy w takim razie przestać spłacać kredyt i poczekać trzy lata, aż zobowiązanie się przedawni? Nie powinieneś liczyć na to, że przedawnienie pozwoli Ci uniknąć spłaty.
Przedawnienie zdarza się w praktyce rzadko, ponieważ działy windykacji w bankach sprawnie wychwytują te umowy kredytowe, w przypadku których klienci przestają spłacać zobowiązanie.
To umożliwia im podjęcie określonych działań w celu wyegzekwowania długu. W praktyce bowiem bieg przedawnienia można bardzo łatwo przerwać.
Teoretycznie jednak może się zdarzyć, że np. 20 grudnia 2022 roku zaciągnąłeś pożyczkę online w firmie z trzymiesięcznym okresem spłaty dnia. Firma ta wypowiedziała umowę z uwagi na brak jej spłaty w terminie i wyznaczyła dodatkowy termin na to. Termin ten upłynął 20 maja 2023 roku. Roszczenie stało się wymagalne w całości z dniem 21 maja 2023 roku. Przedawnienie roszczenia nastąpi z kolei w dniu 31 grudnia 2026 roku.
Jak banki bronią się przed przedawnieniem kredytów?
Bankom zależy w pierwszej kolejności na tym, by po prostu kredyt czy pożyczka zostały spłacone – najlepiej w terminie. Zrobią wszystko, by nie dopuścić do przedawnienia zadłużenia. Bank może przerwać ten termin, decydując się:
- wystąpić do sądu z pozwem o spłatę zobowiązania,
- wystąpić do sądu z wnioskiem o nadanie egzekucyjnej klauzuli wykonalności,
- zwrócić się do komornika o wszczęcie egzekucji.
Jak drogie może być opóźnienie w spłacie raty? W sytuacji, gdy kredytobiorca utraci zdolność, bank może wypowiedzieć umowę kredytu. Wówczas wszystkie niezapłacone raty staną się wymagalne z upływem okresu wypowiedzenia umowy.
Dłużnik nie będzie miał więc możliwości uniknięcia odpowiedzialności z tytułu niespłaconych zobowiązań.
Oczywiście bank jako wierzyciel będzie chciał odzyskać pożyczone środki, dlatego zwykle w dość krótkim czasie od zaprzestania spłaty wyśle pismo z ostateczną datą spłaty zobowiązania do nierzetelnego dłużnika. Jeśli je zignorujesz, prawdopodobnie sprawa trafi na ścieżkę sądową.
Na czym polega wstrzymanie biegu przedawnienia kredytu?
Musisz wiedzieć, że bieg terminu przedawnienia można przerwać, w wyniku czego okres ten zaczyna się naliczać od początku. Dochodzi do tego, gdy:
- sprawa zostanie skierowana do sądu,
- bank złoży wniosek o nadanie egzekucyjnej klauzuli wykonalności,
- bank wyśle wniosek z żądaniem spłaty zobowiązania,
- dłużnik uzna roszczenie banku i zacznie spłacać kredyt.
Do takich sytuacji może dochodzić kilkukrotnie, a bieg po każdej z nich będzie liczony od nowa. Kredytobiorca lub pożyczkobiorca mogą skierować sprawę do sądu z pozwem o zapłatę przeciwko kredytobiorcy czy pożyczkobiorcy przed upływem terminu przedawnienia, co pozwoli na wzmocnienie ich pozycji względem dłużnika.
Po prawomocnym zakończeniu postępowania przed sądem termin przedawnienia zaczyna swój nowy bieg.
Jak sprawdzić, czy kredyt jest przedawniony?
Sądzisz, że Twój kredyt zdążył już ulec przedawnieniu i w związku z tym bank nie będzie mieć narzędzi do tego, by wyegzekwować od Ciebie płatności? Nie chcesz martwić się komornikiem i windykacją? Sprawdź, jak obliczyć przedawnienie kredytu, by przekonać się, że rzeczywiście doszło do takiej sytuacji.
Niestety w biurach informacji gospodarczej nie znajdziesz danych na temat tego, czy dług jest przedawniony. Najlepiej, jeśli policzysz to samodzielnie, biorąc pod uwagę, że każda rata ulega przedawnieniu w osobnym dla siebie terminie, do końca roku, w którym upływają 3 lata od momentu, gdy stała się ona wymagalna.
Przedawnienie musi więc być liczone właśnie w taki sposób, na podstawie umowy kredytowej oraz harmonogramu spłaty rat. W praktyce wygląda to w ten sposób:
- odszukaj umowę kredytową;
- sprawdź harmonogram spłaty pod kątem kolejnych terminów uiszczania rat, a dowiesz się, kiedy stały się one wymagalne;
- policz trzy lata od każdej raty, ale do końca danego roku – jeśli nawet rata miała być spłacona w styczniu 2023 roku, to nie przedawnia się ona w styczniu 2026 roku, ale dopiero w grudniu 2026 roku.
Możesz też przejrzeć rejestry BIK i BIG w poszukiwaniu nieopłaconych zobowiązań i informacji na temat terminów ich spłaty oraz na tej podstawie obliczyć termin przedawnienia. Weź pod uwagę także to, że np. uruchomienie procedury windykacyjnej w sądzie przez wierzyciela jest jednym ze sposobów na przerwanie biegu przedawnienia długu.
Przedawnienie kredytu a wpisy w BIK-u i BIG-ach
W momencie przedawnienia długu negatywne wpisy wciąż zostają w BIK-u oraz w BIG-ach. Co prawda dłużnik nie musi już zwracać pieniędzy do banku czy firmy pożyczkowej, ale nie ma „wyczyszczonych” baz danych dłużników.
W BIK-u informacja o długu może być widoczna przez 5 lat, natomiast w BIG-ach przez 6 lat. Następnie dane te trafiają do bazy danych statystycznych z BIK-u, gdzie są przechowywane przez 12 lat.
Informacje o przedawnionym kredycie czy pożyczce niewątpliwie będą miały negatywny wpływ na wiarygodność klienta, dlatego stanowią przeszkodę przy uzyskiwaniu kolejnego finansowania.
Czy po śmierci kredytobiorcy kredyt się przedawnia?
Jak wygląda kwestia przedawnienia roszczeń z kredytu po śmierci kredytobiorcy? Umowa nie wygasa w takiej sytuacji – do spłaty długu zobowiązani są spadkobiercy zmarłego kredytobiorcy czy pożyczkobiorcy.
Co więcej, po śmierci dłużnika następuje rozwiązanie umowy przez bank, co nie skutkuje umorzeniem, ale postawieniem w stan wymagalności całej kwoty zadłużenia.
Wówczas przedawnienie zobowiązania (3-letnie) liczone jest od dnia wymagalności całego roszczenia, nie zaś poszczególnych rat, jak to się dzieje w przypadku kredytów niespłacanych przez pierwotnych kredytobiorców.
Przedawnienie długu spadkowego wynikającego z kredytu bankowego lub z innych długów następuje po 3 latach, ale jeśli sprawa zostanie skierowana do sądu i roszczenie tym samym zostanie potwierdzone wyrokiem, to termin ten zostanie wydłużony o kolejne 6 lat.
Dodatkowe źródła:
Przedawnienie kredytu bankowego, www.lexform.pl
Przedawnienie (prawo cywilne), www.pl.wikipedia.org
