Prowizja czy oprocentowanie? Na co bardziej uważać starając się o kredyt?

Polacy do końca kwietnia 2022 r. zaciągnęli kredyty konsumpcyjne o łącznej wartości ponad 66 mld złotych. Świadczy to o tym, że mimo wzrostu stóp procentowych oraz rosnącej inflacji, nadal wiele osób decyduje się na pożyczenie pieniędzy. W tej sytuacji warto wiedzieć, w jaki sposób naliczane są koszty kredytu i na tej podstawie wybrać najtańszą ofertę. Nie zawsze bowiem niskie odsetki i prowizja obniżona nawet do 0% mogą świadczyć, że produkt ten okaże się godny zainteresowania.

Czym jest prowizja od kredytu?

Zanim przejdziemy do omówienia, na który parametr lepiej uważać: prowizję czy oprocentowanie, warto odpowiedzieć sobie na pytanie: co to jest prowizja i jak działa?

W przypadku kredytu prowizja będzie stanowiła formę wynagrodzenia dla banku za jego udzielenie. Jest ona wyrażona w procentach i przyjmuje wartość stałą lub zmienną, liczoną od kwoty zaciąganego zobowiązania. Zastanawiasz się zapewne czy każdy kredyt ma prowizję? Istnieją co prawda oferty, które jej nie posiadają, ale zazwyczaj musisz liczyć się z tym, że bank pobierze należne wynagrodzenie za udzielenie zobowiązania.

Prowizja kredytu hipotecznego waha się pomiędzy 0% a 3%, natomiast prowizja kredytu gotówkowego może wynieść od 0% do około 15%.

Zastanawiasz się: Czy możliwe jest uzyskanie kredytu bez prowizji bankowej i czy warto rozważyć taką ofertę? 

Rodzaje prowizji bankowych

Prowizja w rzeczywistości może stanowić opłatę bankową z tytułu dokonanej czynności prawnej bądź za pośrednictwo w zawieraniu danej umowy, jak również za świadczone usługi i wykonywane operacje. Możesz więc spotkać się z następującymi rodzajami prowizji:

• za udzielenie kredytu – pobierana jest przy wypłacie kredytu. Oznacza to, że ponieść ją będzie musiał przyszły kredytobiorca, a więc koszt kredytu wzrośnie o jej wysokość;
• prowizją za wcześniejszą spłatę kredytu – niektóre banki za wcześniejsze uregulowanie zobowiązania, doliczają sobie dodatkową opłatę. Jej wysokość zależy od tego, czy klient dokonał spłaty zobowiązania w całości, czy tylko w części. Adnotacja o wysokości prowizji powinna znaleźć się w umowie kredytu;
• za odnowienie kredytu – ma miejsce w przypadku kredytu odnawialnego. Klient, który decyduje się na wznowienie pożyczki, musi liczyć się z dodatkowym kosztem, jakim jest prowizja za odnowienie.

Jak więc widzisz, kredytodawcy dążą do osiągnięcia jak największego zysku, stąd za każdą wykonaną przez nich czynność, możesz spodziewać się dodatkowych kosztów.

Czym jest oprocentowanie od kredytu?

Skoro wiesz już, czym jest prowizja, pora zastanowić się co to jest oprocentowanie kredytu?

Składa się ono z dwóch składników. Pierwszy z nich to narzucona przez rynek stawka bazowa, czyli stopa referencyjna Narodowego Banku Polskiego (NBP). Od stycznia 2023 r. wynosi ona 6,75%. Na jej podstawie można wyliczyć maksymalne oprocentowanie kredytu gotówkowego. Aktualnie wynosi ono 20,50%.

Drugim będzie zysk kredytodawcy z tytułu udzielonego kredytu, czyli marża banku, który samodzielnie określa jej wysokość.

Oprocentowanie kredytu gotówkowego

Oprocentowanie wpływa na koszt kredytu, ale przedstawia ono jedynie koszt odsetek w skali roku. Jest on proporcjonalnie doliczany do comiesięcznych rat kredytowych. W przypadku kredytu gotówkowego może przybierać wartość:

• stałą – dzięki czemu jego wartość w momencie podpisywania umowy oraz przed zapłaceniem ostatniej raty jest taka sama;
• zmienną – ten rodzaj oprocentowania nie będzie gwarantował kredytobiorcy, że miesięczne raty utrzymają się na tym samym poziomie przez cały okres spłaty zobowiązania. Jest to szczególnie widoczne w 2022 r., kiedy poprzez podnoszenie stóp procentowych przez Radę Polityki Pieniężnej (RPP) następuje comiesięczny wzrost raty kapitałowo-odsetkowej.

Zdarza się, że banki chcąc pozyskać klientów, organizują różne akcje promocyjne, jak chociażby oprocentowanie kredytu gotówkowego obniżone nawet do 0%. Takie oferty są przeważnie obwarowane dodatkowymi kryteriami w postaci np. ubezpieczenia. Może się więc okazać, że jego koszt będzie przewyższał koszt oprocentowania, a kredytodawca w ten sposób osiągnie zysk z takiego zobowiązania.

Oprocentowanie kredytu hipotecznego

Oprocentowanie kredytu hipotecznego również składa się z dwóch składników. Są to: marża oraz stopa bazowa (WIBOR®), która jest zależna od stóp procentowych. Mechanizmy zmiany oprocentowania występują w cyklach 3-miesięcznych dla WIBOR® 3M oraz 6-miesięcznych dla WIBOR® 6M.

Okresy te gwarantują kilkumiesięczne stałe raty, ale w dłuższej perspektywie czasowej niestety nie chronią dłużnika przed wzrostem stóp procentowych. Każda zmiana oprocentowania jest bardzo odczuwalna, ponieważ kwota miesięcznej raty może wzrosnąć nawet o kilkaset złotych.

W pierwszej połowie roku 2022 pięciokrotnie podniesiono stopy procentowe, a RPP. Stąd kredytobiorcy byli bardziej niż zwykle zainteresowani zamianą zmiennego oprocentowania na stałe.

Niestety nie oznacza to, że raty kredytu mieszkaniowego przez cały okres spłaty (nawet do 35 lat) pozostaną na tym samym poziomie. Komisja Nadzoru Finansowego (KNF) zarekomendowała dopuszczalność okresowego zastosowania stałego oprocentowania, określając jednocześnie, aby trwało to minimum pięć lat. Niektóre banki wprowadziły kredyty o stałej stopie przez 7% a nawet 10%.

Początkowo taki też okres był oferowany przez kredytodawców, jednak z uwagi na coraz większe koszty kredytu, w celu zwiększenia atrakcyjności swoich produktów, instytucje postanowiły go nieco wydłużyć. Po upływie czasu objętego stałym oprocentowaniem dłużnik będzie miał możliwość wyboru oprocentowania. Może pozostać przy stałych ratach, które będą jednak naliczone od obowiązującego w dniu podpisania aneksu oprocentowania, albo też wybrać oprocentowanie zmienne.

Poznaj różnice: Oprocentowanie stałe czy zmienne? Które wybrać w zależności od rodzaju kredytu?

Różnice i zależność pomiędzy prowizją a oprocentowaniem kredytu

Prowizja a odsetki, to dwie różne opłaty bankowe, wpływające na koszt kredytu. Podstawową różnicą jest zasada ich naliczania. Opłatą obligatoryjną, czyli niezależną od kredytodawcy jest oprocentowanie, a prowizja kredytu ma charakter fakultatywny. Może być więc stosowana według uznania instytucji finansowej.

Prowizja, w zależności od jej wysokości, może być opłatą jedno albo wielorazową. Wówczas jest ona doliczana do rat podobnie jak oprocentowanie, co czyni kredyt jeszcze droższym.

W przypadku wcześniejszej spłaty zobowiązania, przepisy pozwalają kredytobiorcy ubiegać się o jej częściowy zwrot, co nie ma zastosowania przy odsetkach.

Powyższe wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydanego w dniu 19 września 2019 r. Zgodnie z nim, kredytobiorcy mogą ubiegać się o zwrot opłat bankowych za wcześniejszą spłatę i zakończenie umowy przed terminem.

Jeśli zastanawiałeś się, czy odsetki to to samo co prowizja, masz teraz świadomość, że choć obydwa elementy wpływają na wzrost kosztu kredytu, to różnią się między sobą.

Prowizja a oprocentowanie – na co zwrócić większą uwagę wybierając kredyt?

Dowiedziałeś się już, że oprocentowanie kredytu i prowizja są od siebie niezależne. Bank jest nastawiony na zysk, więc stosuje różne chwyty marketingowe, aby przyciągnąć uwagę potencjalnego klienta. Stąd zasadne jest, abyś przyjrzał się bliżej, jeśli zainteresuje Cię jakiś kredyt.

Oprocentowanie i prowizja na pierwszy rzut oka mogą wyglądać atrakcyjnie, ale gdy w późniejszym okresie zaczniesz spłacać dług, może się okazać, że koszty są, wyższe niż się spodziewałeś.

Podsumowując dotychczasowe informacje, możemy dojść do wniosku, że zarówno prowizja, jak i oprocentowanie nie będą odzwierciedlały faktycznego kosztu kredytu. Czym więc kierować się przy wyborze zobowiązania? Posłuży do tego Rzeczywista Roczna Stopa Oprocentowania (RRSO), o której napiszemy w dalszej części artykułu.

Czy prowizja i oprocentowanie wliczają się do RRSO kredytu?

Każda instytucja udzielająca pożyczek lub kredytów ma obowiązek podawania RRSO w swojej ofercie. Wynika to z ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 246).

Czym jest i co wchodzi w skład RRSO? Wskaźnik ten służy do porównywania ofert kredytowych i oceny, która z nich jest najkorzystniejsza. Zawiera on wszelkie koszty, jakie ponosi kredytobiorca, aby mógł zaciągnąć kredyt i wskazuje jaki procent pożyczonej kwoty, stanowią dodatkowe zobowiązania ponoszone w ciągu roku. Oznacza to, że pomiędzy RRSO a prowizją, czy też RRSO a oprocentowaniem zachodzi zależność taka, że są one wliczone w wartość parametru.

Część kredytobiorców nie wie, czy RRSO to to samo co oprocentowanie, mylnie sugerując się wartością procentową, albo ma wątpliwości czy prowizja wchodzi w RRSO, skoro jest jedynie opłatą za udzielenie kredytu. Niewiedza ta bierze się stąd, że nie każdy pracownik banku wspomni o nim podczas przedstawiania oferty, a dla przeciętnego klienta będzie on oznaczał oprocentowanie.

Sprawa komplikuje się przy kredycie mieszkaniowym, gdzie również występuje prowizja od kredytu hipotecznego. Jej wpływ na RRSO jest wprawdzie identyczny, jak przy kredycie gotówkowym, jednak występują inne dodatkowe opłaty takie jak: ubezpieczenie pomostowe, ubezpieczenie niskiego wkładu własnego, czy też ubezpieczenie na życie, które powodują, że trudno porównać takie oferty między sobą.

Analiza warunków pożyczki przy pomocy RRSO sprawdzi się, jeśli wybierzesz taki sam okres spłaty zobowiązania, taką samą wysokość i taki sam rodzaj rat dla każdej ocenianej oferty. Przy tak dobranych kryteriach wartość najniższa RRSO wskaże Ci najkorzystniejszą ofertę.

Pamiętaj jednak, że im krótszy termin spłaty pożyczki, tym RRSO będzie wyższe. Tak samo będzie w przypadku rat malejących. Dlatego też wskaźnik będzie miał niską wartość przy kredytach mieszkaniowych, średnią przy kredytach gotówkowych, oraz bardzo wysoką (nawet kilkunastu tysięcy procent) przy tzw. chwilówkach.

Sprawdź także: Niższa marża czy brak prowizji kredytu hipotecznego? Co wypada korzystniej?

Prowizja za udzielenie kredytu i oprocentowanie, czy to jedyny koszt kredytu?

Wiesz już, że oprocentowanie, w skład którego wchodzi stopa bazowa oraz marża, a także prowizja nie stanowią wyłącznych kosztów kredytu. Na jego wysokość mają wpływ również inne dodatkowe obciążenia. Stąd istotne jest, abyś przy wyborze oferty, sprawdził, czy bank nie będzie od Ciebie żądał wykupienia dodatkowego produktu, np. obowiązkowego ubezpieczenia.

Do poszukiwań odpowiedniego dla Ciebie zobowiązania możesz wykorzystać informację o całkowitej kwocie do zapłaty. Wskaźnik procentowy RRSO pokaże całkowity koszt kredytu. Zawiera wszelkie prowizje, odsetki ubezpieczenia oraz inne opłaty bankowe, które trzeba będzie spłacić w miesięcznych ratach w stosunku rocznym. Jeśli przy wybranej ofercie znajdziesz wskaźnik z wartością 0%, będzie to oznaczało, że oddasz wierzycielowi taką samą kwotę, którą od niego wcześniej pożyczyłeś.